گروه ناظر تحریم‌های سازمان ملل در گزارشی ایران را به اتخاذ روش‌های «فریبکارانه» برای فرار از تحریم‌ها متهم کرده است که از پنهان کردن لوله‌های تیتانیوم در محفظه‌های فلزی گرفته تا استفاده از صنعت پتروشیمی به عنوان پوششی برای تهیه قطعات مورد نیاز در راکتور اراک را در بر می‌گیرد.

 خبرگزاری رویترز روز دوشنبه، ۲۲ اردیبهشت، در خبری اختصاصی از آخرین گزارش این گروه که وظیفه نظارت بر رژیم تحریم‌های سازمان ملل علیه ایران را بر عهده دارد نوشته است که تلاش‌های تهران در زمینه تهیه غیرقانونی مواد لازم برای برنامه‌های هسته‌ای و موشکی جنجال برانگیز خود ممکن است به دلیل گفت‌وگو با قدرت‌های بزرگ در خصوص دستیابی به توافق اتمی نهایی کند شده باشد.

اما این گزارش که در آستانه دور جدید مذاکرات ایران و گروه ۱+۵ در وین منتشر می‌شود، می‌گوید یک توضیح احتمالی می‌تواند این باشد که تهران یاد گرفته است چگونه در زمینه به دست آوردن قطعات و مواد حساس مورد نیاز خود بر سرویس‌های امنیتی و اطلاعاتی (غرب) غلبه کند.

یکی از مواردی که در این گزارش به عنوان نمونه فریبکاری ایران به آن اشاره شده است، پنهان کردن لوله‌های تیتانیوم در محفظه‌های فلزی است که از مقصد چین به ایران ارسال شده‌اند. این لوله‌های تیتانیومی از سوی «شرکت بین‌المللی حمل و نقل و ارسال لوتکا اوشن» به مقصد خیابان ولیعصر در تهران سفارش داده شده‌اند.

گزارش یاد شده با ۱۰ تصویر همراه شده است که نشان می‌دهد چگونه لوله‌های تیتانیومی در محفظه‌های فلزی جا داده شده‌اند. در این گزارش جزئیاتی درباره استفاده احتمالی از این لوله‌ها در برنامه هسته‌ای ایران داده نشده است، و تنها اشاره شده که تحقیقات در این زمینه توسط گروه ناظر سازمان ملل در جریان است.

به گزارش رویترز، گروه یاد شده خواستار هوشیاری گسترده‌تر دولت‌ها در قبال شرکت‌های ارسال کننده کالا شده است که غالبا به عنوان سفارش دهنده کالاهای ارسالی به مقصد ایران عمل کرده‌اند. از نظر این هیات،  اقدامات فوق لزوما غیرقانونی نیستند ولی تهران می‌تواند از این شرکت‌ها برای پنهان کردن مقصد نهایی کالا‌ها یا نحوه استفاده از آن‌ها بهره بگیرد.

گزارش یاد شده می‌افزاید: «در سه موردی که مورد بررسی قرار گرفته‌اند، اسامی ارسال کنندگان در اسناد حمل و نقل به عنوان فرستنده یا گیرنده ثبت شده‌اند».

گروه ناظر سازمان ملل اشاره کرده است که «انجمن بین‌المللی حمل کالا در خصوص افزایش استفاده از صورتحساب‌های جعلی برای بارنامه‌های مربوط به حمل کالا به مقصد یا از طرف ایران اخطاریه‌هایی خطاب به اعضای خود صادر کرده است».

نمونه دیگری که در این گزارش از آن به عنوان فریبکاری ایران یاد شده است به تلاش‌های تهران ظرف دو سال گذشته برای دستیابی به شیرهای پمپ ساخت آلمان و هند باز می‌گردد که قرار بوده در راکتور آب سنگین اراک استفاده شود. راکتور اراک هم اکنون یکی از موضوعات پیچیده در مذاکرات میان ایران و گروه ۱+۵ برای حل و فصل برنامه اتمی تهران است.

گروه ناظر سازمان ملل می‌گوید که پرونده یکی از این موارد در آلمان تحت بررسی قرار دارد. در این مورد، بین سال‌های ۲۰۰۷ تا ۲۰۱۱ یک هزار و ۷۶۷ شیر پمپ به شرکت صنایع تکنیکی مدرن (MITEC) ارسال شده است، در حالی که این شرکت از سال ۲۰۱۰ به دلیل فعالیت در راکتور اراک تحت تحریم بوده است.

گروه یاد شده در گزارش سال ۲۰۱۳ خود گفته بود که یک هزار و ۱۶۳ شیر پمپ به این شرکت رسیده است.

گزارش سالانه گروه ناظر تحریم‌های ایران حاوی سندی در ارتباط با شیرهای پمپ است که بیانگر آن است ایران چگونه از فعالیت‌های مشروع در صنایع پتروشیمی خود به عنوان پوششی برای تهیه تجهیزات مربوط به راکتور آب سنگین اراک استفاده کرده که نقض تحریم‌های سازمان ملل بوده است.

این گروه می‌گوید که سند یاد شده «از رایانه یک تبعه ایرانی گرفته شده که سرپرست ناظر بر شبکه تهیه کالا بوده است» و آلمانی‌ها این سند را در اختیار سازمان ملل گذاشته‌اند.

به گزارش رویترز، در صورتی که راکتور اراک در شکل فعلی خود راه اندازی شود، آن می‌تواند پلوتونیوم مورد نیاز برای ساخت بمب اتمی را فراهم کند.گروه ناظر تحریم‌های سازمان ملل در عین حال اشاره می‌کند، این راکتور قادر به تولید رادیوایزوتوپ‌هایی است که می‌تواند در «رادیو تراپی، رادیوگرافی، موارد ردیابی و اسکن کردن و همچنین مقاصد صلح آمیز انرژی هسته‌ای مورد استفاده قرار گیرند».

بر اساس اسناد گروه یاد شده، مالک فعلی پروژه اراک «شرکت شیمی و پتروشیمی» همراه با «مهندسی و احداث ام‌ای‌سی» است.ایالات متحده آمریکا و متحدان اروپایی آن از ایران خواسته‌اند که یا این پروژه را تعطیل کند یا اینکه آن را به یک راکتور آب سبک تبدیل نماید. تهران گفته است که با ایجاد تغییرات در این راکتور مخالفتی ندارد.