با وجود اینکه استان اردبیل رتبه اول کشوری در برخورداری از بالاترین کاربری اراضی کشاورزی را دارد، کارشناسان اعتقاد دارند توسعه این حوزه در قطب کشاورزی کشور به دلیل حضور کمرنگ بخش خصوصی و عدم سرمایه گذاری مطلوب متوقف شده است.

به گزارش خبرنگار مهر، از کل مساحت استان اردبیل 43.6 درصد برای کاربری کشاورزی شناسایی شده که همین رقن این استان را به یکی از قطب های اصلی تولیدات کشاورزی کشور تبدیل کرده است.

موضوعی که برخلاف استان هایی با استعداد کمتر در حوزه کشاورزی به دلیل نرخ حداقلی سرمایه گذاری بخش خصوصی و محدودیت اعتبارات بخش دولتی، همچنان کشاورزی اردبیل را در کف توان تولیدی خود نگاه داشته است.

این در حالی است که وضعیت اقلیمی استان، توان کاشت فصلی، برداشت متعدد محصول از اراضی مستعد و همچنین نزدیکی به بازارهای فروش شاخص و ویژگی های کشاورزی منطقه شمرده می شود.

دشت های حاصل خیز اردبیل نیازمند توجه

مهمترین قابلیت کشاورزی اردبیل وجود سه دشت حاصلخیز اردبیل، مشگین شهر و مغان است که به عقیده کارشناسان جزو نمونه های شاخص اقلیمی کشور محسوب می شوند.

یکی از کارشناسان کشاورزی استان اردبیل در این خصوص تاکید می کند که هر سه دشت به دلیل برخورداری از وضعیت آب و هوایی مساعد برای کاشت محصول، می توانند به عنوان امتیاز کشاورزی اردبیل محسوب شوند.

حسین نیکجو در گفتگو با خبرنگار مهر اضافه کرد: علاوه بر این توانمندی دشت های اردبیل در کاشت انواع محصولات کشاورزی موجب شده تنوع کشت در این استان تقریبا بدون محدودیت پیاده شود.

با وجود اینکه کارشناسان نسبت به حاصل خیزی پهنه اردبیل ابراز امیدواری می کنند در سال های اخیر عدم مدیریت منابع آبی، وقوع سیلاب های مکرر در دشت مشگین شهر و مشکلات مدیریتی در دشت مغان موجب شده است، هر سه منطقه با تمام توان خود تولید نداشته و درصد رشد تولیدات محصولات کشاورزی به نسبت سال گذشته از 20 درصد متجاوز نباشند.

موضعی که به عقیده مسئولان دستگاه های مرتبط به دلیل محدودیت های اعتباری در اجرای طرح های شاخص مدیریت کشاورزی استان اردبیل تشدید شده است.

برخورداری اردبیل از شش میلیون واحد دامی

علاوه بر این امتیاز اقلیم سرسبز با تنوع گیاهی گسترده نه تنها به کام محصولات کشاورزی بلکه به کام دامپروری منطقه نیز بوده است. بطوریکه به گفته مدیر کل امور عشایر اردبیل این استان شش میلیون واحد دام سبک و سنگین دارد.

معرفت آذری تصریح کرد: عشایر اردبیل علاوه بر نقش برجسته در تولیدات لبنی سالانه بالغ بر 159 هزار تن انواع محصولات کشاورزی را نیز تولید می کنند.

همچنین مدیر کل دامپزشکی استان با بیان اینکه اردبیل در تولید گوشت سفید خودکفا است، اضافه کرد: در حال حاضر 12 میلیون قطعه طیور بومی در استان تولید می شود.

صادق صالحی به خبرنگار مهر اضافه کرد: علاوه بر این اردبیل با داشتن رتبه چهارم تولید عسل 107 هزار و 962 کندوی زنبور عسل دارد.

دسترسی به بازارهای خارجی امتیاز فرموش شده

صالحی معتقد است حضور سرمایه گذاران در صنعتی کردن فرآیند عرضه محصولات دامی و همچنین واحدهای فرآوری محصولات دامی از جمله ضروریات توسعه این حوزه است.

اظهارات این مسئول در حالی است که هم اکنون استان اردبیل به دلیل دستیابی به بازارهای جهانی از طریق گمرک بیله سوار و کشور جمهوری آذربایجان پتانسیل ویژه ای در فروش محصولات تولیدی حوزه کشاورزی خود دارد.

ضروری متنوع سازی محصولات کشاورزی

با این وجود پتانسیل بازارهای خارجی در حالی در انتظار محصولات دشت اردبیل است که رئیس سازمان صنعت، معدن و تجارت استان معتقد است به دلیل متنوع نبودن محصولات کشاورزی و نبود کارخانه های فرآوری اردبیل در حوزه صادرات، کشاورزی حق خود را ادا نکرده است.

سید حامد عاملی تاکید کرد: نبود کارخانه های فرآوری موجب شده است خام فروشی محصولات کشاورزی علاوه بر ضربه به اقتصاد منطقه، موجب زیان غیر مستقیم کشاورز نیز شود.

وی از جمله برنامه های حمایتی خود از صادرات کشاورزی را تمرکز به متنوع سازی محصولات و بازارهای فروش عنوان کرد و افزود: نمی توان انتظار داشت با وضعیت فعلی اقتصاد کشاورزی اردبیل نهادینه شود.

غفلت از توریسم کشاورزی در اردبیل

مشاور طرح مطالعات آمایش استان اردبیل نیز در اظهارات جالبی معتقد است علاوه بر متنوع سازی محصولات  به دلیل قابلیت های کشاورزی این استان، ضروری است توریسم کشاورزی در آن احیا شود.

محمد علی حامدی در گفتگو با خبرنگار مهر تصریح کرد: توریسم کشاورزی نمونه ویژه و جدیدی از تعاریف توریسم است که به مراجعه به منظور خرید و فروش محصولات کشاورزی در مقاطع زمانی مختلف سال تعریف می شود.

وی افزود: اقلیم استان اردبیل در چهار ناحیه آب و هوایی است که موجب شده در تمامی فصول سال کاشت و برداشت محصولات کشاورزی در نقاط مختلف آن انجام شود.

مشاور طرح مطالعات آمایش استان با بیان اینکه مدل هایی از اجرای این طرح در دنیا وجود دارد، ادامه داد: به همین منظور می توان توریسم کشاورزی را بویژه در منطقه مغان پیاده کنیم.

بی توجهی به نیروی کار تحصیل کرده کشاورزی

در عین حال با وجود اینکه زمین کشت و بازار فروش محصول در اردبیل مهیا است، این استان همچنان از وضعیت کشاورزی به شیوه سنتی رنج می برد.

مدیر کل آب منطقه ای استان اردبیل این مهم را یکی از موانع مدیریت مناسب منابع آبی دانست و تاکید کرد: اردبیل حتی به مرحله آبرسانی قطره ای در کشاورزی نیز وارد نشده است.

داوود نجفیان با اشاره به پرت قابل توجه آب در بخش کشاورزی معتقد است احداث سد بخشی از مدیریت منابع آبی است و باید شیوه های آبیاری اصلاح شود.

این در حالی است که دانشکده کشاورزی دانشگاه محقق اردبیلی اولین دانشکده رسمی این استان از سال 1357 فعالیت خود را با هدف ورود علم دانشگاهی به عرصه کشاورزی این منطقه آغاز کرد و امروز با اضافه شدن رشته کشاورزی در دانشگاه های پیام نور، آزاد و علمی کاربردی بیش از پنج هزار دانشجو در شاخه های مختلف کشاورزی مشغول به تحصیل هستند.

پتانسیلی که به عقیده کارشناسان مورد غفلت واقع شده و نتوانسته است در صنعتی سازی کشاورزی اردبیل مفید فایده باشد.

لزوم فعال سازی بخش خصوصی در حوزه فرآوری محصولات

این غفلت به عقیده برخی به دلیل عدم استفاده بهینه از امکانات موجود بوده است. بطوریکه استاندار اردبیل معتقد است حضور بخش خصوصی بویژه در زمینه فرآوری محصولات کشاورزی می تواند گره بی استفاده ماندن بخش شاخصی از این قابلیت ها را باز کند.

مجید خدابخش با تاکید به ورود بخش خصوصی در عرصه های مختلف از جمله کشاورزی، راهکار توسعه استان را استفاده از سرمایه بخش خصوصی می داند.

بطوریکه مقابله با خام فروشی محصولات کشاورزی، ایجاد صنایع تبدیلی و مادر، استفاده از بازارهای خارجی و توجه به نیاز مصرف کننده و افزایش کیفی تولیدات کشاورزی از جمله مواردی است که استاندار این استان به آن تاکید دارد.

خدابخش با بیان اینکه تمامی دستگاه ها در شرایط محدودیت اعتبارات ملی باید از سرمایه گذار بخش خصوصی حمایت کنند، با اشاره به تنگ نظری هایی در این خصوص اضافه کرد: باید زمینه حضور سرمایه گذار فراهم شود تا علاوه بر سود شخصی برای استان نیز منفعت و توسعه به همراه داشته باشد.

وی معتقد است استان اردبیل به دلیل تمرکز بر حوزه کشاورزی نیازمند دگرگونی در وضعیت مدیریتی پروژه ها و افزایش سهم بخش خصوصی است.

سالانه 5.3 تن انواع محصولات کشاورزی در اردبیل تولید می شود که به دلیل خام فروشی بیش از 70 درصد از این میزان تولسد، سود اقتصادی متوجه کشاورزان و بدنه اقتصادی استان نمی شود.

……………………….

گزارش: ونوس بهنود

منبع: خبرگزاری مهر