تلخ و شیرین ۲۱ و ۲۲ آذر برای ما
بی‌شک روزهای ۲۱ و ۲۲ آذر تاریخی‌ترین روزهای ما هستند که سریال اتفاقات تلخ و شیرین این دو روز از ۲۲ آذر ۱۳۰۲ و تولد محمدتقی زهتابی در شبستر شروع می‌شود. زهتابی از فعالان ۲۱ آذر باشکوه بود که مجبور به مهاجرت شده و بعد از انقلاب دوباره به وطن بازگشت و در تربیت و پرورش نسل فعلى حرکت ملی آذربایجان نقش مهمی ایفا کرد و امروز ما صدمین سال تولد او را گرامی می‌داریم.
رضا براهنی در ۲۱ آذر سال ۱۳۱۴ به دنیا آمد تا شانس آن را داشته باشد که در ده‌سالگی و تنها برای یک سال به زبان خودش درس بخواند و بعد از یک سال نیز تاوان آن را بدهد. براهنی شاهد سوزانده شدن کتاب‌های درسی ترکی شد و روزنامه دیواری ترکی خودش را به‌زور لیسید.
میرزا حسن رشدیه یکی از بزرگان تاریخ است که روزگار پیری خود را در شهر قم و با فقر و تنگدستی سپری کرد و حتی در سه ماه آخرش عمرش، حقوق بازنشستگی او نیز قطع‌شده بود. ۱۹ آذر ۱۳۲۳ رشدیه تصادف کرد و دو روز بعد درگذشت. اگر او تنها یک سال زنده می‌ماند. می‌توانست پایان باعزتی داشته و از طرف مجلس ملی آذربایجان با مدال ۲۱ آذر تلطیف شود. همچنان که سال بعد کنگره‌هایی برای او در تبریز برگزار و نامش زینت روزنامه‌هایمان شد.
نیازی به گفتن نیست که ۲۱ آذر ۱۳۲۴ تاریخی‌ترین روز آذربایجان است و تا ابد بررسی تاریخ آذربایجان حول این روز خواهد چرخید. ولی دقت داشته باشیم که سقوط حکومت ملی آذربایجان در روز ۲۲ آذر ۱۳۲۵ بوده، نه در روز ۲۱ آذر. ارتش شاهنشاهی برای نابودی دستاوردهای ۲۱ آذر، روز ۲۲ آذر ۱۳۲۵ وارد تبریز شد ولی تقویم رسمی آن روز ماتم را نیز به ۲۱ آذر شیفت داد تا ما روزی برای افتخار نداشته باشیم و حلاوت ۲۱ آذر ۱۳۲۴ با تلخی آمیخته شود.
حیدر علی‌یئو نیز در ۲۱ آذر ۱۳۸۲ درگذشت و شعار «بیر میلت، ایکی دولت» را برای آیندگان به یادگار گذاشت. دکتر آیدا رستمی زیادلو نیز پزشک و یاور مصدومان اعتراضات ۱۴۰۱ بود که روز ۲۰ آذر مفقود شد و جسد بی‌جان ایشان روز ۲۱ آذر پیدا شد. روایت حکومتی درگذشت او باورکردنی نبود، همچنان که اول دی‌ماه ۱۳۷۷ و هم‌زمان با قتل‌های زنجیره‌ای کسی روایت حکومت از علت درگذشت دکتر زهتابی را باور نکرد تا متولد ۲۲ آذر، چشمانش را در ساعات آخر این ماه ببندد.
