👤 ابراهیم نفیسی

جمهوری اسلامی ایران، با هیچ‌انگاری نسبت به روح و بُعد معنوی مراسم‌ها و آئین‌های مذهب شیعه، این مراسمات را به ابزاری برای ترویج سیاست‌های خود در منطقه تبدیل کرده و از آن به‌عنوان یک وسیله سیاسی برای تشدید تنش‌ها و درگیری‌های منطقه‌ای بهره برده است. این سوءاستفاده از مراسمات دینی-مذهبی، نه‌تنها تأثیر منفی بر امنیت مردم و گسترش دموکراسی در کشورهای منطقه داشته، بلکه جایگاه ایران در جامعه بین‌المللی را نیز تحت تأثیر منفی قرار داده است. سوءاستفاده از مراسم‌های مذهبی شیعیان توسط جمهوری اسلامی به‌عنوان ابزاری برای محکم کردن ایدئولوژی تزریق‌شده و حاکم بر گروه‌های تروریستی تحت حمایتش صدمات بسیار عمیقی بر اعتقادات معنوی شیعیان منطقه خاورمیانه وارد کرده، به‌گونه‌ای که استفاده ابزاری رژیم ایران از اعتقادات مذهب شیعه برای نیل به اهداف سیاسی در منطقه موجب می‌شود تا اعتقادات معنوی افراد با مسائل سیاسی که بر حول منافع سیاسی و قدرت‌طلبی می‌چرخد آغشته شود و در طولانی‌مدت آن را به یک فرقه و حزب سیاسی تبدیل کند که برای آینده مردمان ساکن خاورمیانه و خصوصاً عراق به‌شدت خطرناک است. استفاده از مذهب شیعه برای نیل به اهداف و منافع سیاسی رژیم ایران در منطقه در گروه تروریستی حشدالشعبی و حزب‌الله نمود پیداکرده و این گروه نمونه بارز استفاده ابزاری از مذهب و اعتقادات افراد برای نیل به یک سری اهداف ژئوپلیتیکی در منطقه می‌باشد.

مراسمات دینی معمولاً به‌عنوان آیین‌هایی مذهبی و معنوی و البته تاریخی در جوامع شناخته می‌شوند که در آن‌ها افراد به تجدید نذر و انتقال پیام‌های دینی مشغول‌اند. این مراسمات به‌عنوان گردهمایی صلح‌آمیز و تقویت‌کننده ارتباطات فرهنگی و مذهبی میان ملل در نظر گرفته می‌شوند؛ اما جمهوری اسلامی ایران، از این مراسمات به‌عنوان وسیله‌ای برای ترویج سیاست‌های خود و افزایش تنش‌ها در منطقه استفاده می‌کند. درواقع رژیم ایران از گسترش ایدئولوژی شیعی – انقلابی برساخته از ایدئولوژی جمهوری اسلامی ایران سعی دارد هم اعتقادات بکر مذهب شیعه را با اهداف سیاسی خود گره بزند و هم این ایدئولوژی خود و اعتقادات مذهبی را به‌عنوان یک عقیده واحد به خورد جوامع شیعه در منطقه دهد. در همین راستاست که سعی می‌کند با استفاده از دستگاه‌های پروپاگاندای خود دین‌داران مذهب شیعه در کشورهای عراق و البته جمهوری آزربایجان را به یک طرفدار سیاسی رژیم تبدیل کند.

درواقع رژیم ایران به‌عنوان یک رژیم سیاسی بزرگ در منطقه اهداف سیاسی و ژئوپلیتیکی همچون بسیاری از کشورهای دنیا دارد و در بسیاری از مواقع با کشورهای غربی که مدعی مبارزه با آن‌هاست تأمل و همکاری کرده و در یک جبهه قرار می‌گیرد. در برخی مواقع رژیم جمهوری اسلامی ایران در کنار روسیه و یا در برخی مواقع در کنار آمریکا و اروپا در یک جبهه قرار می‌گیرد و از این تاکتیک برای رقابت با کشورهای منطقه ازجمله ترکیه و کشورهای عربی سود می‌جوید. بااین‌حال عدم آگاهی مردم خاورمیانه و سو استفاده رژیم ایران از اعتقادات مذهبی و دینی و عقیدتی‌شان موجب می‌شود تا به ابزاری برای رسیدن رژیم به اهداف ژئوپلیتیکی در دعواها و رقابت‌های منطقه‌ای این رژیم شوند. در کنار حشدالشعبی می‌توان به حوثی‌های یمن اشاره کرد که در رقابت و دعوای بین دو کشور ایران و عربستان سعودی به‌عنوان اهرم فشاری به عربستان از سوی جمهوری اسلامی ایران مورداستفاده قرار گرفتند و پس‌ازآنکه دو دولت توسط یک بازیگر فرا منطقه‌ای قدرتمند چین توانستند به یک سری توافق‌هایی برسند این گروه تروریستی مذهبی شیعه نیز با کاهش حمایت مالی و تجهیز نظامی روبرو گردید. پرواضح است که جمهوری اسلامی ایران اختلافاتی با کشورهای خوزه خلیج همچون امارات عربی متحده و عربستان و بحرین دارد و این گروه تروریستی در یمن بارها در طول سال‌های اخیر نقاط اقتصادی این کشورها را مورد حملات پهپادی و موشکی قرار می‌دادند.

این سیاست‌های جمهوری اسلامی ایران برای فرقه سازی در نقاط مختلف خاورمیانه و تجهیز این فرقه‌ها به سلاح‌ها مانند حمایت مالی و لجستیکی از حزب‌الله در لبنان حوثی‌ها در یمن و حشدالشعبی در عراق و گروه‌های دیگری چون حسینیون در آزربایجان و فاطمیون در افغانستان و زینبیون در پاکستان منجر به تشدید تنش‌ها و اختلافات منطقه‌ای شده‌اند. گروه‌های مسلح موردحمایت ایران که در اینجا ذکر شد تنها از برجسته‌ترین فرقه‌های ساخته‌وپرداخته جمهوری اسلامی در منطقه است و همین گروه‌ها زیرمجموعه‌های بسیاری چون کتائب حزب‌الله و اصحاب اهل الحق و تعداد زیاد دیگر ازاین‌دست گروه‌ها که از سوی رژیم ایران حمایت می‌شوند تا در منطقه در راستای منافع جمهوری اسلامی ایران عمل کنند. اعضای این گروه‌ها حداقل در رده‌های زیرین از معادلات سیاسی منطقه‌ای ناآگاه بوده و تنها به دلیل اعتقادات مذهبی عقیدتی خود وارد این فرقه‌های تروریستی تحت حمایت ایران می‌شوند و هم ازلحاظ روحانی و معنوی و هم از جهت مادی تغذیه می‌شوند.

متأسفانه بازیگران سیاسی فرا منطقه‌ای همچون روسیه که جمهوری اسلامی آن را متفق خود می‌داند نه‌تنها از عواقب این سیاست جمهوری اسلامی در خاورمیانه سود می‌جوید بلکه نسبت به ایجاد مخاطرات برای امنیت منطقه در طولانی‌مدت و تبدیل منطقه به یک زمین سوخته جنگ‌زده نیز بی‌تفاوت است. کشورهایی که از عدم امنیت این منطقه متضرر می‌شوند و با موج گسترده مهاجرین و پناهجویان مواجه می‌شوند ترکیه و البته کشورهای اروپایی است و روسیه از این بابت و همچنین نداشتن جمعیت شیعی در کشورش خود را مبری از عواقب سیاست‌های گسترش تروریسم در منطقه می‌بیند.

گروه‌های تروریستی تحت حمایت ایران در کشور جمهوری آزربایجان ایدئولوژی جمهوری اسلامی ایران را در قالب اعتقادات مذهب شیعه نشر می‌دهند و قشر مذهبی جامعه را علیه حکومت لائیک این کشور تبدیل به دشمن کرده و به تزریق نفرت در این قشر می‌پردازند. درحالی‌که مذهب شیعه یکی از مذاهب صلح‌جوی جغرافیای خاورمیانه است که در سایه نفرت پراکنی جمهوری اسلامی علیه دولت‌های سکولار منطقه که آن‌ها را رقیب خود می‌بیند تبدیل به سلاحی برای رسیدن به اهدافش شده است. دولت‌های سکولار و لائیک بدون ارزش‌گذاری و سنجش ادیان و مذاهب در جایگاه بی‌طرفی قرار می‌گیرند و تمامی شهروندان کشور را فارغ از اعتقادات مذهبی و دینی‌شان در برابر قوانین غیردینی یکسان و برابر حقوق تعریف می‌کنند.

باید به این نکته مهم نیز اشاره کرد که جمهوری اسلامی در حمایت از گروه‌های تروریستی برای ضربه زدن به رقبای منطقه‌ای‌اش نه‌تنها مقید به حمایت از گروه‌های تندروی مذهبی همچون حشدالشعبی نمی‌شود بلکه از گروه‌های متمایل به عقاید کمونیستی استالینیستی که با دین و مذهب نیز رابطه خوبی ندارند هیچ ابایی ندارد.

خلف خلیل، یکی از مقامات حزب دمکرات کردستان عراق در سنجار در مورد تونل‌های گروه تروریستی پ.ک.ک در منطقه و در خصوص روابط بین حشدالشعبی و پ. ک. ک در ژوئن سال ۲۰۲۲ به خبرگزاری آناتولی ترکیه اطلاعاتی فاش کرد.

بر اساس اطلاعات ارائه‌شده توسط این مقام رسمی حشدالشعبی و پ.ک.ک هر دو وابسته به یکی از کشورهای منطقه یعنی ایران می‌باشند و نیروهای پ‌ک‌ک در ائتلاف با حشدالشعبی در سنجار فعالیت می‌کنند. نکته قابل‌توجه این است که پ.ک.ک حقوق ماهانه و سایر نیازهای نظامی و غذایی خود را از حشدالشعبی در سنجار دریافت می‌کند. این نکته به وابستگی پ.ک.ک به منابع خارجی برای حفظ حضور و فعالیت خود در سنجار اشاره دارد. این اقدامات رژیم ایران در راستای حمایت از گروه‌های تروریستی در منطقه هیچ توجیهی در حمایت از شیعیان و یا مذهب شیعه نداشته و تنها برای پیشبرد اهداف سیاسی خود قابل‌فهم است.

انتقاد و مبارزه با سیاست‌های جمهوری اسلامی ایران در ترویج تنش‌ها و درگیری‌های منطقه‌ای و حمایت از گروه‌های تروریستی امری لازم و ضروری است. این سیاست‌ها به ضرر منطقه و امنیت جهانی عمل می‌کنند و باید به‌منظور تسکین تنش‌ها و ترویج صلح و استقرار امنیت در منطقه متوقف شوند. احزاب سیاسی در حرکت ملی آزربایجان جنوبی ازجمله چهار حزب سیاسی تشکیلات مقاومت ملی آزربایجان، حزب دموکرات آزربایجان جنوبی و حزب مرکزی آزربایجان و جنبش دانشجویی آزربایجان احزابی سکولار بوده و بر جدایی دین از سیاست و نهاد حکومت تأکید کرده‌اند. اقدامات جمهوری اسلامی ایران برای افزایش تنش‌ها در منطقه و ناامن کردن کشورهای سکولار منطقه را موردانتقاد قرار داده و خواستار اتخاذ موضع واحد از سوی جهان غرب برای مقابله با جمهوری اسلامی ایران شده‌اند. به‌طورکلی حرکت ملی آزربایجان به‌عنوان جنبشی مدنی و درعین‌حال ضد استعماری عاری از هرگونه گرایش‌های اکستریمیستی بوده و به صلح و سازش و استقرار امنیت در منطقه و البته جهان اهمیت قائل است.