با افزایش دوباره تنش‌ها در ارمنستان و در ادامه تجمعات روزهای اخیر، مخالفین دولت در ایروان اقدام به بستن خیابان‌ها کرده‌اند.

ارمنستان در شرف هرج و مرج و اغتشاش قرار گرفته است، همه جناح‌های مخالف رادیکال برای سرنگونی نخست وزیر نیکول پاشینیان متحد شده‌اند و تظاهرات مستمری را در میدان مرکزی ایروان راه اندازی کرده اند. یکی از نمایندگان اپوزیسیون که در میدان صحبت می‌کرد گفت که “ما دیگر نمی‌خواهیم به خانه برگردیم، می‌خواهیم به شوشا و هادروت برویم، می‌خواهم در شوشا ترانه‌ای درباره شوشا بخوانم.”

ائلخان شاهین اوغلو، کارشناس علوم سیاسی معتقد است که در پشت پرده این اعتراضات روسیه نقش اصلی را بازی می‌کند. وی می‌گوید که اپوزیسیون ارمنی فکر می‌کنند پس از سرنگونی پاشینیان، می‌توانند وضعیت را به نفع خود تغییر دهند. «احتمالاً فرستادگان روسیه چیزی در گوش آن‌ها زمزمه کرده‌اند.»

اعتراضات خیابانی مخالفان دو هفته پیش پس از بیانیه نخست وزیر نیکول پاشینیان درباره قاراباغ آغاز شد. پاشینیان گفت که جامعه بین المللی از ارمنستان می‌خواهد که انتظارات خود را در مورد وضعیت سیاسی قاراباغ کوهستانی کاهش دهد.

اپوزیسیون ارمنستان می‌گوید که دولت فعلی می‌خواهد در مناقشه قاراباغ به آزربایجان امتیازاتی بدهد. از این رو با فشار عمومی خواستار سرنگونی پاشینیان هستند.

رابرت کوچاریان، دومین رئیس جمهور ارمنستان نیز به راهپیمایی روز گذشته پیوست اما از تریبون صحبت نکرد. در ۳۰ آوریل، سرویس امنیت ملی ارمنستان هشداری درباره «تهدید بالقوه شورش گسترده در کشور» صادر کرد.

مخالفان با احتمال امضای قرداد صلح با آزربایجان و به رسمیت شناخته شدن مرزها توسط طرفین مخالف هستند و با درخواست استعفای پاشینیان و انتخابات دوباره به خیابان‌ها آمده‌اند. «ارمنستان بدون تورک» یکی از شعارهای اصلی این تجمعات است.

به رسمیت شناختن تمامیت ارضی و مرزهای آزربایجان توسط ارمنستان بدین معنی خواهد بود که ارمنستان قبول کرده است قاراباغ بخشی از خاک آزربایجان است و حقوق ارامنه قاراباغ در چهار چوب تمامیت ارضی آزربایجان بررسی خواهد شد. چیزی که ملی گرایان افراطی ارمنی آن را رد می‌کنند و قاراباغ را بخشی از آزربایجان نمی‌دانند.

علاوه بر این چگونگی تعیین مرزها نیز محل اختلاف است. آزربایجان معتقد است نقشه‌های متاخر اتحاد جماهیر شوروی بر علیه آزربایجان تنظیم شده است و نقشه‌های قدیمی‌تر نیز باید مد نظر قرار گیرد. پرزیدنت علی اف اخیراً بیان کرده است در نقشه‌های سال ۱۹۱۸ ایروان بخشی از آزربایجان بود، در نقشه‌های ۱۹۲۰ زنگه‌زور بخشی از آزربایجان بود و در نقشه‌های سال‌های بعد عرض منطقه زنگه‌زور که شوروی به ارمنستان هدیه کرد خیلی کمتر از شکل فعلی بود.

پرزیدنت علی‌اف همچنین اعلام کرده است اگر ارمنستان تمامیت ارضی آزربایجان را به رسمیت نشناسد، آزربایجان نیز رسماً اعلام خواهد که تمامیت ارضی ارمنستان را به رسمیت نمی‌شناسد و عواقب آن بر عهده ارمنستان خواهد بود.

در حالی که کشورهای غربی از جمله فرانسه از ارمنستان می‌خواهند هر چه زودتر مرزها را تعیین کرده و به مخاصمه پایان دهد، روسیه و هوادارنش در ارمنستان مخالف پایان مخاصمه هستند و برای ادامه تنش‌ها فشار می‌آورند. زیرا در صورت امضای قرارداد صلح دیگر نیازی به نظامیان روس در قفقاز نخواهد ماند.

امروز مقامات سیاسی ارشد آزربایجان و ارمنستان در بروکسل دیدار خواهند داشت و در مورد روند صلح مذاکره خواهند کرد. موضوعی که مشخص نیست حکومت پاشینیان قادر خواهد بود به رغم روسیه و ملی‌گرایان افراطی پیش ببرد یا نه.

شایان ذکر است ایران نیز از مخالفین سرسخت صلح در قفقاز است ولی اساساً در این مورد دارای ابتکار عمل نیست.