ملت تورک آزربایجان
صاحبان قلم و مسئولین رسانه‌ها
فعالین حرکت ملی آزربایجان

همان‌گونه که مستحضرید موضوع تعیین پرچم و سمبل مبارزات ملی واحد در حرکت ملی آزربایجان جنوبی علی‌رغم ضرورت سیاسی در مبارزه ملی علیه استعمار، استبداد و نژادپرستی حاکمیت فارس، به‌عنوان یکی از عناصر ایجاد همبستگی در مبارزات ملی به شمار می‌آید، اما به دلایلی که در این بیانیه به آن‌ها اشاره خواهد شد، در سنوات گذشته به چالشی فرسایشی در حرکت ملی آزربایجان تبدیل شده است.
پس‌ازآنکه سلسله تورک قاجار، با انحراف و مصادره انقلاب مشروطه و به دنبال آن کوتادی سال ۱۲۹۹ فروپاشید؛ سیستم تمرکزگرا و تمامیت‌خواه فارس، جایگزین سیستم ایالتی و ولایتی مبتنی بر تکثر و همزیستی موجود در این سرزمین شد و تمامی بنیان‌های فرهنگی، اجتماعی، اقتصادی، سیاسی علیه ملل غیر فارس دگرگون گردید.
در همین بحبوحه پرچم مزین به «شیر و خورشید» ممالک محروسه قاجار که تکامل‌یافته پرچم‌های امپراتوری‌های تورک در این فلات بود، به نام «پرچم ایران» از سوی این جریان تمامیت‌خواه مصادره شد. از آن مقطع تاریخی، آزربایجان جنوبی وارد یک‌روند و سیر تاریخی تکاملی برای بازگشت به هویت ملی تورکی در چارچوب «وطن آزربایجان» گردید.
در یک‌صد سال اخیر و در مقاطع مختلف از تاریخ تکامل مبارزات ملی آزربایجان جنوبی، سمبل و پرچم‌های مشابه با تفاوت‌های جزئی توسط مبارزان راه آزادی آزربایجان به اهتزاز درآمده که هرکدام از آن‌ها به تأسی از شرایط و شیوه مبارزه، تئوری‌های خاص خود را بیان می‌داشتند.
امروز حرکت ملی نوین آزربایجان جنوبی در اوج تکامل تاریخی برای بازگشت به هویت ملی تورکی در قالب موطن ابدی و ازلی آزربایجان بیش از هرزمانی به‌ضرورت وجودی سمبل و یا پرچم مبارزات ملی و نقش آن در تحکیم پایه‌های مبارزه و تجمیع پتانسیل حرکت ملی آزربایجان جنوبی، همچون ضرورت انکارناپذیر مسئله مبارزات تشکیلاتی و سازمان‌یافته، آگاه است و این دو عنصر مهم را به‌عنوان پایه‌های وحدت عمل در مبارزات ملی می‌پذیرد.
بااین‌حال شرایط خاص آزربایجان ازجمله جدایی یک ملت به دو بخش شمالی و جنوبی بر اساس معاهدات دول قاجار و تزار روس که دیگر وجود خارجی ندارند و ساقط شدن دولت‌های ملی در شمال و جنوب آزربایجان در سال‌های ۱۹۱۸ و ۱۹۴۵ از سویی و از سوی دیگر قوانین بین‌المللی در رابطه با ملت-دولت‌ها و پرچم ملی باعث شد تا مبحث پرچم ملی و پرچم مبارزات ملی به یکی از مباحث اصلی و چالشی حرکت ملی آزربایجان جنوبی تبدیل گردد.
در آزربایجان شمالی، بااینکه سمبل و نشان‌های مختلفی از سوی گروه‌های سیاسی به‌عنوان سمبل مبارزه پیشنهاد داده می‌شد؛ اما پرچم جمهوری دمکراتیک آزربایجان در سال ۱۹۱۸، به‌عنوان «ثقلیت در مسئله پرچم» موردقبول همه گروه‌ها قرارگرفته و بدین ترتیب جبهه ملی مبارزه با استعمار شوروی را تحکیم بخشید.
با فروپاشی بلوک شرق و پاره شدن زنجیر استبداد، استعمار و استثمار ملت‌های دربند اتحاد جماهیر شوروی، همه گروه‌های مداخل در جنبش رهایی آزربایجان همه سمبل‌ها و نشانه‌های حزبی و گروهی خود را کنار گذاشته و پرچم دولت ملی (انتخاب‌شده توسط مجلس ملی آزربایجان در سال ۱۹۱۸) در روندی دمکراتیک در مجلس ملی جمهوری آزربایجان مباحثه و با اکثریت آرا به‌عنوان «پرچم ملی آزربایجان» تصویب شد.
در آزربایجان جنوبی نیز که تحت سیطره استعمار، استبداد و نژادپرستی حاکمیت فارس است، سمبل و یا پرچم مبارزات ملی به یکی از مباحث مهم جنبش رهایی‌بخش آزربایجان جنوبی تبدیل‌شده است. علی‌رغم اینکه همه نیروهای سیاسی در آزربایجان جنوبی معتقد به یک پرچم ملی برای آزربایجانی‌ها بوده و با تئوری «یک ملت – یک پرچم» به مبارزات ملی خود ادامه می‌دهند؛ ولی پرنسیب‌ها و قوانین بین‌المللی و دیپلماتیک مانع از برافراشته شدن پرچم جمهوری دمکراتیک آزربایجان (۱۹۱۸) و پرچم کنونی کشور جمهوری آزربایجان در بطن مبارزات ملی به‌عنوان‌مثال در تجمعات و دیدارهای رسمی و سیاسی دیپلماتیک است. بنا بر حس این ضرورت سیاسی، هرکدام از طیف‌ها و سازمان‌های سیاسی حرکت ملی آزربایجان، سمبل و پرچم خاصی را با تئوری‌های نزدیک به هم مطرح کردند، اما بااین‌حال، روح مبارزات ملی همه جریان‌های سیاسی شناسنامه‌دار آزربایجان جنوبی به پرچم جمهوری دمکراتیک آزربایجان به رهبری محمدامین رسول‌زاده باورمند، صادق و وفادار هست.

با در نظر گرفتن موارد فوق و ضرورت‌های تشکیل یک جبهه واحد در موضوع تعریف سمبل مبارزات ملی، بدین‌وسیله به استحضار ملت تورک آزربایجان می‌رساند؛

در شرایط حساس مبارزات ملی برای تعیین سرنوشت ملی آزربایجان جنوبی و همچنین با درک معادلات و تحولات منطقه‌ای و داخلی ایران و ضرورت ایجاد وفاق ملی، حزب مرکزی آزربایجان و تشکیلات مقاومت ملی آزربایجان (دیرنیش) با اعتقاد به‌ضرورت تاریخی فوق‌الذکر و ضمن احترام به همه نحله‌های فکری، سمبل و پرچم‌های مبارزاتی ارائه‌شده در حرکت ملی، بعد از مذاکرات طولانی و رأی‌گیری درون تشکیلاتی و رایزنی باشخصیت‌های مؤثر جنبش ملی آزربایجان، با ایجاد کمیسیون مشترک کاری، پرچم «سه رنگ آبی، قرمز و سبز (آبی در گوشه فوقانی سمت چپ و سبز در گوشه زیرین سمت چپ) با هلال ماه و ستاره هشت‌گوشه سفید» (که تصویر آن فوقاً ارائه‌شده است) را تا برگزاری رفراندوم ملی و برگزاری اولین مجلس ملی به‌عنوان «پرچم مبارزات ملی آزربایجان جنوبی» قبول می‌نمایند.

دیدگاه مشترک حزب مرکزی آزربایجان و تشکیلات مقاومت ملی آزربایجان (دیرنیش) به شرح ذیل است:

⦁ پرچم سه رنگ میراث جمهوری دمکراتیک آزربایجان در سال ۱۹۱۸ تنها «پرچم ملی آزربایجان واحد» بوده و پرچم فوق‌الذکر صرفاً به‌عنوان «پرچم مبارزات ملی آزربایجان جنوبی» استفاده خواهد شد.

⦁ پرچمی که فوقاً ترسیم و تشریح شد من‌بعد با ‌عنوان «پرچم مبارزات ملی آزربایجان جنوبی» قید خواهد شد.

⦁ این پرچم یکی از اولین پرچم‌های پیشنهادی بوده و در مقطعی از تاریخ حرکت ملی آزربایجان از سوی بخشی از حرکت ملی آزربایجان پیشنهاد شد که عمده فعالین ملی آزربایجان با آن همراه بودند، لذا این پرچم پیشنهادی متعلق به‌تمامی فعالینی بوده است که در آن مقطع از آن حمایت می‌کردند و بخش عمده‌ای نیز تاکنون حمایت کرده‌اند.

⦁ پرچم مبارزات ملی آزربایجان جنوبی، موردپذیرش و تائید تشکیلات مقاومت ملی آزربایجان (دیرنیش) و حزب مرکزی آزربایجان تا برگزاری رفراندوم آزاد و دمکراتیک تحت نظارت سازمان‌های بین‌المللی برای برگزاری مجلس ملی آزربایجان جنوبی مشروعیت خواهد داشت.

⦁ با احترام به همه مباحث و فعالیت‌های انجام‌شده حول پرچم و سمبل‌های پیشنهادی قبلی، آن مباحث را بخشی از ضرورت تاریخی و تئوری تکامل جنبش تلقی کرده و قبول نمودن پرچم فوق‌الذکر به‌عنوان «پرچم مبارزات ملی آزربایجان جنوبی» در راستای فداکاری ملی برای حل موانع پیش روی مبارزات ملی قابل ارزیابی است. بدین معنا فعالیت‌های انجام‌گرفته حول پرچم‌ها و سمبل‌های پیشنهادی دیگر را بخشی از تاریخ حرکت ملی قلمداد کرده و محترم می‌شماریم.

⦁ «پرچم مبارزات ملی آزربایجان جنوبی» در فعالیت‌های حزبی و سازمانی تشکیلات مقاومت ملی آزربایجان (دیرنیش) و حزب مرکزی آزربایجان در داخل و خارج از کشور اعم از کنفرانس‌ها، رسانه‌ها‌، مکاتبات و بیانیه‌های تشکیلاتی مورداستفاده قرار خواهد گرفت.

همچنین بیانیه به زبان‌های ترکی آزربایجانی، ترکی ترکیه، انگلیسی، روسی و عربی منتشر گردیده است.