آیا «ناتوی تورانی» در حال شکل گیری است؟
مانور نظامی «سونسوز قارداشلیق -۳» (برادری بی‌انتها-۳) با شرکت کشورهای قزاقستان، ترکیه، آزربایجان، ازبکستان، قطر و پاکستان در منطقه ترکستان کشور قزاقستان به پایان رسیده است.
پیشتر در قزاقستان مانور «بیرلشدیک ۲۰۲۴» (متحد شدیم ۲۰۲۴) با شرکت قزاقستان، آزربایجان، ازبکستان، قرقیزستان و تاجیکستان انجام شده بود.
قاسم جومرد توکایف رئیس جمهور قزاقستان در حین مانور «بیرلشدیک ۲۰۲۴» از «ناتوی تورک» سخن گفته بود.
پرزیدنت علی اف در آخرین نشست سران سازمان دولتهای تورک در شوشا گفته بود: «بعد از این کشور های تورک نه تنها از نظر سیاسی و اقتصادی، بلکه همچنین باید از نظر امنیتی و نظامی نیز متحد شوند.»
هاکان فیدان وزیر خارجه ترکیه در مصاحبه با خبرگزاری دولتی آنادولو در این رابطه گفته است:
«ما علاوه بر تبار مشترک دارای احساس مشترک نیز هستیم. باید متحد، قوی و موثر باشیم تا باهم بازدارنده‌گی ایجاد کنیم. بعد از این، مرحله فعالیت سازمان یافته شروع می‌شود. باید بر همکاری امنیتی سازمان یافته تمرکز کنیم. ترکیه بر گسترش روابط بر مبنای سازمان دولتهای تورک اهمیت بسیاری قائل است. برخی زمینه ها هستند که فقط با برادران و دوستانی که دارای مقدرات مشترک هستید می‌توانید همکاری کنید، مانند همکاری های امنیتی و دفاعی.»
آگاهان معتقدند در شرایطی که روسیه در باتلاق اوکراین گیر افتاده است و چین در خاور دور با یک محاصره ژئواستراتژیک مواجه است کشورهای تورک بعد از اتحاد سیاسی و همکاری های نزدیک اقتصادی به خصوص در زمینه انرژی، اکنون به سوی انتگراسیون امنیتی و نظامی پیش می‌روند. تحلیل‌گران معتقدند فرمول اتحاد استراتژیک همه جانبه بین ترکیه و آزربایجان به زودی قزاقستان و ازبکستان و سپس قرقیزستان و در نهایت ترکمنستان را در بر خواهد گرفت که شامل اتحاد نظامی نیز خواهد بود.
این اتحاد چین و روسیه را نگران کرده است. در غرب نگاههای متفاوتی نسبت به این مسئله وجود دارد. مثالاً در حالی که فرانسه شدیداً ناخشنود است انگلیس آن را به چشم فرصت می‌بیند. در آمریکا نیز نگاههای عملگرایانه وجود دارد، بدین معنی که این مسئله در عین ریسک‌هایش می‌تواند برای فشار بر چین و روسیه می‌تواند مفید باشد.
هژمونی فارسی (تاجیکی) حاکم بر ایران نیز از این مسئله ناراحت است و با وجود جمعیت ۴۰ درصدی شهروندان تورک در ایران آنرا تهدیدی حیاتی برای منافع جریان ایرانشهری-شعوبی می‌بیند، ولی ظرفیتی برای مانع‌تراشی ندارد.
تحلیلگر روس الکساندر آرتامانوف می گوید تورکها با یک تصمیم دسته جمعی به سوی تشکیل به قول وی «ارتش توران» پیش می‌روند.
