آذرین 21نین ایلدؤنومونون آغیرلاما تؤره‌نینه قاتیلان 150 نفر  ساعت 19:30دا  آیاق اوسته دوروب، گونئی آذربایجان میللی مارشی اوخونماسی ایله تؤرن باشلاندی (آذربایجان سن‌سن منیم …). سونرا، آپاریچی آذربایجان دئموکرات فیرقه‌سی‌نین و آذربایجان میللی حوکومتی‌نین قورولماسیندان اؤنجه ریضاخان دیکتاتورلوغونون قارانلیق گونلرینه و میللتی چاپماق اوچون خانلار و اونلارا باغلی درباری و خانخانلی روحانی‌لره گؤره دانیشیب، 12 شهریور بیانیییه‌سی‌نه ایشاره ائده‌رک آذربایجان میللی حوکومتی‌نین تمللرینه دیققتلری چکدی و آذرین 21نی آذربایجانلی‌لار اوچون بیر میللی بایرام اولدوغونو وورقولادی و تؤره‌نین بو میللی بایرامین شنلیگینه گؤره قورولدوغونو قاتیلانلارا آچیقلادی.

بیرینجی شعرین اوخونماسی تئهراندا یاشایان و چالیشمالاری ایله غورور دویدوغوموز خانیملارین بیریسیندن ایسته‌نیلدی و چوخ گؤزل بیر شعر ایله قوناقلاری دویغولاندیریب، شوعورلو بیر شورا گتیردی.

آپاریچی آذربایجانین گؤرکملی سیمالارینا و تاریخ بویو یاراتدیغی بؤیوک شخصیت‌لره ایشاره ائده‌رک، ستارخاندان باشلانان و پیشه‌وری زامانیندان تکمیللشن آذربایجان مشروطه و دئموکرات حرکتلرینه ایشاره ائدیب، تئهراندا یاشان دوشونجه‌لی اوستادلارین بیریسینی آذربایجان میللی حوکومتینه گؤره اؤز سؤیله‌ییشلری ایله قاتیلانلاری بیلگیلندیرمه‌یه چاغیردی.

بو بیلگین و یازیچی اوستادیمیز ماندئللانین آپارتاید ایله ساواشلارینا ایشاره ائدیب، بو بؤیوک شخصیتین اؤلومونه گؤره اوزلدویونو خاطیرلادی و آزادلیق اوچون ساواشانلار اوچون اونون یاشامینی بیر اؤرنک و اولقو اولدوغونو سؤیله‌دی.  ستارخان، خیابانی، پیشه‌وری و آذربایجانین بوتون آزادلیق حرکاتی‌نین باشچیلارینین ماندئللا قدر بؤیوک و سارسیلماز گؤسترن اوستادیمیز، ظولم وارینجا ظولمه قارشی عوصیان و موباریزه ده اولاجاق دئییب، و آذربایجان‌دا دیکتاتورلوغا و ریضاشاه ایستیبدادینا قارشی قورولان آذربایجان میللی حوکومتینه ایشاره ائده‌رک؛ اونون ائتدیگی بوتون خیدمتلری بیر به بیر سایدی و آذربایجانین بیرینجی‌لر اؤلکه‌سی اولماقدا پیشه‌وری اؤندرلیگی و باش وزیرلی‌لی ایله میللته قوللوق ائدن آذربایجان میللی حوکومتی‌نین رولونو آچیقلادی.

تؤره‌نین آپاریچی‌سی تبریزین «دانیشیر آذربایجان» رادییوسونون میللی حوکومت زامانیندا آچیلاماسینا و یایینلانماسینا ایشاره ائتدی، و بو رادییونون تئهراندان سونرا ایراندا ایلک رادیو اولماسینی خاطیرلادی و اونون رولونو میللتین معاریفلنمه‌سینده آچیقلادی.

تؤره‌نین داوامیندا قیز اوشاقلارین بیریسیندن بیر گؤزل شعر اوستاد «گونئیلی»‌دن اوخوندو کی بوتون ائشیدنلری و تؤره‌نه قاتیلانلاین آلقیشینی قازاندی. آپاریچی، آذربایجان موباریز شاعیرلرینی خاطیرلاییب، و آذربایجان میللی حوکومتینده و میللتی شعورلا شورا یاناشدیران بی‌ریا و آزادوطن و باشقا شاعیرلرین رولونو خاطیرلایب، طنز شعری دئین و تئهراندا تورک وارلیغی ساییلان و تورکلویو بو شهرده یاشادان شاعیرلرین بیریسی تؤره‌نه قاتیلارنلاری بیر گؤزل شعر و غزله قوناق ائتدی.

تئهران بیلیم‌یوردلاریندا تحصیل آپاران اؤیرنجی‌لردن بیریسی، چوخ گؤزل سسی ایله «آیریلیق» ماهنی‌سینی اوخودو و قوناقلاری دویغولاندیردی و آلقیشلارینی قازاندی. گؤزل سسلی اؤیرنجیدن سونرا، باغلامانی چوخ گؤزل و ماراقلی بیچیمده دیللندیرن موسیقیچیلردن بیریسی اؤز قاتقیسینی چوخ گؤزل بیچیمده تؤره‌نه قاتیلانلارا سوندو و نوبه یئتیردی 21 آذر میللی غرور گونونون ایلدؤنومونون شیرین کئیکینین کسیلمه‌سینه. بو گؤزل و بزکلی و البته چوخ پولا حاضیرلانان بؤیوک و هوندور شیرین کئیک «21 آذر قوتلو اولسون» یازیسینا بزنمیش و گول چیچک ایچینده 68 شاملاری اونا تاخیلمیش و یاندیریلمیشدی. بیلگین اوستادیمیز و 21 آذردن یادقالان و تجروبه یییه‌سی اولان و 57 اینقیلابیندا ایشچی‌لرین ایشه گئتمه‌مه‌سینده و اعتصابیندان اؤندر ساییلان قوجامان میللتچی أل-أله بیرلیکده قاتیلانلارین آلقیشی ایله شیرین کئیکی کسیب، موسیقی و طنز شعرلری دینله‌یه‌رک پذیرایی بؤلومو ایله تؤرن داوام ائتدی.

تؤره‌نین ایکینجی بؤلومونده 21  آذر طالعی‌نین آجی اوزو آپاریچی‌نین سؤیله‌ییشی ایله آچیقلاندی و 21 آذر سویقیریمینا گؤره چوخ ده‌یرلی آراشدیرمالاری ایله قارانلیق و گیزلی قالمیش تاریخ بوجاقلارینا ایشیق ساچان آراشدیریجی بو سویقیریم اولایلارینا شهر به شهر ایشاره ائتدی و پهلوی رئژیمینین تؤرتدیگی بوتون جینایتلریندن کیچیک اؤرنکلر سایدی و بو سویقیریمین سیستماتیک دورومدا پهلوی حاکمیتی طرفیندن و ایرانین نیظامی قوووه‌‌لرینین ألی ایله و خانلارا و اونلارین رزل و اوباش قوللوقچولارا گؤرستدیگی یاشیل چیراغی ایله قاباغا آپاریلدیغینا گؤره دونیادا بیر میللتین سویقیریمی کیمین طرح اولونماسینین گره‌کدیگینی وورقولادی.

آپاریجی تؤره‌نین آردیندا، «فریدون ابراهیمی»نین عظمتلی وارلیغینا و اونون بؤیوک بیر روحا مالیک اولدوغونا ایشاره ائده‌رک، اونون کیمی نئچه یوز بیلگین و ساوادلی اینسانین پهلوی حاکیمییتی ألی ایله دارا چکیلدیگینی آذربایجانا بیر بؤیوک ایتگی و بیر فاجیعه اولدوغونا ایشاره ائتدی. تؤره‌ن ایکی گؤزل شعر ایله ایکی اوزمان شاعیرین قاتقیسی ایله داوام تاپدی و طنز شعرلرین اوخوماسی ایله شنلیک و گولوش سسی بو گونون شن خاطیره‌سینی جانلاندیردی.

آپاریچی «صفرخان قهرمانیان»ین 32 ایل پهلوی حاکیمیتینین توبره‌لرینده توتساقلاندیغینا ایشاره ائده‌رک، نئلسون ماندئللانین 27 ایل باریش ساواشی یولوندا توتساقلاندیغی ایله توتوشدوردو و صفرخانی تانیماق و تانیتماغی میللی بیر گؤرو کیمین تانینماسینی ایسته‌دی. سونرا، چوخ گؤزل سسلی و سازینین تئللری ایله اوره‌کلری تیترده‌دن و روحلاری اوینادان، جانلارا صفا وئرن آشیق، آذربایجانین موقددس و قوتسال سازی اولان قوپوزو سینه‌یه دایاییب، میللتی نئچه مین ایللیک بیر کولتورون وارلیغی ایله وجده گتیردی و شن ساز چالمالاری و سؤز اوخومالاری ایله بیر باشقا حال و هاوا ییغینجاغا قاتدی. بو شن چالمارین و آشیق هاوالارین داوامیندا، اوزمان طنز شاعیرلریندن بیریسی هامینی بیر طنز شعره و داوامیندا بیر گؤزل غزله قوناق ائتدی.

تؤره‌نین قورولدوغوندا قاتقیسی اولان و پایی چوخ اولان میللتچی و وطن‌سئور چالیشقانلاردان ایکیسی آذربایجان میللی حوکومتینین خیدمتلرینه بیر داها ایشاره ائدیب، 12 شهریور بیانیه‌سی‌نین و دموکرات فیرقه‌سی‌نین یارانیش مانیفئستینین 12 مترقی بندینی اوخودولار و تئهران میللتچیلریندن اولان و چالیشمالاری ایله فخر ائتدیگیمیز خانیملارین بیریسینین آذربایجان یولوندا چالیشان اوستادلاریمیزا وئردیگی سونمالار ایله تؤره‌ن داوام ائتدی. تؤره‌نین سون بؤلوملرینه یاخینلاشدیقجا، آپاریچی آذر آیینین 26دا یاندیرلان تورکجه کیتابلارین نه قدر اینسانسیز و اینصافسیزجا اولدوغونو وورقولاییب، «صمد وورغون»دان «یاندیریلان کیتابلار» شعرینی اوخوماغی ایله، پهلوی حاکیمیتیی و حوکومتی‌نین نه قدر تورک دیلینه اولان نیفرتینی و فارسی قارشیلیغینی آچیقلادی و اؤنجه‌دن ساتیش اوچون گتیریلن کیتابلارین آلماغینی و تورکجه کیتابلارین یایینلانماسیندا چالیشماغین گره‌کدیگینی آنلاتدی.

آذربایجان دئموکرات فیرقه‌سی‌نین اویه‌سی‌نین اوغلو و ایران 57 اینقیلابیندا أن اؤنملی نقشی اولان قوجامان اوزمان اوستادیمیزین دانیشغی ایله و اونون آرا-سیرا دویغولاندیغی و میللتی دویغولاندیردیغی ایله تؤره‌ن داوام ائتدی. آذربایجان میللی حوکومتی‌نین چالیشقانلاریندان بیریسی‌نین اوغلو اولان بو قوجامان اوستاد تئهراندا میللی حوکومتین امریکانین پهلوی حاکیمیتینه یاردیمی سونوجوندا دئوریلدیگیندن سونرا تورکلره اولان تحقیرلره ایشاره ائتدی و نه قدر آجی و قارانلیق گونلرده یاشادیقلارینی خاطیرلادی. او پهلوی حوکومتی و حاکیمیتینین اصلی و دانیلماز داغیلیش ندنلریندن بیریسینی آذربایجان میللی حوکومتینین و آذربایجان دئموکرات فیرقه‌سی‌نین یادقاللاری اولان و تئهرانا کؤچمه‌یه زورلانان اوشاقلارین اولدوغونو وورقولادی و تورکلرین دانیلماز نقش‌لرینی پهلویلرین آرادان گئتمه‌سینده آچیقلادی.

تؤره‌ن سازلی سؤزو آشیقین گؤزل سسی ایله گئجه ساعت 21:45ده سونا چاتدی و گؤزل بیر گئجه‌نین خاطیره‌سی ایله صاباح باشلانمایا تلسدی!

آپاریچی‌نین اوخودوغو شعرلردن اؤرنک‌لر:

تؤره‌نین باشلانیش شعری:

قیزیل‌دان قییمتلی،

سارای‌دان اوجا،

هر جاواندان جاوان،

دونیادان قوجا،

چؤرک‌دن موقددس،

 شکردن شیرین،

آذربایجان دیلی دیر آنا دیلیم

«خلیل ریضا»

کئیک گلندن سونرا:

اووجو قابار قابار، جییه‌ری تشنه

گونه‌شی آردینجا چکن سایبانام

ساریبانام

بو قوجا دونیانین تن اورتاسیندا

بولبولو سوسمایان بیر گولوستانام

سووقاتی،بخشیشی آچیق سینی‌ده

آغزینین سونونجو تیکه‌سینی ده

دوستا باغیشلایان دوشمانا وئرن

دومانلی تبریزم چنلی زنجانام

هر شئی آلینیب توکه‌نسه

بئله عشقی توکه‌نمه‌ین آذربایجانام

تکجه اؤز دیبینه ایشیق سالمایان

هر کسه نور وئرن شامام شامدانام

دینله قوجا دونیا ائی منیم آنام

مین یول اؤلدورولن، یئنه ده اؤلمه‌ین

أزلی ابدی آذربایجانام

کئیک کسیلندن سونرا:

آختاریب گزیرم سیرداشلاریم

گزیرم عؤمرومون باهاری کیمین

نبی‌یم بیر داغام باشی قارلییام

دئمه زیروه‌ده‌کی او دومان نه دیر

هاردا آلنی آچیق اینسان گؤرسه‌نیر

هاردا اوره‌ک‌لرده عوصیان گؤرسه‌نیر

هاردا مکتب‌لردن چوخ زیندان گؤرسه‌نیر

بیلین او یئرلییم اورالییام من

چوخدان دیر توی بایرام گؤرمه‌ییب اوبام

خرمنده اؤزگه ایچین ایش گؤرور یابام

ستارخان دیر آتام بابک دیر بابام

ایندی بیلدینیزمی هارالییام من