بیش از ۱۲۰ سال پیش، میرزا حسن تبریزی (رشدیه) اولین مدرسه همگانی و به سبک مدرن را در تاریخ آزربایجان، در محله‌ی ششگلان تبریز بنیان نهاد.

با توجه به اینکه جهان جدید جهان «حقوق مدار» است و نهاد مدرسه به عنوان نهادی مدرن بر آمده از نیازهای انسان مدرن بیشتر با حق و آموزش آن سرو کار دارد. سیستم آموزشی بایستی دانش‌آموز را با آموزه‌ها و ارزش‌های انسان عصر جدید آشنا سازد. به آنها آموزش دهد که انسان عصر جدید، انسانی «حق مدار» و «محق» است، حقوق و مسئولیت‌هاى او را در یک جامعه مدرن به دانش‌آموز بیاموزد. قدرت تعقل و خردورزی را در دانش‌آموزان تقویت کند، از مطیع بودن و تو سری خور بودن، ارزش زدایی کند و روحیه چون و چرا کردن را پرورش دهد.

پرورش کودکان باید از مدرسه و از کودکی آغاز شود. نظام آموزشی باید بتواند به کودک بیاموزد که او به دنیا آمده تا با انجام دادن و ندادن بعضی کارها روی سعادت را ببیند. اما در ایران اولین گام برای آموزش، فراموش کردن زبان مادری، زیر پا گذاشتن و سرکوب زبان مادری دانش‌آموز غیر فارس می‌باشد.

خانواده‌های آزربایجانی مجبورند اول مهر هر سال کودکان خود را به مدارسی بفرستند که زبان‌های بغیر زبان مادری‌شان تدریس می‌شود.

آری دوستان یک جای کار می‌لنگد. انسان آزربایجانی تحت استعمار دیگری، محکوم است به اینکه از کوچکترین حقوق انسانی خود یعنی، «تدریس و آموزش به زبان مادری» دست شسته و فرزندان خود را به مدارسی بفرستد که در هجوم آموزه‌های فرهنگی قوم حاکم «فارس» و آموزه‌های ایدئولوژیک ناسودمند و زیان بار که مغایر با هویت و هستی ملی-آزربایجانی است و او را تبدیل به فردی بی هویت و همچون دیگران می‌کند قرار گیرد.

حال بعد از ۱۲۰ سال از تاسیس مدرسه جدید توسط میرزا حسن رشدیه و تدریس (وطن دیلی) در سایه بدخواهی، بدخواهان و ارتجاع مرتجعین و نژادپرستی فاشیسم فارس، مدارس آزربایجان هنوز هم از دوران رشدیه عقب‌تر است، و زبانی در این مدارس به صورت زور و اجباری تدریس می‌شود که هیچ ارتباطی با هویت فرزندانمان ندارد.