👤 حسن راشدی

٢٠ آذر ١۴٠٣

چقدر فرق هست بین اینکه دیگران برای تو کاری کنند و یا خودت برای خود کار کنی؟

تنها دوست نگفت ، دشمن هم اذعان کرد: «کاری  که فرقه دموکرات در یک سال در تبریز [برای  آبادی آذربایجان] کرد بیش از کارهایی بود که رضاشاه در طول بیست سال انجام داد!»

این جمله از زبان  «ریچارد کاتم» آمریکایی مامور «سیا» که مخالف فرقه دموکرات و پیشه وری هم بود در کتاب : Nationalism in iran,126-27 آمده است که «جان فوران» در کتاب «مقاومت شکننده ، تاریخ تحولات اجتماعی ایران» صفحه ۴١١ با مترجمی « احمد تدین»  هم به آن اشاره کرده است!

در طول یک سال حاکمیت فرقه دموکرات، برای نخستین بار در تاریخ ایران، حق رای برابر با مردان برای زنان آذربایجان داده شد که کشور های ایتالیا، بلژیک، یونان، ژاپن، سوئیس و بسیاری از کشورهای پیشرفته دیگر بعد از آذربایجان این حق را به زنان خود دادند ؛  در ایران نیز در سال ١٣۴٢ یعنی ١٧ سال بعد از آذربایجان به زنان حق رای داده شد!

در همین یکسال یعنی بین سال ١٣٢۴ تا ١٣٢۵ ، فرقه دموکرات «قانون جامع کار را تدوین کرد؛ با گشودن انبارها و سیلوهای دولتی کوشید قیمتها را تثبیت کند؛ به جای اخذ مالیات غیر مستقیم از مواد غذایی و ضروریات زندگی ، بر سود بازرگانی ، بهره مالکانه، درآمد صاحبان مشاغل خاص و کالاهای تجملی مالیات بست. خیابانهای اصلی تبریز آسفالت شد، کلینیکها و کلاسهای پیکار با بیسوادی گشایش یافت، دانشگاه [تبریز] ، ایستگاه رادیویی و چاپخانه دایر گردید.خیابانها بنام ستارخان و باقر خان و سایر قهرمانان انقلاب مشروطیت نامگذاری شدند و چهره شهر با این اقدامات دگرگون گردید. ملی کردن بانکها ، احداث نوانخانه‌ها، خانه های سالخوردگان، بیمارستانها ، بنای تئاتر،ایجاد بنگاههای نشر برای چاپ کتاب به زبان آذری [ترکی آذربایجانی هم برای عموم و هم برای مقاطع تحصیلی مختلف]  و گردآوری شعرها و فرهنگ عامیانه از جمله اقدامهای اقتصادی ، اجتماعی و فرهنگی حکومت خودمختار بود». (مقاومت شکننده…، جان فوران ص: ۴۱۱-۴۱۰/  Abrahamian, iran Between two revelutions,408-9)

در برنامه فرقه دموکرات بر آزادی و خودمختاری آذربایجان در چارچوب  قلمرو ملی ایران تاکید شده بود ( همان کتاب ص: ۴٠٩)

سید جعفر پیشه وری در هنگام تشکیل اعضا کابینه  دولت ، وزیر امور خارجه انتخاب نکرد که نشان و تاکید بر خودمختاری آذربایجان بود نه استقلال آن؛ اما در نهضت جنگل به رهبری «میرزا کوچک خان جنگلی» در بین سالهای ١٢٩٧ تا ١٣٠٠ هجری شمسی که با حمایت انقلابیون شوروی آن زمان « جمهوری سوسیالیستی شوروی گیلان» تشکیل گردید، برای کابینه این جمهوری به رهبری میرزا کوچک‌خان، وزیر امور خارجه هم انتخاب گردید، یعنی مشخصات یک کشور مستقل در آن مستتر بود.

اما امروزه، میرزاکوچک خان ، انقلابی نشان داده میشود و در تقویم رسمی کشور یازده آذر روز شهادت وی نامیده میشود و مجسمه یادبود برایش برپا میدارند اما سید جعفر پیشه وری  رهبر فرقه دموکرات آذربایجان را که  بر علیه حکومت خودکامه و دیکتاتور پهلوی مبارزه کرد و بر خودمختاری آذربایجان در چارچوب ایران تاکید داشت ، تجزیه طلب می نامند!

از آن سالی که ملت آذربایجان توانست در بهره برداری از حق مشروع، طعم شیرین تحصیل به زبان مادری را بچشد و در دادگاهها بدون هیچ مشکلی از حق خود به زبان مادری دفاع کند و بر زبان، فرهنگ و تاریخ خود افتخار کند، هفتاد و هشت سال میگذرد ولی ما  با داشتن چهل درصد از جمعیت ایران، هنوز در آرزوی تحصیل به زبان مادری خود در حد ابتدایی در مدارس آذربایجان هستیم…!