دیرنیشین قورولوش ایل دؤنومو؛ مذاکره ائدیلمه‌لی مسئله‌لر …
👤 آیدین آراز
مارت آیینین ۱۸-ی آذربایجان ملی دیرنیش تشکیلاتینین یارادیلماسینین ۱۸-جی ایلدؤنومو ایدی.
گونئی آذربایجانین سون بیر نئچه اون‌ایللیک سیاسی تاریخینده دیرنیش تشکیلاتینین خصوصی یئری اولوب. بعضا توتدوغو مؤقعلره گؤره تنقید ائدیلیب، بعضا ایسه آلقیشلانیب. لاکن هر حالدا ۱۸ ایل عرضینده گونئی آذربایجان ملی حرکاتینا دانیلماز خدمتلری اولوب. بو و بو کیمی تشکیلاتلارین واختی ایله آتدیقلاری آددیملارین مثبت تأثیرینی سیاسی-اجتماعی جهتدن بو گون توپلوم آراسیندا اعیانی شکلده گؤرمک ممکوندور، هرچند تنقیدلر و ایرادلار دا موجوددور.
بورادا منیم مقصدیم آدی‌چکیله‌ن تشکیلاتین ۱۸-جی قورولوش ایلدؤنومو ایله باغلی تشکیلاتین سؤزچوسو، مجید جوادینین وئردیی آچیقلاماداکی توخونولان بعضی مسئله‌لره دقتی یؤنلتمکدیر.
۲۴ دقیقه‌لیک ویدئو آچیقلامادا ۴ اؤنملی مسئله‌یه توخونولور:
-گونئی آذربایجاندا تشکیلاتلانما مسئله‌سی؛
-هانسی نوع سیاسی سیستم ملی ماراقلاریمیزی قارشیلایا بیلر؛
-غربی آذربایجان مسئله‌سی؛
-بیرلیک مسئله‌سی
تشکیلاتین سؤزچوسو، م. جوادی گونئی آذربایجان سیاسی تشکیلاتلارینین تاریخی داواملی‌لیق و تشکیلاتلانما گله‌نیینین منقطع اولماسی مسئله‌سینه مختصر توخونور. بونون اساس سببلریندن بیری کیمی، «کئچمیشده‌کی دموکرات فرقه‌سی و خلق مسلمان حرکاتی کیمی سیاسی جریانلارین غدارجاسینا سوسدورولماسی»نی گؤستریر.
اگر حاضیرکی وضعیتی رئاللیغا اساسلاناراق دیرله‌ندیرمه‌یه چالیشساق، ملی حرکاتدا فعالیت گؤسترن عموم‌تشکیلاتلارین چاتیشمایان جهتلرینین موجودلوغونو گؤرمزدن گلمک اولماز. م. جواد بورادا دوغرو بیر مسئله‌یه اشاره ائدیر؛ بیز تاریخاً تشکیلاتلانما مسئله‌سینده معین پروبلملرله اوزلشمیشیک و من بئله دوشونورم کی، حتی گونوموزده ده بو مسئله ایله باغلی دوغرو نقطه‌یه گلیب چیخمامیشیق. آرتیق گؤروروک کی فعالیت گؤسترن تشکیلاتلار توپلومون (اؤزللیکله یئنی نسلی نظره آلساق) بؤیوک حصه‌سینی لازمی قدر جلب ائده بیلمه‌ییبلر. جمعیتله تشکیلاتلار آراسیندا مسافه آرتماقدادیر. دفعه‌لرله جمعیتین مستقل و اؤز شخصی تجربه‌سینه دایاناراق حرکت ائتمه‌سینین شاهدی اولموشوق. حالبوکی، بونون تام ترسی باش وئرملیدی. بس، گؤرسه‌ن، اؤنده گئدن سیاست‌چیلریمیزین بو مسئله‌یه مناسبتلری ندیر؟
بئله دوشونورم کی، موجود تشکیلاتلار قارشیلارینا قویدوقلاری مقصدی و ائلجه ده استراتگییالارینی بیر داها گؤزدن کئچیرملیدیرلر. بو، بوتون بو ایللر عرضینده گؤروله‌ن فعالیتلره کؤلگه سالماق دئییل، عکسینه، مقصد ملی حرکاتی یئنی‌دن جانلاندیرماق و کوتلویلشدیرمکدیر.
دیگر مسئله، گونئی آذربایجان اوچون هانسی نوع سیستمین اویغون اولماسی و یا باشقا دیلده دئسک، آذربایجان خالقینین ماراقلارینی و ایستکلرینی هانسی نوع سیستم دیگرینه نسبتا داها یاخشی قارشیلایا بیلر؟
بو، زمان-زمان گوندمه گلن و فکر آیریلیقلارینا سبب اولان اهمیتلی مسئله‌لردندیر. ملی منافعییمیزه خدمت ائد‌جک بیر دولت قورا بیلمک، سؤزسوز کی، هر بیر آذربایجانلینین آرزوسودور. لاکن بونون هانسی فورمادا اولماسی و هانسی اصوللا الده ائتمک موضوع‌سونا گلدیکده بیر نئچه واریانتلا قارشیلاشیریق. م. جوادی بو حاقدا بئله دئییر: «داخلی و خارجی شرطلری نظره آلاراق، بیز آذربایجان ملی دیرنیش تشکیلاتی اولاراق دوشونوروک کی، اؤز مقدراتیمیزا حاکم اولماق و ملتیمیزی موجود شرطلر آلتیندا مدافعه ائتمک اوچون مدرن و دموکراتیک فدرالیزیم دوغرو یول اولابیلر».
دیرنیش تشکیلارینین سؤزچوسو بو مسئله‌یه احتیاطلا توخوندوغو حس اولونور. بو احتیاطی درک ائتمک هئچ ده چتین دئییل؛ ملی حرکاتدا فدرالیزیم موضوع‌سو دئمک اولار کی، یئنی‌دیر، بونو آلترناتیو اولاراق گوندمه گتیرمک بیر نوع جسارت طلب ائدیر. حاکم و مرکزچی قوه‌لرله تضاد بیر مؤقع‌ده اولماقلا یاناشی، ملی حرکاتدا دا بیر سیرا سیاسی سیمالار و تشکیلاتلار بونونلا مخالفدیرلر. بونونلا برابر، توپلوم اوچون ده بو مسئله یئنی و معین قدر اوزاق بیر قاورام‌دیر. بئله بیر حالدا فدرالیزمی گوندمه گتیرن شخص و یا هر هانسی بیر تشکیلاتین اوزرینه ایکی‌قات مسئولیت دوشور. طبیعی اولاراق، توپلوم، ایر‌لی سوروله‌ن هر هانسی بیر فکرین اطرافلی ایضاحاتینی طلب ائدیر. اگر هر هانسی بیر سیاسی مدل ایر‌لی سورولورسه، بونون باشلانغیجیندان توتموش سون مرحله‌یه قدر هر بیر کونجونه ایشیق سالینمالی، مثبت و منفی جهتلری شفاف صورتده ایضاح ائدیلمه‌لیدیر. عکس حالدا توپلوم طرفیندن رغبت قازانا بیلمه‌یه‌جک. حساب ائدیرم کی، ایران خالقلاری سیاسی تجربه‌لرینه دایاناراق (حتی بو بیلینجلی شکلده اولماسا بئله)، سونو آیدین اولمایان و شفافلیقدان اوزاق اولان هر هانسی بیر سیاسی جریانین آردینجا دوشمکدن احتیاط ائدیر.
سیاست عالمی ایدآللاریمیزا گؤره یوخ، رئاللیقلارا گؤره آددیم آتماغی طلب ائدیر اگر «آزادلیق، عدالت، ملی حکومت» شعارینی رئاللیغا چئویرمک ایستییریکسه، چاتیشمایان جهتلریمیزی آشکار ائدیب، حل یوللارینی آختاراراق داها ساغلام و گوجلو بیر زمین یاراتماغی هدفلملییک.
ویدئو آچیقلامادا وورغولانان ۳-جو اؤنملی مسئله غربی آذربایجان مسئله‌سی‌دیر. بورادا پ.ک.ک کیمی ترور تشکیلاتلارینین بؤلگه‌ده یئرلشدیریلمه‌سی، زیندشتی و سیمکو کیمی مافیا کارتللرینین فعالیتلرینه شرایط یارادیلماسی، بؤلگه‌نین اداری و حتی حربی گوج استروکتورونون ترور تشکیلاتلارینا باغلی قوه‌لرین له‌اینه دییشدیریلمه‌سی کیمی مسئله‌لرله اوز-اوزییک. لاکن بوتون بو سیاسی اویونلارین آرخاسیندا ملا رژیمینین دوردوغونو اونوتماق اولماز.
م. جوادی آچیقلاماسیندا دوغرو مسئله‌یه اشاره ائدیر: «ملی مبارزه‌میزده اساس هدف ایران اسلام رسپوبلیکاسی اولمالی‌دیر. رژیمین اویونونا گلیب، «سپاه عضوو اولسا بئله تورکه سس وئرین» دئمکله بو ایشلر اولماز!
غربی آذربایجاندا وضعیت حساسدیر. خصوصی دقت یئتیریلمه‌لیدیر کی، وضعیت ایچیندن چیخیلماز حده چاتیب، ائتنیکلر آراسی چاتیشمایا چئوریلمه‌سین. هرچند جمعیت حاضردا داها معارفدیر، یانلیش یؤنله‌ندیرمه‌لرین آرخاسینا دوشمور. یئری گلمیشکه‌ن، سون مجلس سئچکیلرینین بونا بارز مثال کیمی گؤستره بیلریک. بیر سیرا سیاسی سیمالارین، ائلجه ده بعضی تشکیلاتلارین آپاردیغی تبلیغاتلارا باخمایاراق، آذربایجان خالقینین بؤیوک اکثریتی دوغرو آددیم آتیب، ساندیق باشینا گئتمه‌دیلر. بیر داها بو سوال یارانیر کی، نیه بعضی تشکیلاتلارلا جمعیت آراسیندا بو قدر مسافه وار؟ نه زمان بو باغ قوپدو؟
توپلوم اینستینکتیو (غرضلی) تحلیلینه دایاناراق، سئچکیلرین هئچ بیر پروبلمی دییشدیرمیجیینی باشا دوشموشدو. دشمندن قاچاراق مانقوردلارا سیغینماغین حل یولو اولمادیغینی بیر سیرا «فعاللار» و «تشکیلاتلار»آ گؤستردی.
مجید جوادی آچیقلاماسینین سونوندا ایسه بیرلیک مسئله‌سینه توخونور، بونون اهمیتیندن دانیشیر. بلی، هم آذربایجان اوچون، هم ایرانین داخلینده یاشایان بوتون خالقلار اوچون بیرلیک مسئله‌سی بؤیوک اهمیت داشییر. بیرلیک گوج دئمکدیر. بو ایسه رژیمین ان بؤیوک قورخوسودور. امید ائدیرم کی، خصوصی اولاراق بو مسئله‌یه داها آرتیق دقت یئتیریله‌جک. بیرلیک یاراتماق، ائلجه ده اتفاقلار قورماق استقامتینده لازمی آددیملار آتیلاجاق. حساب ائدیرم کی، بیرلیک و اتفاق پرینسیپلرینه صادق قالیندیغی حالدا بیر چوخلاری ایله بیر آرایا گلیب، مشترک دشمنین علیه‌اینه فعالیت گؤسترمک ممکوندور. حتی بو شرطلر آلتیندا مخالف قوه‌لر ده بیر آرایا گله بیلر.
