“تپه حسنلو” در مسیر جهانی شدن
تپه باستانی حسنلو به همراه مهمترین اثر مکشوفه آن یعنی جام “زرین حسنلو” با قدمتی بیش از هشت هزار سال قبل از میلاد مسیح در نقده استان آذربایجان غربی نمادی از تاریخ کهن است که در آستانه ثبت در فهرست آثار جهانی قرار دارد.
به گزارش خبرنگار مهر، کنکاش در تاریخ را می توان در تپه باستانی حسنلو که گنجینه تمدن 8 هزار ساله ایران در شمال غربی این سرزمین کهن قرار گرفته را انجام داد، تپه ای که در کنار سدی زیبا و منطقه ای سرسبز در جوار دریاچه ارومیه قرار گرفته ولی عاری از هر گونه خدمات گردشگری است.
تپه باستانی حسنلو در میان جلگهای سرسبز و خرم که به نام «سولدوز» معروف است در کنار دهکدهای به همین نام قراردارد، دهکده حسنلو را چند ده دیگر مانند نگینی در بر گرفتهاند و تپههای باستانی زیادی پیرامون تپه حسنلو را فرا گرفته و گویا هنگام آبادی حسنلو و تمدن عظیمش تمدنهای دیگری نیز با این تپه در تماس بوده و هم دوره تمدن حسنلو به وجود آمدهاند.
وجود تپههای باستانی دیگر حکایت از این دارد که اقوام ساکن در حسنلو با اقوام ساکن در تپههای اطرافش از یک تیره بوده و با هم داد و ستد و ارتباط داشتهاند که از جمله این تپهها میتوان به تپه باستانی پسدلی، حاج فیروز، تابیه، عقرب تپه، تپه کوییک، میرآباد، ساخسی تپه، نظام آباد و محمدشاه که به فاصلههای مختلف از یکدیگر و به فاصله دو کیلومتر تا شعاع 15 کیلومتر از تپه حسنلو قرار گرفتهاند.
ساکنان اولیه تپه حسنلو احتمالا قوم ماننا بودهاند که تمدن بس وسیع و درخشانی از خود به یادگار گذاشتهاند و از اشیای مکشوفه در این تپه چنین به نظر میرسد که آثار مفرغی آنها کاملا قابل مقایسه با آثار مفرغی لرستان یعنی قوم کاسی است و شاید قرابتی بین این دو قوم موجود باشد از قوم مناعی و محل سکونت آنها که سرزمینهای جنوبی دریاچه ارومیه بوده، یادی در تورات شده و قوم ماننا را قوم «مان» هم گفتهاند.
مشاهده آثار سکونت از هزاره ششم قبل از میلاد در حسنلو
بر اساس دادههای باستانشناسی این تپه در 10 دوره مورد سکونت قرار گرفته و ضخامت لایههای هر دوره معلوم است که دوره دهم که قدیمیترین دوره سکونت حسنلو به حساب میآید، مربوط به هزاره ششم تا هزاره سوم قبل از میلاد است و این دوران از دوره ابتدایی سنگی آغاز و تا دوره باستانی، مادها و دوره اسلامی ادامه مییابد.
دورتا دور قلعه را دیواری به قطر سه متر و ارتفاع هفت متر فرا گرفته بوده و در سراسر این دیوار برجهای مربع شکلی به فاصلههای 30 متر از یکدیگر و به ابعاد 10 متر در 10 ساخته شده بود و ارتفاع برجها به درستی معلوم نیست.
با احتساب هر 30 متر یک برج، تقریبا محل هفت برج در روی دیوار دفاعی قلعه روشن میشود و طرز قرار گرفتن برجها در میان دیوارها طوری بوده که سه متر از طول برج داخل دیوار و پنج متر آن خارج دیوار و دو متر آن در سوی دیگر دیوار (داخل قلعه) قرار داشته و از این برجها برای حفاظت قلعه استفاده میشده است.
در جانب ورودی حیاط، مجموعهای از بناهایی مانند تالار بزرگ یا معبد و تعدادی اتاقهای متصل و مربوط به هم قرار داشته و در این میان معبد بیش از دیگر بناها قابل توجه است این پرستشگاه یا معبد دارای سقف و ستونهای چوبی بود و بیش از 30 متر طول و بیش از پنج متر عرض داشته است.
در دژ حسنلو، اتاقهایی نیز به انبار و آشپزخانه و اسلحهخانه اختصاص داشته است از اسلحهخانه که معلوم نشده کارگاه اسلحهسازی یا محل نگهداری جنگافزار بود، مقدار زیادی شمشیر و سه نیزه آهنی کشف شده است، در اطراف غربی حیاط، حدود ۱۵ باب اتاق بزرگ و کوچک وجود داشته و جام زرین حسنلو در یکی از اتاقهای همین قسمت کشف شده است.
بناهای شمالی حیاط مرکزی گویای جایگاه ویژه زنان و کنیزان بوده است چون در این قسمت مقدار زیادی جعبههای ویژه نگهداری وسایل آرایشی چون سرمه دان و وسمه دان استخوانی یافت شده است.
از تپه باستانی حسنلو در سالهای ۱۳۱۳ تا ۱۳۵۸ طی حفاریهای باستانشناسان ایرانی و آمریکایی انواع و اقسام ابزار و ادوات جنگی مانند شمشیر، خنجر، نیزه، سرنیزههایی از جنس مفرغ و آهن به همراه هزاران ظروف سفالی و اشیای استخوانی سنگی سفالی، شیشهای و فلزی گوناگون که هر یک دارای ارزش تاریخی، باستانی و هنری هستند، کشف شده است که در موزههای ایران باستان، آمریکا، فرانسه و دیگر کشورهای جهان نگهداری میشود.