توحید‌ امیر امینی فعال ملی مدنی آزربایجانی‌ محبوس‌ در بند ۴ زندان اوین‌ ۱ اسفند ماه ۱۳۹۷ در میدان انقلاب تهران بعلت پخش تراکتهای تبریک گرامیداشت روز جهانی زبان مادری همراه دیگر فعال مدنی کیانوش اصلانی دستگیر گردیده بود.این فعال آزربایجانی تیرماه ۹۸ توسط شعبه ۲۶ دادگاه انقلاب تهران به ریاست قاضی ایمان افشاری از بابت اتهامات “اجتماع و تبانی به قصد برهم زدن امنیت ملی” و “فعالیت تبلیغی علیه نظام” به ۹ سال حبس تعزیری محکوم شد. حکم امیرامینی بهمن‌ماه سال ۱۳۹۹ توسط شعبه ۳۶ دادگاه تجدیدنظر استان تهران به ریاست قاضی احمد زرگر به ۷ سال و ۶ ماه حبس تعزیری تقلیل یافت. نهایتا این محکومیت مطابق قانون جدید کاهش مجازات حبس به ۵ سال حبس تعزیری کاهش یافت آقای امیرامینی آخرین بار ۳۰ مرداد ماه سال جاری با تودیع قرار وثیقه ۳۵۰ میلیون تومانی به مرخصی اعزام شده بود که پس از گذشت حدود ۲ هفته روز ۱۶ شهریور ۱۴۰۰ پس از اتمام زمان مرخصی جهت سپری نمودن باقیمانده مدت محکومیت خویش به زندان اوین بازگشت.

اکبر نعیمی فعال ملی مدنی آزربایجانی محبوس در بند ۴ زندان اوین روز ۲۸ تیر۱۴۰۰ در شهرستان تبریز توسط مامورین امنیتی دستگیر و به زندان اوین جهت اجرای حکم منتقل شده است.آقای نعیمی توسط دادگاه انقلاب شهر تهران از بابت اتهام های ” عضویت در گروه غیرقانونی ” ، ” اجتماع و تبانی علیه امنیت کشور” و “فعالیت تبلیغی به نفع گروههای مخالف نظام جمهوری اسلامی” به ترتیب به ۵ سال ، ۴ سال و ۸ ماه که در مجموع به ۹ سال و ۸ ماه حبس تعزیری و مجازات تکمیلی “دو سال منع خروج از کشور و منع عضویت در احزاب گروه ها و دستجات سیاسی و اجتماعی” و ” تهیه پژوهش نامه‌ای در نود صفحه با موضوع سیاست استعماری تفرقه افکنی به وسیله ترویج قومیت گرایی و ضرورت عقلی و شرعی وحدت امت اسلامی به صورت دستنویس تالیف، در هر دو صفحه بایست یک رفرنس به کتب دارای مجوز از وزرات ارشاد ( اسلام و ملیت و قومیت از دیدگاه امام – قومیت و قوم گرایی در ایران) ” محکوم شده بود و این حکم عینا در شعبه ۳۶ دادگاه تجدید نظر استان تهران تایید شده است و با توجه به قانون تجمیع جرائم ۵ سال از این حکم قابل اجرا و قطعی می باشد این فعال مدنی تاکنون علی رغم گذشت بیش از ۱۰ ماه از دوران محکومیتشان امکان اعزام به مرخصی نداشته اند.

روزبه پیری فعال ملی مدنی آزربایجانی ساکن تبریز محبوس در بند ۱۵ زندان مرکزی تبریز  ۲۳ بهمن ماه ۱۴۰۰ در منزل پدری خود در ارتباط با حکم قطعی ۳ سال و ۸ ماه حبس تعزیزی صادره از طرف دادگاه تجدید نظر، بدون ارائه حکم قضایی بازداشت شده بود روزبه پیری که مبتلا به بیماری ” کرون معده ” می باشد با توجه به امکانات ضعیف بهداری زندان مرکزی تبریز، نه تنها امکان معاینات تخصصی مستمر را ندارد بلکه مسئولین زندان با مرخصی درمانی این فعال مخالفت کرده اند و برای تحت فشار قرار دادن هرچه بیشتر وی را به بند ۱۵ زندان تبریز (بند مختص زندانیان متادونی ) منتقل کرده اند.آقای پیری در دادگاه بدوی به اتهام “عضویت در گروه های مخالف نظام” بر اساس ماده ۴۹۹ قانون مجازات اسلامی- مبحث تعزیرات، و “فعالیت تبلیغ علیه نظام جمهوری اسلامی ایران” با استناد به ماده ۵۰۰ همان قانون روبرو و مجموعأ به ۶ سال حبس تعزیزی محکوم شده بود. نهایتأ این حکم در دادنامه ابلاغی به وکیل وی اصغر محمدی، از سوی شعبه ۲ دادگاه تجدید استان آزربایجان شرقی به تصدی رئیس و مستشار علیقلی کریم زاده و سلیمان قبایلی به ترتیب به ۳ سال و ۸ ماه حبس تعزیری تقلیل یافته است.

عباس نیکروان موزیسین و فعال ملی مدنی آزربایجانی ساکن شهرستان سلماس آزربایجان غربی ۱۷ اردیبشهت ماه ۱۴۰۱ توسط ضابطین قضایی بازداشت و جهت اجرای حکم روانه زندان سلماس گردید. این فعال آزربایجانی توسط شعبه ۱۰۲ دادگاه کیفری دو شهرستان سلماس استان آزربایجان غربی با استناد به ماده ۵۰۰ قانون مجازات اسلامی به ۹۱ روز حبس تعزیری به اتهام فعالیت تبلیغی علیه نظام جمهوری اسلامی ایران در فضای مجازی محکوم شده است.وی ۱۴ شهریور ۱۴۰۰ توسط نیروهای امنیتی در سلماس بازداشت و به اداره اطلاعات اورمیه منتقل شده و ۳۰ شهریور با تودیع قرار وثیقه تا پایان مراحل دادرسی از زندان مرکزی اورمیه آزاد شده بود.

داود و ایوب شیری فعالین ملی مدنی آزربایجانی ساکن تبریز ۲۹ اردیبهشت‌ ۱۴۰۱ ، به ترتیب داود شیری در حین خروج از مراسم ختم در یکی از مساجد تبریز و ایوب شیری در محل کارش، توسط نیروهای امنیتی بازداشت گردیده اند. مامورین پرتعداد لباس شخصی که با ۴ خودروی سواری محسوس در محل کار این فعال آزربایجانی حاضر شده اند پس از بازداشت ایوب شیری دوربین های مشرف به محل بازداشت را از مغازه داران ضبط و با خود برده اند.

شامگاه بازداشت این فعالین طی تماس تلفنی کوتاه ۳۰ ثانیه ای با خانواده ،اطلاع داده اند در بازداشتگاه وزارت اطلاعات هستند.از دلایل بازداشت و موارد اتهامی اطلاعی در دسترس نمی باشد.به گفته نزدیکان این فعالین پرونده آنها در شعبه ۱۶ بازپرسی دادسرای عمومی و انقلاب تبریز به ریاست آقای موسوی در جریان بوده و بازپرس پرونده از قبول قرار تامین و صدور حکم آزادی آنها خودداری می کند.

محمد عینی فعال ملی مدنی آزربایجانی محبوس در زندان رشت ۳ بهمن ۱۴۰۰ ، پس از حضور‌ در اداره‌ اطلاعات‌ شهر، بازداشت شده بود.از زمان بازداشت کماکان در زندان رشت بسر می برد‌ و مسئولین قضایی و امنیتی از قبول قرار وثیقه صادره و صدور آزادی موقت آقای عینی خودداری می کنند. ۲بهمن سال ۱۴۰۰ ، آقای‌ عینی‌ در‌ صفحه‌ شخصی اینستاگرام‌ خویش‌ با‌ انتشار‌ پستی‌ از‌ احضار‌ به‌ اداره‌ اطلاعات‌ شهر رشت‌‌ خبر‌ داده‌ بود و چنین‌ عنوان‌ کرده‌ بود: «با‌ علم‌ بر غیر‌ قانونی‌ بودن‌ احضار از طریق تماس تلفنی، صبح فردا برای اطلاع‌ از ماجرا و‌ علت‌ تماس‌ در‌ مکان‌ اعلام‌ شده‌ حضور‌ خواهم‌ یافت» برخی از دوستان این فعال مدنی از صدور حکم دادگاه علیه ایشان خبر داده اند اما بعلت عدم اطلاع رسانی دقیق خانواده امکان انتشار اخبار مرتبط امکان پذیر نمی باشد.

اکبر جهانی شاعر و هوادار تیم تراختور آزربایجان ساکن تبریز که روز ۲۹ اردیبهشت ۱۴۰۱ پس از دیدار نیمه تمام تراختور آزربایجان و پیروزی تهران در منزل شخصی توسط نیروهای امنیتی بازداشت گردیده بود با گذشت چند ساعت بازداشت و پس از ضبط تلفن همراه در ساعت ۲:۰۰ بامداد ۳۰ ارریبهشت آزاد گردیده بود مجددا مامورین امنیتی شامگاه ۲ خرداد ۱۴۰۱ دوباره با حضور در منزل این شاعر آزربایجانی وی را بازداشت کرده اند. از دلایل بازداشت موقت و بازداشت دوباره و مکان انتقال وی اطلاع دقیقی در دسترس نمی باشد.

علی و رضا واثقی فعالین ملی مدنی آزربایجانی در ۲۱ خرداد ۱۳۹۹ در محل کارشان، بدون رویت حکم همراه با ضرب و شتم بازداشت شده بودند و ۲۷ خرداد، پس از حدود یک هفته با تودیع قرار وثیقه ۱۱۰ میلیون تومانی برای هر کدام، بطور موقت آزاد گردیدند. پس از آزادی آقایان واثقی، عکس‌هایی از آنها در فضای مجازی منتشر شد که نشانگر آثار ضرب و شتم بود.برادران واثقی ۱۴ مهرماه ۱۳۹۹ توسط شعبه یک دادگاه تجدید نظر انقلاب اردبیل به اتهام “مشارکت در تبانی برای ارتکاب جرم علیه امنیت ملی کشور از طریق چاپ شبنامه و فعالیت تبلیغی علیه نظام” هر کدام به ۲ سال حبس تعزیری محکوم شده بودند برادران واثقی پس از آنکه چند بار در اعتراض به وضعیت سایر فعالین ملی زندانی از جمله عباس لسانی و یوسف کاری و وضعیت بد بندهای زندان دست به اعتصاب غذا زده بودند روز ۲۵ اسفند ماه ۱۴۰۰ تحت نظارت پا بند الکترونیکی هفت ماه مانده تا پایان دوران محکومیت ۲ ساله شان از زندان اردبیل آزاد شدند و تا پایان دوران محکومیت اجازه خروج از شهرستان اردبیل را ندارند.

علیرضا فرشی دیزج یکان فعال ملی مدنی آزربایجان که در ایام مرخصی بسر میبرد ۷ بهمن‌ ۱۴۰۰ در‌ بیمارستان‌ بینا‌ شهر تهران‌ چشمهایش‌ را‌ جهت‌ بخیه‌ مجدد‌ و‌ عمل‌ پیوند‌ قرنیه به تیغ جراحی‌ سپرده‌ بود  ۷ خردادماه ۱۴۰۱ نیز با مراجعه به شعبه اول اجرای احکام کیفری دادسرای عمومی و‌ انقلاب ناحیه ۳۳ «شهید مقدس امنیت» جهت پیگیری ابلاغیه‌ صادر شده برای اجرای حکم ۴۰ ماه‌ حبس صادر شده از طرف شعبه ۲۶ دادگاه‌ انقلاب تهران در شعبه مذکور حاضر شده است و امیرحسین تاریان دادیار‌ شعبه‌ آقای‌ فرشی را جهت بررسی اسناد و اوراق ارائه داده به پزشکی‌ قانونی‌ غرب تهران معرفی‌ نموده‌ است.

آقای فرشی که به جهت مطالبه‌گری حقوق زبانی تورکها در ایران و تاسیس کتابخانه‌های تورکی در روستاهای آزربایجان دستگیر ، شکنجه و متحمل حبس طولانی مدت شده است و در حالی که دوران محکومیت ۲ ساله خود را در زندان تهران بزرگ سپری کرده ، در پرونده ای دیگر توسط شعبه ۲۶ دادگاه انقلاب تهران به ۴ سال و دو ماه حبس تعزیری و مجازات تکمیلی ممنوعیت ۲ ساله از عضویت در دستجات و گروههای سیاسی و ۲ ماه کار اجباری در سازمان بازیافت زباله‌های تهران محکوم شده که حکم صادره در شعبه ۳۶ دادگاه تجدید نظر استان تهران عینا تایید شده است.

اکبر آزاد نویسنده و فعال مدنی آزربایجانی ساکن تهران روز ۴ شهریور با تودیع قرار وثیقه ۵۰۰ میلیون تومانی به مرخصی درمانی اعزام شده و بدلیل کسالت جسمانی کماکان با تمدید مرخصی آزاد می باشند.

این فعال سرشناس آزربایجانی ۱۸ مرداد ماه ۱۴۰۰ پس از حضور در شعبه ۲ اجرای احکام دادسرای عمومی و انقلاب بهارستان بازداشت و شب پنجشنبه ۲۱ مرداد ماه ۱۴۰۰،  طی یک تماس تلفنی با خانواده اش از انتقال خود به قرنطینه سالن ۶ تیپ ۲ زندان تهران بزرگ خبر داده بود.

عباس لسانی فعال ملی مدنی آزربایجانی ساکن اردبیل که در مرخصی درمانی بسر میبرد ۲۵ دی ماه ۱۳۹۷ توسط نیروهای امنیتی در شعبه دوم دادگاه انقلاب تبریز ربوده و به زندان اردبیل منتقل شده بود پس از پرونده‌سازی در دادگاهی یکطرفه با حکمی سیاسی به ۱۵ سال حبس تعزیری و ۲ سال تبعید به شهر یزد محکوم شده است.

آقای لسانی مدتها در زندان اردبیل با مشکل دیسک کمر و فشارخون بالا روبرو بود که سرانجام بعد از سپری شدن بیش از ۳ سال حبس روز ۲۴ بهمن۱۴۰۰ پس از ارسال جوابیه کمیسون سه نفری پزشکی قانونی به مدت ۶ ماه به مرخصی درمانی اعزام گردید این فعال سرشناس آزربایجانی ۲۰ فرودین ۱۴۰۱ تحت اوزون تراپی قرار گرفته بود و در تاریخ ۵ اردیبهشت امسال با تجویز پزشک معالج فیزیوتراپی و لیزرتراپی شده بود و ۳ خرداد ۱۴۰۱ در بیمارستان ولیعصر شهر تبریز برای بار دوم تحت عمل جراحی بسته ( اوزون تراپی) دیسک کمر قرار گرفت این فعال آزربایجانی روز ۷ خرداد ۱۴۰۱ مطابق با ابلاغیه دریافتی در شعبه اجرای احکام دادگاه انقلاب اردبیل حاضر شده است ایشان مدارک پزشکی که در دوران مرخصی از روند درمانی خویش داشته به قاضی شعبه مذکور ارائه نموده و پس از ارائه توضیحات کوتاه در مورد وضعیت جسمانی آقای لسانی و بررسی اوراق ارائه شده ، از ایشان خواسته شده در پزشکی قانونی اردبیل حاضر گردند.