پس از آنکه تبریز به کنترل آزربایجانی های طرفدار آیت الله شریعتمداری درآمد، حکومت تهران برآشفته گردید و آیت الله خمینی در پیام رادیویی که در تاریخ 10/12/1979 میلادی مقارن با 20 آذر 1358 هجری شمسی صادر نمود، این اعتراضات را وابسته به دولتهای بیگانه نشان داده و خواستار سرکوب شدید معترضین گردید. این پیام رادیویی آیت الله خمینی فردای صدور در شماره ی 11/12/1979 روزنامه ی ملیت صفحه هشتم با جملات زیر درج گردید:

“با تشدید درگیری میان هواداران آیت الله شریعتمداری و طرفداران آیت الله خمینی در شهر تبریز، دیروز آیت الله خمینی طی پیامی که دیروز از رادیو تهران پخش گردید از مردم خواست که با معترضین برخورد نموده و آنها را دستگیر و تسلیم مقامات قضائی نمایند. وی در این پیام، بیان نمودند که معترضین جاسوسهای بیگانگان هستند و افرادی که آشوب برپا می کنند تبریزی نبوده و جاسوسهایی هستند که از طرف بیگانگان حمایت می شوند و این افراد کسانی هستند که در مقابل اسلام ایستاده اند. وی گفتند که ما برای خاتمه ی این درگیری ها نمی خواهیم دست به استفاده از نیروهای قهرآمیز بزنیم. چراکه سیاست ما حل مسائل از طریق راههای مصالحت آمیز می باشد.”

این روزنامه در همین شماره ی خود وضعیت آن روز تبریز را چنین بیان می نماید:

“از سوی دیگر، درگیری ها میان هواداران دو طرف ادامه دارد. بسیاری از مراکز رسمی در شهر در اختیار هواداران شریعتمداری است و تُرکان آذری در موقعیت برتر هستند. در مقابل خبر دیروز رادیو تهران بسیاری از آژانسهای خبری خارجی بیان نموده اند که بیشتر مراکز رسمی در اختیار آذری هاست.

از سوی دیگر، عبدالحسن بنی صدر، وزیر اقتصاد و تجارت ایران، با هیئتی برای حل مشکل راهی تبریز گردید. در این هیئت، وزیر برنامه و بودجه، عزت الله سحابی و مسئول کمیته های انقلاب آیت الله مهدوی کنی نیز حضور دارند. صدر، پس از حضور در تبریز با حاضر شدن در رادیو تبریز هدف حضور هیئت را حل مشکل موجود در آزربایجان شرقی بیان نمود.

درگیریهایی که از هفته ی گذشته با حمله به منزل آیت الله شریعتمداری در شهر قم آغاز گردید و منجر به کشته شدن دو نفر گردید سبب شعله ور شدن درگیریهایی شد که تا به اکنون دارد. خمینی در شب گذشته از آیت الله شریعتمداری خواست که از حزب خلق مسلمان اعلان برائت نماید که آیت الله شریعتمداری مخالفت نموده و بیان کردند که از این حزب حمایت می نمایند.”

به دنبال این حوادث، وضعیت شهر تبریز در جرائد بین المللی انعکاس پیدا نمود. یکی از این نوشتارها تحلیل نشریه ی “گاردین” از این حرکت و روان جمعی تُرکان آنادولو بود. این تحلیل نشریه ی گاردین که در شماره ی 13/11/1979 روزنامه ی ملیت درج گردید به بیان این امر می پردازد که تفکر جمعی مردمان ترکیه بدین قیام تُرکان ایران بی تفاوت است و علت این بی تفاوتی عدم آگاهی ایشان از وجود تُرکان ایران است. چنانکه این ناآگاهی توسط سیاستمداران تُرک آفریده شده است. بنا به سطور موجود در این تحلیل اگر مردم ترکیه از وجود تُرکان ایران و حرکت هویت خواهی آنها آگاه بودند تحت فشار جو عمومی حکومت مجبور به واکنش بدین قیام آزربایجانیان بسان مسئله ی قبرس شمالی می گردید. ترجمه ی برخی از سطور این تحلیل گاردین به روایت روزنامه ملیت به شرح ذیل است:

“پس از بروز درگیری میان تُرکان آذری در شمال ایران با حکومت خمینی، نشریه ی گاردین تحلیلی به امضای دیوید بارچارد در خصوص تُرکان ایران و تُرکان آناطولی منتشر نمود. در این نوشتار مختصراً موارد زیر مطرح گردید: از هم اکنون برخی از راستگرایان آغاز به شبیه سازی مورد روی در ایران با قضیه ی قبرس نموده اند. اما عموماً تفکر عمومی ترکیه از وقایع تبریز به اندازه ی قبرس تحت تاثیر قرار نگرفته است. علیرغم اینکه لهجه ی تُرکان آزربایجانی با تُرکان آناطولی تفاوت چندانی ندارد ولی تاریخ آنها را از یکدیگر جدا افکنده است. این جدائی با شکل گیری جمهوری ترکیه در سال 1923 تماماً تکمیل گردید. در سالهای نخست جمهوریت، آتاتُرک از ادعاهای ارضی صرف نظر نمود. تفکر پان تورانیزم نیز که خواهان اتحاد تُرکان بود به کناری نهاده شد. در این میان تنها مهاجرین آزربایجانی که از شوروی فرار کرده بودند تلاش در زنده نگاه داشتن ملی گرایی تُرک نمودند. فعالیت این گروهها در ترکیه سبب اخطار به حکومت ترکیه در سال 1974 شده بود.

وجود اقلیت تُرکان آذری در ایران روابط شاه با ترکیه را نیز تحت تاثیر قرار داده بود. هیچگاه مفاد تفاهم نامه ی تدریس زبان تُرکی در دانشگاه های ایران که میان ایران و ترکیه منعقد گردیده بود در ایران به اجرا در نیامد. شاه از اجازه ی تدریس زبان مادری 16 میلیون تُرک ایران همواره امتناع ورزیده بود. به جز آزربایجانیان، تُرکان موجود در گنبدکاووس نیز داخل در این امر هستند. ترکمنها تابستان گذشته قیام نموده بودند.

امروزه نیز بسان گذشته رادیو آنکارا هویت ملی و تُرکی گروههای معترض در ایران را کتمان نموده و تنها از واژه ی گروههای قومی استفاده می نماید. بنا به شواهد موجود، رادیو آنکارا، از واکنش ترکیه ایها در صورت آگاهی از تُرک بودن معترضین در ایران ترسیده بود. در این هفته آژانس خبری آنادولو به دلیل استفاده از لفظ جدائی خواه برای آیت الله شریعتمداری مورد اعتراض واقع شد. بدین سبب تفکر عمومی ترکیه تحت تاثیر سیاست حاکمان از رویدادهایی ایران دور نگه داشته شده است. تُرکان ایران به آن اندازه در ترکیه شناخته شده نیستند که بتوانند کمکی دریافت نمایند. از سوی دیگر وضعیت سیاست داخلی ترکیه نیز به عنوان عاملی نگه دارنده عمل می نماید.”  

پایان بخش چهارم

برای مطالعه ی بخشهای پیشین لینکهای زیر را کلیک نمائید:

قیام مردم تبریز پس از انقلاب 57 ایران به روایت روزنامه ی ملیت ترکیه- بخش اول

قیام مردم تبریز پس از انقلاب 57 ایران به روایت روزنامه ی ملیت ترکیه- بخش دوم

قیام مردم تبریز پس از انقلاب 57 ایران به روایت روزنامه ی ملیت ترکیه- بخش سوم

مرکز تحقیقات سایت آرازنیوز