نزدیک به یک قرن پیش در چنین روزی، زنان در روسیه تزاری بپا خاستند و نقش بزرگی در شکل گیری انقلاب ۱۹۱۷ روسیه و سرنگونی نظام فئودالی ایفا نمودند. در نتیجه ی آن اعتراضات بود که تزار روسیه برکنار شد و حق رای به زنان اعطا شد.  پیش از آن کارگران زن در آمریکا در مقابل دستمزد نابرابر و غیرعادلانه شان اعتراض و اعتصابی با نام “نان و صلح” برگزار کرده بودند.

 اگر چه روز زن مصادف است با اولین روز آغاز اعتصاب زنان در روسیه اما قبل از آن زنان در آمریکا و اروپا اعتراضات و اعتصاباتی برگزار کرده بودند. همچنین نقش زنان فرانسوی در انقلابهای این کشور و شکل گیری اندیشه برابری زن و مرد غیر قابل انکار می نماید.

 هشتم ماه مارس به عنوان روز زن در سال ۱۹۷۵ توسط سازمان ملل انتخاب شد و از آن به بعد مراسم ها و بزرگداشت های گسترده ای در کشورهای مختلف برگزار میشود. البته این روز در تقویم جمهوری اسلامی ایران قید نشده است و این بدین معناست که جمهوری اسلامی ایران روزی با نام روز جهانی زن را به رسمیت نمی شناسد.

اما در این یادداشت سعی خواهیم کرد تاریخ حق انتخاب و انتخاب شدن در کشورهای مختلف دنیا را ذکر کنیم و از پرداختن به اهمیت والای زن در تاریخ و فرهنگ دیرین ترکها و آزربایجان چشم پوشی کنیم زیرا تاریخ حق رای به زنان نشانگر بسیاری از حقایق می باشد.

زنان در جمهوری آزربایجان شمالی در سال ۱۹۲۱ همزمان با سوئد و بلژیک، در ترکیه به سالهای ۱۹۳۴-۱۹۳۰همزمان با اسپانیا و پرتقال)، در آزربایجان جنوبی به سال ۱۹۴۵همزمان با ایتالیا و ژاپن و در ایران به سال ۱۹۶۳ همزمان با مراکش، کنگو و کنیا حق رای برابر با مردان را بدست آورده اند.

بنا بر مطلب فوق نتیجه گیری در خصوص عطش ملت آزربایجان برای آزادی و مدرنیته چندان مشکل نخواهد بود. بر این باوریم که با این همه، تاریخ حق انتخاب کردن و انتخاب شدن برای زنان در کشور ایران هنوز رقم نخورده است. اگر چه نیک می دانیم که در این کشور مسئله ای به نام انتخابات آزاد در کار نیست اما در همین قوانین انتخابات ایران نیز زنان در بسیاری از موارد حق انتخاب شدن را ندارند.

امروز زن آزربایجانی در خیابانها توسط گشت ارشاد به دلایلی چون پوشش که امری بالواقع شخصی است، مورد بی حرمتی قرار گرفته و حتی دستگیر می شوند. وی حق ورود به استادیوم های ورزشی به جهت تشویق تیم ورزشی مورد علاقه خود را ندارد.

جایگاه تبعیض جنسیتی کشور ایران در بین ۱۳۴ کشور دنیا رتبه ی ۱۲۴ را به خود اختصاص می دهد و این آمار حکایت نابرابری و ارتجاع سیستم حاکمه را در خود نهفته دارد. خروج از کشور، حق طلاق، قضاوت زنان، ارث و حق مالکیت، حضانت و سرپرستی فرزندان و بسیاری از مواردی که ذکر نشد از جمله مسائلی است که در قوانین عقب مانده ی جمهوری اسلامی موجب نابرابری جنسیتی و تبعیض در حق زنان می شود.

زن آزربایجانی با نگاهی گذرا به تاریخ دیرین و همچنین معاصرش ، نمی تواند به مادران تاریخ ساز خود مفتخر نباشد و نیروی معنوی مبارزه و حق طلبی را از آن الهام نگیرد.

جنبش های سیاسی برخاسته از آزربایجان چه در شمال و چه در جنوب رود آراز همگی سعی در باز کردن راه مدرنیته و آزادی بوده و سعادت ملت آزربایجان را نه در ارتجاع بلکه در خردگرایی و مدرنیته جست و جو کرده اند و اکنون نیز حرکت ملی آزربایجان جنوبی مقید به تمام اصول و مفاهیم حقوق بشری و انسانی بوده و تلاش در باز کردن راهی به سوی پیشرفت، آزادی و رفاه ملت بزرگ آزربایجان دارد. طبیعی است که هضم مسائل زنان و حقوق نیمی از جامعه ی آزربایجانی در بطن مدرنیست حرکت ملی آزربایجان سهل است.

 در پایان سخن، امیدواریم زنان آزربایجانی بیش از پیش وارد مبارزات حق طلبانه ی حرکت ملی آزربایجان شده و دوشادوش برادرانشان در این راه قدم گذارده و سهم خود را در جهت دست یابی به حق تعیین سرنوشت ملت خویش به جای آورند.