چرا ایران با کریدور زنگه‌زور مخالف است؟!
جمهوری اسلامی ایران مدعی است، با باز شدن کریدور زنگه‌زور، مسیر ترانزیتی ایران از طریق ارمنستان به بازارهای خارجی مختل می‌شود. این در حالی است که آمارهای گمرکی خود ایران نشان می‌دهد که حجم ترانزیت کالاهای ایرانی از طریق ارمنستان به روسیه بسیار محدود بوده و معادل تنها یک درصد از صادرات ایران به روسیه است.
در نقطه مقابل بیش از ۴۰ درصد صادرات ایران به روسیه از خاک آزربایجان و بقیه از طریق دریای خزر صورت می‌گیرد.
استدلال دوم ایران، باز شدن پای ناتو (ترکیه به عنوان عضو ناتو) به قفقاز است. امری که امروز تحقق یافته و نیروهای آمریکایی و ناتو در مرزهای ارمنستان-ایران مستقر شده‌اند و مانورهای نظامی مشترک اجرا می‌کنند. موضوعی که مقامات جمهوری اسلامی در مقابل آن سکوت کرده‌اند.
استدلال کنونی ایران برای مخالفت با کریدور زنگه‌زور بر دو محور می‌چرخد: «از بین رفتن مرزهای سنتی ایران و ارمنستان، همچنین کنار ماندن ایران از طرح‌های ترانزیتی منطقه».
برخی کارشناسان معتقدند که موضوع از بین رفتن مرزهای ایران و ارمنستان زمانی می‌تواند توجیه داشته باشد که زنگه‌زور درست از نقطه صفر مرزی ایران و ارمنستان گذر کند و کنترل آن به دست نیروهای حافظ صلح خارجی گذاشته شود؛ موضوعی که عملاً منتفی شده است.
جمهوری آزربایجان برای رفع نگرانی احتمالی ایران از کنار گذاشته شدن از طرح‌های ترانزیتی، احداث دالان مشابهی در خاک ایران با مشارکت تهران برای اتصال به نخجوان را آغاز کرده، اما ایران کماکان تلاش می‌کند با مانع تراشی برای ایجاد کریدور زنگه‌زور، انحصار ترانزیت از جمهوری آزربایجان به نخجوان را در دست داشته باشد.
از نگاه جمهوری آزربایجان، کریدور زنگه‌زور تنها راه برای اتصال این کشور به نخجوان نیست، بلکه این دالان، کوتاه‌ترین مسیر برای ترانزیت کالاهای چینی با گذشتن از آسیای مرکزی و قفقاز به ترکیه و کشورهای اروپایی است.
جمهوری آزربایجان طی چند سال گذشته با راه‌اندازی خط آهن باکو-تفلیس-قارص، حجم ترانزیت کالاهای خارجی در مسیر شرق-غرب را چندین برابر افزایش داده، اما کریدور زنگه‌زور، هم مسیری بسیار کوتاه‌تر از مسیر گرجستان است و هم امکان رشد ترانزیت زمینی کالا را نیز مهیا می‌کند.
تنها در بهار امسال، حجم ترانزیت کالاهای خارجی از خاک جمهوری آزربایجان هشت میلیون تن شده که نزدیک به نیمی از آن مربوط به ترانزیت کالا در مسیر شرق-غرب است.
برای مقایسه، ایران در کل سال گذشته تنها ۱۴ میلیون تن ترانزیت کالاهای خارجی داشت و یک میلیارد دلار از این حوزه درآمد کسب کرده بود.
بدین ترتیب، کریدور زنگه‌زور یا آلترناتیو آن در خاک ایران، مسیر ترانزیتی بسیار سودآوری است که می‌تواند سالانه صدها میلیون دلار برای ارمنستان یا ایران درآمد ترانزیتی ایجاد کند؛ خصوصا این‌که هم‌اکنون ۴۵ درصد از ترانزیت کالاهای خارجی از خاک آزربایجان توسط کامیون‌ها و مسیر زمینی انجام می‌شود.
جمهوری آزربایجان طی دو سال گذشته چندین بزرگراه در مسیر شمال-جنوب و شرق-غرب احداث کرده و در نظر دارد حجم ترانزیت کالاهای خارجی را تا سال ۲۰۳۰ به حدود ۷۰ تا ۱۰۰ میلیون تن برساند؛ موضوعی که اهمیت اقتصادی کریدور زنگه‌زور یا آلترنانیو آن در خاک ایران را برجسته‌تر می‌کند.
نکته این‌جاست که ایران یک کشور تحت تحریم است و ترانزیت کالا از مسیر آن چالش‌های متعددی، از جمله نقل و انتقالات مالی، بیمه و حتی ریسک سیاسی دارد و به همین دلیل دولت باکو خواهان آن است که کریدور زنگه‌زور باز شود.
تلخیصی از گزارش رادیو فردا
