« ترکی در اینجا( اورمیه) زبان بین المللی است. این زبان را هر کسی می داند. ارمنی، کرد، روس، فرانسوی ، انگلیسی، فارسی، آسوری و آلمانی همه به ترکی تکلم می کنند. می توانم با این همه افراد مختلف الجنس صحبت کنم. ترکم و از این جهت احساس خوشبختی می کنم.»( رسول زاده، محمد امین، گزارشهایی از انقلاب مشروطیت ایران، ترجمه: رحیم رئیس نیا، انتشارات شیرازه، چاپ اول تهران، ۱۳۷۷، ص: ۲۱۹) یکی از صدها سند از نویسندگان، محققین و مسافران اورمیه می باشد که بر دانستن زبان ترکی تمام افراد در اورمیه چه قبلا و چه حال تاکید می کند.
زبان ترکی، زبان بازار و اقتصاد، فرهنگ ، هنر و ادب اهالی اورمیه و غرب آذربایجان از ادیان، مذاهب و طوایف مختلف بوده و زبان گویای مردم یعنی عاشیقها اعم از ترک و غیر ترک از هر دین و مذهبی به زبان ترکی ،زبان رایج و همه گیر آذربایجان ایفای نقش کرده اند.

عاشیق قول هارطون از مسیحیان ارمنی، عاشیق یوسوف اوهانس از مسیحیان سریانی( آشوری) و دهها عاشق دیگر نه تنها بر زبان ترکی شعر سروده و در مقام عاشقی رسالت خود را انجام داده اند بل بر مبنای عرفان اسلامی نیز پای نهاده و حتی بر شهدای کربلا و ظلم یزیدیان نیز پرداخته اند.

ادبای اینجا صدها سال به زبان ترکی سروده و نوشته اند و فولکلور اورمیه با زبان ترکی ساخته و پرداخته شده است. اورمیه زادگاه داستان اصلی کرم، روایتهایی از داستان محتشم کوراوغلو، زادگاه بورلا خاتون دده قورقود شاهکار ترکان بوده و امروزه می بینیم افرادی علیرغم دانستن زبان ترکی ناجوانمردانه این موسیقی الهی ترکی را ملعبه دستورات آن طرف مرز قرار داده و بی محابا بر آن می کوبند.

چه خوب است سنت آذربایجانیان که با خدای خود به عربی سخن می گویند و با دوستان دور به فارسی و با همسایگان و خویشاوندان به ترکی. در کلاسهای درس آذربایجان چه مدرسه چه دانشگاه، هر روز شاهدیم اگر کسی ترکی متوجه نشود و با اشاره اینکه « استاد من ترکی نمی دانم اگر ممکنه فارسی بگید» استاد متبسمانه به فارسی ادامه تدریس می نماید. در مراسمات رسمی اداری هم همیشه این سوال پرسیده می شود و مجری و یا سخنران با گشاده رویی به زبانی صحبت می کند که همگان مفهوم شوند.

حال اگر کسی سالیان سال با این روال معمول در اورمیه و آذربایجان زندگی و حتی تحصیل کرده و ترکی را بخوبی بداند و صحبت کند و با ژست میهن پرستی و حتی دغدغه زبان رسمی (بی احترامی به زبان رسمی کشور در اورمیه)، با جنجال سعی کند ترکی را در مقابل زبان رسمی بگذارد و مجبور می شود چند ساعت نگذشته برای جلوگیری از تبعات خشن اقداماتش ،که در اورمیه محلی از اعراب ندارد ،برای تطهیر خود عنوان کند چهار عروس خانواده من آذری( شما بخوانید ترک) است. تا بیش از این باعث آزرده خاطرشدن نجیب ترین مردمان- اهالی اورمیه- نشود.

حال چه شده است عده ای علیرغم دانستن و تکلم روان به زبان ترکی، بر این نعمت خدادادی – دانستن زبان ترکی- پشت پا زده و به بهانه امنیت ملی و با پیش کشیدن زبان رسمی سعی مذبوحانه در رودرو قراردادن آذربایجان ، این جغرافیای دینامیک اقتصادی، سیاسی، فرهنگی و اهالی ترک آن با حکومت مرکزی هستند؟ آیا اقدامات تحریک آمیز قومی، خوراکی مردار برای انتخابات اسفندماه ۹۸ نمی باشد؟ اصولا آیا اقلیتی در دنیا سراغ دارید که با خشونت و تلاش برای فرافکنی و ایجاد ناامنی به سرمنزل مقصود برسد؟ آیا متوجه نیستید این تلاشهای ناشیانه تان ایجاد فضای دوقطبی بر علیه تان می باشد؟

۲۲ مرداد ۱۳۹۸ – دکتر توحید ملک زاده