در پی قیام انقلابی مردم ایران در سالهای ۱۳۵۶-۱۳۵۷ هـ.ش بر علیه حکومت پهلوی و سقوط این خاندان که ظلم و ستم را بر کلیه مردم ایران و ناعدالتی، تحقیر و توهین مضاعف را بر غیرفارس زبانان، بخصوص بر ترکان تحمیل کرده بود، آزادی نسبی زبان و فرهنگ مردم آزربایجان و دیگر غیرفارس زبانان فراهم گردید و جوانان تحصیلکرده و روشنفکران آزربایجانی که در پی هویت گم شده خود بودند به مطالعه زبان، فرهنگ و تاریخ واقعی خود پرداختند.

با گذشت سالهای متمادی از پیروزی انقلاب اسلامی، اجرای اصل ۱۵ و مسلم قانون اساسی و تحصیل به زبان مادری در مدارس با بی توجهی روبرو شد تا اینکه حرکتی خودجوش و برخاسته از میان طبقات مختلف مردم آزربایجان پدید آمد که پیش قراولان آن، نویسندگان، شعرا، محققین، ادیبان، روشنفکران، بخصوص دانشجویان بودند.

اینان خواستار اجرای اصل ۱۵ و ۱۹ و ۴۸ قانون اساسی به دور از جار و جنجال بودند و اعتراض به انحصار طلبی و فزون خواهی عده ای داشتند که همه امکانات مادی و معنوی کشور را برای یک قوم و یک زبان و یک فرهنگ می خواستند. آنها برای رساندن پیام مردم خویش به گوش مسئولین کشوری که بعضی از آنها می گفتند ما حاضریم به زبان ترکی در مدارس و دانشگاهها تدریس شود ولی کسی از آن استقبال نمی کند، اجتماع در روز تولد بابک خرمدین، در دومین جمعه تیرماه را روز مناسبی برای نشان دادن اراده ملّی مردم آزربایجان در مورد خواسته های بحق و قانونی تشخیص دادند و از سال ۱۳۷۹، صدها هزار نفر از اقشار مختلف مردم در پای قلعه بابک واقع در نزدیکی “کلیبر” در آذربایجان شرقی گردآمده و با اجتماع عظیم خود علاوه بر اجرای برنامه های فرهنگی و هنری، خواستار به اجرا در آمدن اصول ۱۵، ۱۹ و ۴۸ قانون اساسی شدند.

در سال ۱۳۸۰، اجتماع در این قلعه را بیشتر از ۳۰۰ هزار نفر گفتند و در سال ۱۳۸۱ حضور مردم در پای قلعه و در دومین جمعه تیرماه را بین ۴۰۰-۵۰۰ هزار نفر حدس زدند.

شرکت کنندگان در مراسم سال ۱۳۸۰ اعلامیه هایی را در زمینه لزوم اجرا شدن اصول ۱۵، ۱۹، ۴۸ قانون اساسی در میان شرکت کنندگان پخش کرده و به ایراد سخنرانی و شعرخوانی پرداختند. آنها خواسته هایی را در ۱۴ ماده بر پارچه بلندی نوشته و در مکانی که به «قالا دره سی» مشهور است و محل برپایی چادرها بود آویزان کردند تا در مقابل دید شرکت کنندگان در این مراسم قرار گیرد.

در سال ۱۳۸۱، خواسته های قانونی شرکت کنندگان و شعارهایشان روشمندتر شده بود و نوشته های پلاکاردهای پارچه ای بزرگ به دو زبان ترکی و انگلیسی نشان از این داشت که صدای خواسته های مسالمت آمیز مردم آزربایجان به گوش مسئولین کشور و دوستداران حق و عدالت در جهان رسانده شود.

در سال ۸۲ هم که سختگیرهایی برای شرکت در مراسم قلعه بابک بعمل آمده بود، مردم آزربایجان منسجم تر از سالهای گذشته در پای قلعه حاضر شدند و خواستار حقوق قانونی خود در قالب ۱۲ ماده که به سه زبان ترکی، فارسی و انگلیسی قرائت گردید، شدند!

در پلاکاردهای متعددی که شرکت کنندگان با خود حمل می کردند و به دو زبان ترکی و انگلیسی نوشته شده بود، خواسته های آنها در چارچوب قوانین کشوری و بین المللی به نمایش گذاشته شده بود.

از سال ۱۳۸۳ با جلوگیری از اجرای مراسم و دستگیری شدید شرکت کنندگان در روز تولد بابک، مراسم به حالت نیمه تعطیل در آمد و از سال ۱۳۸۴ دیگر هیچ کسی را در دومین پنجشنبه و جمعه تیر ماه (روز تولد بابک) به قلعه راه ندادند!

حسن راشدی