به گزارش اعتدال،  تجارت خارجی ایران مانند سایر کشورها، به عنوان یکی از بخش‌های اصلی اقتصاد محسوب می‌شود. در ایران نیز جهت‌گیری برنامه‌های توسعه به سمت بهبود صادرات غیرنفتی و مدیریت واردات  بوده است. اما متاسفانه در سال های اخیر این مهم در عمل به واقعیت نپیوسته است. به طوری که  بخش واردات به طور صحیح مدیریت نشده و واردات به داخل کشور به طور لجام گسیخته و در راستای نابودی بسیاری ازتولیدات داخلی گام برداشته است.

طی ۱۱سال گذشته و در سال‌های ۸۰تا۹۱واردات کالا حدود ۳برابر شده است طی همین سال‌ها علاوه بر افزایش واردات، صادرات غیرنفتی هم حدود ۱۰برابر افزایش یافته که نتیجه سرمایه‌گذاری‌های انجام شده در صنایع پتروشیمی و صنایع وابسته به نفت بوده است. اما متاسفانه سرمایه گذاری موثر و مدیریت شده ای در راستای افزایش صادرات سایر کالاهای غیرخام وغیر معدنی همچون محصولات دانش بنیان، فرش و صنایع دستی، زعفران و پسته صورت نگرفته است.

طبق گزارش اتاق بازرگانی تهران در هشت ماهه نخست سال ۹۲  در ﻣﺠﻤﻮع ۱۹ ﻣﯿﻠﯿﺎرد و ۵۹۴ ﻣﯿﻠﯿﻮن دﻻر اﻧﻮاع ﮐﺎﻻ از ﮐﺸﻮر ﺻﺎدر و ۲۷ ﻣﯿﻠﯿﺎرد و ۸۷۴ ﻣﯿﻠﯿﻮن دﻻر وارد ﮐﺸﻮر ﺷﺪه است.همچنین نسبت به مدت مشابه سال گذشته، ارزش ﺻﺎدرات ﻏﯿﺮﻧﻔﺘﯽ ﺑﺎ اﺣﺘﺴﺎب ﻣﯿﻌﺎﻧﺎت ﮔﺎزی ۱۳٫۵۹درﺻﺪ و واردات ﮐﺸﻮر ۲۵٫۴درﺻﺪ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻣﺪت ﻣﺸﺎﺑﻪ ﺳﺎل ﮔﺬﺷﺘﻪ ﮐﺎھﺶ ﯾﺎﻓﺘﻪ اﺳﺖ. این آمار ضمن اینکه از وابستگی شدید بخش صادرات کشور به صادرات نفتی خبر می دهد، نشان دهنده بیش از ۸میلیارد دلار کسری در تراز تجاری ایران است. که در صورت ادامه همین روند تا پایان سال این کسری تجاری با استفاده از تناسب گیری در حدود ۱۲میلیارد دلار خواهد بود.

از دیگر پارامترهایی که باید در این گزارشات به آن دقت شود، حجم زیاد صادرات به چند کشور محدود است.  حدود ۶۶درصد صادرات ۸ماهه سال ۹۲به کشورهای عراق، چین، امارات، افغانستان، هند بوده است که این امر نشان دهنده وابستگی شدید کشور به بازار کشورهای مذکور است. با توجه به خاص بودن این کشورهای ورادکننده خود به خوبی نشان دهنده آن است، که نه تنها صادرات ما از صاردات نفتی و مواد پتروشیمی به شدت متاثر است، بلکه رقبا و شرکا تجاری ایران با فهم شرایط و تجزیه و تحلیل موقعیت اقتصادی ایران، فشار اقتصادی حداکثری را به طرف ایرانی وارد می‌کنند و عملا در صورتی که برای تصحیح موقعیت کنونی اقدامی عاجل تدبیر نشود، شرایط روز به روز برای اقتصاد ایران بحرانی‌تر می شود.

از سوی دیگر در شرایطی که تحریم‌های بانکی عملا نقل  و انتقالات ارزی را برای تجار ایرانی(به خصوص شرکت‌های دولتی) سخت کرده است، در پی بی‌تدبیری‌های زنجیره‌ای دولت گذشته، ایران به شدت به واردات کالاهای کشاورزی وابسته شده است. به طور مثال  در ۶ماهه نخست سال جاری، ۶قلم کالای کشاورزی وارداتی از حدود ۷٫۵میلیون تن در نیمه نخست سال گذشته به حدود  ۱۷٫۵  میلیون تن افزایش داشته باشد.

هرچند بنابر برخی آمار اعلام شده که نسبت به صحت آنها تردیدهای بسیاری وجود دارد، صادرات ایران با احتساب کالاهایی همچون نفت خام، محصولات پتروشیمی و صادرات گازی افزایش یافته است، اما  این رقم تا میانگین جهانی آن که حدود یک است فاصله زیادی دارد و نیازمند برنامه ریزی دقیق و مدون است. جالب اینکه طبق آمار بانک جهانی کشورهایی همچون گابن، آنگولا و جمهوری کنگو در این نسبت از جایگاه بالاتری نسبت به ایران قرار دارند.

علاوه بر این صادرات نیز بیشتر به صادرات نفت اتکا داشته است و اگر اندکی نیز به صادرات غیرنفتی توجه شده است، این نوع صادرات بیشتر بر صادرات مواد خام معدنی، پترو شیمی و نفت پایه متمرکز بوده است.