زندانیان سیاسی حرکت ملی آزربایجان جنوبی با صدور بیانیه‌ای در اعتراض به «بی عدالتی ملی-اتنیکی، عدم آموزش به زبانهای مادری، عدم به رسمیت شناخته‌شدن هویتها، عدم احقاق حقوق جمعی به همراه حقوق فردی و عدم آزادی های مدنی در ایران» و از تاریخ ۲۱ فوریه سوم اسفندماه همزمان با روز جهانی زبان مادری دست به اعتصاب غذا خواهند زد.

پنج زندانی سیاسی آزربایجان از جمله «دکتر لطیف حسنی» در زندان رجایی‌شهر کرج، «عباس لسانی»، «سیامک میرزایی» در بند ۸ و «ابراهیم نوری» در بند ۷ زندان اوین به همراه «امیر ستاری» در زندان تبریز، در اعتراض به بی‌عدالتی علیه ملت‌های غیرفارس، عدم آموزش زبان مادری و عدم احقاق حقوق جمعی به همراه حقوق فردی و عدم آزادی‌های مدنی در ایران از روز پنجشنبه دوم اسفندماه برابر با ۲۱ فوریه روز جهانی زبان مادری اقدام به اعتصاب غذا خواهند کرد.

متن بیانیه صادر شده از سوی پنج زندانی سیاسی حرکت ملی آزربایجان به شرح ذیل می‌باشد:

«در اعتراض به بی عدالتیِ ملی-اتنیکی، عدم آموزش به زبانهای مادری، عدم به رسمیت شناخته‌شدن هویتها، عدم احقاق حقوق جمعی به همراه حقوق فردی و عدم آزادی های مدنی مقارن با روز جهانی زبان مادری از اول اسفند ۹۷ به مدت ۵ روز دست به اعتصاب غذا می زنیم… »

« زنده باد حقوق بشر!»

درارتباط با مسئله زبان و اهمیت آن اکثرفیلسوفان، زبان شناسان، روانشناسان و انسان شناسان بسیار سخن گفته و تعاریف زیادی مطرح کرده‌اند که بطور خلاصه وار به چندین تعریف از زبان بسنده میکنم؛

زبان وسیله‌ای است که انسانها توسط آن اندیشه‌ها، احساسات، عواطف و خواسته‌هایشان را بیان کرده، اطلاعات و معلومات را انتقال داده و با همدیگر ارتباط بر قرار میکنند.

تکامل اندیشه،فرهنگ و جامعه با تکامل زبان صورت میپذیرد و انسانها دنیای پیرامون و دنیای درون را در چهارچوب زبان مادریشان درک میکنند.

هر زبانی محصول تاریخی و اجتماعی دانش بشری میباشد و به همین خاطر حفاظت از زبانها و لزوم اهمیت دادن به زبانها برای جلوگیری از انقراض آنها در اولویت برنامه‌های سازمانهای بین‌المللی نظیر یونسکو، منشورها و کنوانسیونهایی همچون منشور حقوق زبانی و کنوانسیون حقوق کودک قرارگرفته، اصول و تمهیداتی نیز برای حفظ و صیانت از زبانها و فرهنگها را مد نظر قرار داده و مندرج کرده‌اند که در زیر به چندین نمونه از آن اصولها اشاره مینماییم؛

ماده ۳۰ کنوانسیون حقوق کودک:

در کشورهایی که اقلیت‌های بومی مذهبی و زبانی یا افرادی با منشا قومی وجود دارند کودکِ متعلق به این گروه از اقلیتها یا کودکی که بومی است نباید از حق برخورداری از فرهنگ خود حق برخورداری از مذهب خود و اعمال آن یا استفاده از زبان خود به همراه سایر گروهش محروم گردد.

بند ۳ ماده ۴ اعلامیه حقوق اقلیتهای قومی، ملی، دینی و زبانی:

ملل متبوع در صورت امکان باید امکانات لازم را در این که افراد متعلق به اقلیتها فرصتهای مناسبی برای یادگیری زبان مادری و یا دریافت قوانین و مقررات به زبان مادری خود داشته باشند، ایجاد نمایند.

بند ۴همان اعلامیه اعلام میدارد ملل متبوع در صورت امکان تمهیدات لازم را در زمینه تحصیل به زبان مادری و تشویق در کسب معلومات تاریخی سنتها، زبان و فرهنگ که در درون مرزهای آن اقلیت وجود دارد اعمال خواهند نمود.

در بند ۱ همان اعلامیه بیان شده:

کشورها باید از بقای هویت ملی، قومی ، فرهنگی، دینی و زبانی در داخل سازمانها حمایت و ایجاد شرایط برای ترویج این هویت‌ها را تشویق نمایند و در بند ۲ ماده ۱ نیز اعلام شده کشورها باید قوانین مناسب تصویب و تدابیر دیگر را برای دستیابی به این هدف را انجام دهند.

در بند۲ ماده ۳ همان اعلامیه نیز اعلام میشود که حقوق جمعی گروه‌های زبانی علاوه بر حقوق ذکر شده شامل موار زیر میباشد:

حق گروههای زبانی برای آموخته شدن زبان و فرهنگشان، حق گروههای زبانی برای دست یابی به خدمات فرهنگی، حق گروههای زبانی برای حضور برابر زبان و فرهنگهایشان در رسانه های ارتباطی، حق گروههای زبانی در دریافت توجه و اعتنای نهادهای حکومتی و در روابط اجتماعی اقتصادی تهیه شده به زبان خود.

در بند ۱ ماده ۱۵ رژیم جامع زبانی اعلامیه جهانی حقوق زبانی بیان شده:

همه جمعیت های زبانی حق دارند که در سرزمین قلمرو خود بطور رسمی به کار برده شوند و در سه بند منشور حقوق زبان مادری سازمان یونسکو صراحتا اعلام شده:

۱٫همه شاگردان مدارس باید تحصیلات رسمی خود را به زبان مادری خود آغاز کنند.

۲٫همه دولتها موظف هستند که برای تقویت و آموزش زبان مادری کلیه منابع، مواد و وسایل لازم را تولید و توزیع نمایند.

۳٫برای تدریس به زبان مادری باید معلم به‌ اندازی کافی تربیت و آماده شوند، زیرا تدریس به زبان مادری وسیله‌ای برای برابری اجتماعی شمرده می‌شود.

موارد ذکر شده نمونه‌هایی از تاکید ورزی، ضرورت و لزوم اهمیت دادن سازمانها, و کنوانسیونهای جهانی برای آموزش زبان مادری، حفظ و صیانت, تقویت و ترویج آنها میباشند.

این در حالی است که کشور ایران با وجود کثیرالمله بودن و علی‌رغم اینکه به اکثر این کنوانسیونهای جهانی پیوسته و ملحق شده هنوز اقدامی قابل توجه در جهت به رسمیت شناختن زبانها، هویتها و ملل ساکن ایران و همچنین لزوم آموزش زبانهای ملی و اتنیکی صورت نپذیرفته است.

با وجود اینکه بیش از ۶۰% از جمعیت زبانی ایران غیر فارس میباشند؛ قریب یکصد سال است که سیستم اداری، دولتی، آموزشی و رسانه‌ای در اختیار زبان فارسی قرار گرفته است و سیاست فارسی سازی از زمان ساخت دولت-ملت پهلوی اول تا به امروز ادامه داشته که در جهت یکسان سازی زبانی ،فرهنگی و هویتی به صورت سیستماتیک با حجم و سرعت زیاد اجرا می‌شوند.

ترکها, عربها, کردها، بلوچها و دیگر اقلیتهای ملی ایران با اتخاذ سیاستهای آسمیلاسیون با خطر امحا هویتی،فرهنگی و زبانی قرار گرفته‌اند. از اینرو جنبشهای ملی و اتنیکی در جهت حفظ فرهنگ و هویت زبانها در ایران شکل گرفته که یکی از مهترین آنها جنبش ملی آذربایجانی‌ها میباشد.

آذربایجانی‌ها درمبارزه برای حفظ بقای هویتی-زبانی-فرهنگی‌یشان و برای احقاق حقوق جمعیشان بارها اقدام به نامه نگاری به مسئولین نظام، فعالیتها و اقداماتی در جهت تولیدات فرهنگی-زبانی و مقاومتهای مدنی در برابر سیاستهای تبعیض ملی-اتنیکی برگزاری مراسمات، تجمعات، بزرگداشتها،کنگره‌ها، کنفرانسهای علمی و اعتراضات گسترده مسالمت آمیز و … روی آوردند که در اغلب آنها با سرکوب، بازداشت، محرومیت اجتماعی ومحدودیتهای اقتصادی و غیره مواجه شده‌اند.

فلذا ما جمعی از فعالین محبوس آذربایجانی در اعتراض به بی عدالتی ملی-اتنیکی، عدم آموزش به زبانهای مادری، عدم به رسمیت شناخته‌شدن هویتها، عدم احقاق حقوق جمعی به همراه حقوق فردی و عدم آزادی های مدنی مقارن با روز جهانی زبان مادری از اول اسفند ۹۷ به مدت ۵ روز به اعتصاب غذای نمادین روی می‌آوریم “