اخیراً چندین نسخه ی خطی از برخی شاعران و غزلسرایان قدیمی به دستم رسید که در کتابخانه های مختلف ایران در آرشیوها موجود می باشند. در بررسی این نسخ خطی که مملو از غزلهای قدیمی می باشد، با بسیاری از غزلسرایان قدیمی که در “ایران” زیسته و اشعار بسیاری به زبان تُرکی داشته اند مواجه گردیدم که تقریباً نام هیچ کدام از ایشان در تاریخ ادبیات “ایران” ذکر نگردیده است. حال آنکه با بررسی های نه چندان جدی می توان فهمید که بسیاری از محققین ادبیات “ایران” از وجود این دیوانهای تُرکی که شاعران آن در “ایران” متولد شده و زیسته اند آگاه بوده و افرادی همچون “ادوارد براون” و عبدالحسین زرین کوب” نیز به کرات به وجود چنین شاعرانی و وجود دیوانهایشان در آرشیوها البته بدون ذکر زبان شعر اشاره کرده اند و به احتمال قریب به یقین به صورت عمدی به باد فراموشی سپرده شده اند. از جمله ی این شاعران که اشعار بسیاری به زبان تُرکی داشته و همزمان با “حافظ” در شیراز می زیست و به سبب آنکه تبحر بسیاری در زمینه ی ادبیات داشت و از لحاظ سن و تجربه برتر از “حافظ” محسوب می شد و بدین جهت فضلای شهر “شیراز” در چندین مورد برخی از اشعار “حافظ” را جهت نظردهی و اعتبارسنجی نزد وی برده اند، “روح عطار” می باشد که تخلص شعری وی “روحی” می باشد.

در این خصوص “ادوارد براون” در کتاب “از سعدی تا جامی” خویش چنین بیان می دارد:

“بعضی از فضلای زمانِ «حافظ»، در امر داوری میان شعرا و شعر «سلمان»، قطعه‌ای به «روح عطار» فرستادند و او نیز قطعه‌ای در جواب گفت که چند بیت از آن هر دو را در این‌جا می‌آوریم تا نمونه‌ای درین مقاله از قطعات مذکور نیز نقل شده باشد. «روح عطار» شاعری شیرازی، از شعرای معاصر «حافظ» که در شعر، گاه «روحی» تخلص کرده است. دیوانی ازو مانده که گویا به چاپ نرسیده است.” ( ر.ک: از سعدی تا جامی چاپ دوم ص 3 ـ 392)

یا در کتاب لغت نامه ی “دهخدا” در خصوص “روح عطار” با این جملات مواجه می شویم:

“شاعر قرن هشتم هَ . ق . معاصر خواجه حافظ شیرازی متخلص به روح عطار، و گاه به «روح » تنها و گاه به روحی ، تخلص می کند. وی خواجه قوام الدین محمدبن علی معروف به صاحب عیار (مقتول به سال 764 هَ .ق .) را مدح گفته است . نسخه  خطی از دیوان او مورخ بسال 855 هَ .ق . در کتابخانه مجلس شورای ملی محفوظ است .”

در عکس ذیل که از نسخه ی خطی دیوان تُرکی “روح عطار” اِسکَن گردیده است یکی از دهها غزل تُرکی وی در کنار بیتی از “حافظ” مشاهده می گردد.