سهم روس‌ها و چینی‌ها از معادن آذربایجان؛ آیا دریاچه اورمیه را برای استخراج مواد معدنی خشک کردند؟
حرف آخر را اول بزنم: نه ویدئوی منتشرشده از تردد کامیون‌ها در بستر دریاچه اورمیه جدید است و نه برداشت مواد معدنی از این زیست‌بومِ آبی معضلی تازه!
دریاچه اورمیه بزرگ‌ترین معدن ایران است. وجود ۱۰ میلیارد تن مواد معدنی، اورمیه را تبدیل به غنی‌ترین حوزه معدنی ایران کرده. نمک دریاچه اورمیه حاوی «سدیم»، «پتاسیم»، «استات کلسیم»، «لیتیوم»، «منیزیم»، «کلر»، «برم»، «سولفات» و «بی‌کربنات» و … است.
ده‌ها شرکت خصوصی بیش از دو دهه است که مجوز بهره‌برداری از نمک دریاچه اورمیه را دارند و هرسال بر تعداد این شرکت‌ها افزوده می‌شود؛ اما کماکان اسنادی که نشان دهد، چینی‌ها مشغول استخراج لیتیوم از بستر دریاچه هستند، وجود ندارد.
بااین‌وجود این شرکت‌ها سالانه مجموعاً بیش از دو میلیون تن نمک از بستر دریاچه اورمیه برداشت می‌کنند. در صدر این شرکت‌ها کارخانجات «کاوه سودا» با بیش از ۵۰۰ هزار تن برداشت سالانه قرار دارد.
شرکت‌های بهره‌بردار بدون رعایت الزامات زیست‌محیطی به‌سرعت در حال تخریب بستر دریاچه اورمیه هستند، کارخانه کاوه سودا پساب‌های آلوده‌اش را در دریاچه تخلیه می‌کند (نتایج آزمایش‌های پساب کاوه سودا پیوست شده)، سازمان حفاظت محیط‌زیست استانداردهایی دقیق و علمی درباره استخراج نمک منطبق بر اکوسیستم دریاچه اورمیه تدوین نکرده و مسئولان دولتی به دلیل منافع شخصی عملاً تبدیل به مشوق شرکت‌های بهره‌بردار شده‌اند.
این سطح از تخریب بستر دریاچه اورمیه، نه استفاده از یک فرصت اقتصادی که درواقع مین‌گذاریِ چرنوبیلِ آذربایجان است؛ مین‌هایی که انفجار آن به شکل طوفان‌های نمک بروز خواهد کرد.
اما بهره‌برداری (غارت) معادن در آذربایجان، محدود به دریاچه اورمیه نیست. تقریباً سایر معادن بزرگ در این جغرافیا نیز بین سپاه ، روسیه ، چین و مافیای کرمانی‌ها تقسیم‌شده.
تنها در یک نمونه، معدن طلای اندریان از سال ۱۳۹۰ خورشیدی در فرایندی غیر شفاف به یک بهره‌بردار روس واگذارشده. استفاده از سیانور در فرایند بهره‌برداری، تخریب گسترده محیط‌زیست، شکایت از روزنامه‌نگاران و فعالان محیط‌زیست، تهدید مردم ورزقان و مسئولان دولتی و عدم پرداخت کامل حقوق دولتی، تنها بخشی از کارنامه بهره‌بردارِ روسِ معدنِ اندریان در یک دهه گذشته بوده.
حتی دیوان محاسبات کشور در تاریخ ۲۸ مهر ۱۳۹۸، به دلیل عدم انجام تعهدات و پرداخت نشدن حقوق دولتی از سوی بهره‌بردار معدن اندریان، رأی به استرداد این معدن به دولت داده؛ اما نهادهای مسئول کماکان اقدامی برای خلع ید بهره‌بردار روس انجام نداده‌اند! (اسناد پیوست شده)
سایر معادن ثروتمند در این منطقه نیز شرایطی مشابه دارند. روزنامه‌نگاران و فعالان محیط‌زیست تهدید می‌شوند و خودروهایشان توسط افراد ناشناس (!) پس از تهدید به آتش کشیده می‌شود! و در عوض از امامان جمعه تا نمایندگان مجلس، از فرماندار تا مقام‌های وزارت سمت رشوه می‌گیرند تا جاده‌صاف‌کن غارت منابع ملی توسط مافیای معادن باشند.
تنها در یک نمونه، در معدن طلای زرشوران و در یکی از این اسناد که نامه «مهدی کرباسیان»، رئیس سابق هیئت عامل «ایمیدرو» خطاب به «محمد شریعتمداری»، وزیر پیشین صمت است، مجموعاً مبلغ ۵۵ میلیارد تومان به «عیسی برادری»، امام‌جمعه شهرستان تکاب پرداخت‌شده.
در بند دو از این نامه که با مُهر «خیلی محرمانه»، تنظیم‌شده، نوشته‌شده است: «تحویل ۴۵ میلیارد تومان طی سه فقره چک به امام‌جمعه محترم شهرستان تکاب، جناب حاج‌آقا عیسی برادری در سال ۱۳۹۶، به‌منظور هزینه کرد در اموراتی که ایشان صلاح بدانند.» در بند سوم از این نامه نیز به پرداخت ۱۰ میلیارد تومان در سال ۱۳۹۷، برای خرید خانه در شهر قم برای «عیسی برادری» اشاره‌شده است!
