چندی پیش با دوستی در قبرستان قدیمی شهر میانه در جستجوی قبر «باقر اشتری» شهردار میانه در دوران حکومت ملی آذربایجان بودیم. اما از آنجایی که آدرس دقیق قبر را نداشتیم مجبورا ردیف به ردیف اسامی قبرها را می‌خواندیم. تعجبم از قبر چند زن بود که اسامی‌شان بر روی سنگ قبور حک نشده، بلکه همه‌شان به اسم شوهرانشان نوشته شده بودند. گویا در جامعه سنتی ما بردن نام زنان در خیلی از مناطق «ننگ و عار» دانسته می‌شود. چنانچه زمان مرگ هم برای زنان زیاد است که از اسم خود استفاده کنند. باور کردنی نیست که سیستم پدرسالار چنان زنان را تبدیل به مالکیت و ناموس مردان کرده که بعد از مرگ هم اسم زنان جزویی از مالکیت مردان حساب می‌شود.

در جوامع سنتی جنس مونث دارایی و ملک افراد محسوب می‌شود و از طرف دیگر مثل سایر دارایی‌ها هم نیست که قابل معامله باشد.

در چنین جوامعی زنان ملکیت جنسیتی تلقی می‌شوند و ملکیت جنسیتی را نمی‌شود عاریه داد و فروخت بلکه انحصاری مربوط به یک شخص است. این انحصاریت در ملکیت جنسیتی در جامعه سنتی باعث می‌شود که سخت‌گیری به نام زن و سایر موارد زیاد شود. زیرا هراس این است که اگر نام یک زن و دختر را غریبه‌ها بدانند، تعرض به این ملکیت حساب می‌شود و اگر غریبه‌ها آنان را به نام صدا کنند، این باعث یک نوع ارتباط می‌شود. این «انحصار جنسیتی» باعث می‌شود که هر نوع ارتباط با این نوع «ملکیت» را «صاحبان» آن با بیرون قطع کنند. از جمله گرفتن نام زن، پوشاندن چهره و… . گرفتن نام زن نیز همین سلسله حساسیت‌ها در قبال زن محسوب می‌شود و در نتیجه اسم بردن از زن به یک تابو تبدیل شده است.

شاید فکر کنیم این قبرها قدیمی است و این مسئله به گذشته مربوط می‌شود و ارتباطی با حال ندارد. اما باید آن زمان پرسید چندین بار در اطراف خود وقتی صحبت از زنان می‌شود اصطلاح اهل منزل، مادر بچه‌ها، خانم بچه‌ها، بانوی خانه و… را شنیده‌ایم؟ آیا این زنان اسم ندارند؟ یا فقط هویت آنان در ارتباط با اهل منزل مردان بودن یا مادر بچه‌ها تعریف می‌شود؟

این مسئله فقط مختص کشور ما هم نیست. چندی پیش در مصر کمپین «نام مادران را به آنان برگردانیم» توسط کنشگران مدنی برپا و هیاهوی زیادی را حتی در جامعه جهانی به پاکرد. در مصر مردان از اسم کوچک مادرانشان استفاده نمی‌کنند. که این امر هدف اصلی کمپین بود که موفقیت چشمگیری را هم در جامعه مصر داشت. و یا در تابستان سال گذشته در یک کارزار فرهنگی در شبکه‌های اجتماعی زنان افغانستان با راه‌اندازی هشتگی از جامعه افغانستان پرسیده‌اند، «نامم_کجاست!» زیرا جامعه افغانستان نیز به عنوان یک جامعه سنتی نگاه جنسیت‌زده‌ای را به زنان دارد که از این رو همچو جوامع فوق الذکر نام زنان را تابو می‌داند که فعالان با آموزش در پی از بین بردن این نوع خرافات در جامعه هستند.

برگرفته شده از صفحه فیسبوک شخصی میلاد بالسینی