حسین تورک ائللی:
میلی حرکت اؤز انرژیسینی لیدئرلیک یاریشینا صرف ائتمهمهلیدیر
ایراندا ائتنیک آزلیقلارین جمعی یاشادیغی بؤلگه‌لرده، خصوصاً ده بلوچلارین، کوردلرین و عربلرین مسکونلاشدیغی منطقه لرده پارتلاییشلار باش وئریر. البته، بونون ایلک سببینی همین بؤلگه‌لرده‌کی اجتماعی-سیاسی پروبلئملرده آختارماق لازیمدیر. ائتنیکلره قارشی هرطرفلی محو ائتمک سیاستی یورودن حاکمیته قارشی رادیکال موباریزه‌یه اوستونلوک وئرن قروپلار اونا پارتلاییشلار و یاری-حربی عملیاتلارلا ضربه وورماغا چالیشیرلار.
گونئی آزربایجا‌لی میلی-مدنی فعال، کانادا وکیللر بیرلیگی نین حقوقی مسئله‌لر اوزره مصلحت‌چیسی حسین تورک ائللی بئله دوشونور.
اونون Teleqraf.com-آ موصاحیبه‌سینی تقدیم ائدیریک:
– حبس ائدیلمیش گونئی آزربایجانین میلی-مدنی فعالی عباس لیسانی اطرافیندا معمالی وضعیت یارانیب. بیر آیا یاخیندیر اوندان خبر یوخدور. دیگر طرفدن، سون واختلار گونئی آزربایجاندا ایران حاکمیتی نین تضییق لرینه ان چوخ معروض قالان دا عباس لیسانی دیر. سیزجه، ایرانین خصوصی خیدمت اورقانلارینین بو شخصه قارشی «خصوصی دقت»ی ندن ایر‌لی گلیر؟
– عباس لیسانی میلی حرکاتین ان اؤنملی سیمالاریندان بیریدیر. ایران حاکمیتی نین تضییق‌لرینده اساس مقصد اونو سوسدورماق و یولوندان گئری قایتارماقدیر. لاکین اونو و میلی آزادلیغیمیز اوغروندا موباریزه آپاران دیگر فعاللاریمیزی بو یولدان چکیندیرمک مومکون دئییل.
– عباس لیسانی یه میلی حرکاتین گله‌جک لیدئری گؤزو ایله باخا بیلریک می؟
– عباس بیین اؤزو ده چیخیشلاریندا دفعه‌لرله بیان ائدیب کی، اونون لیدئرلیک ادعاسی یوخدور. ایندی ایسه بیزه لیدئردن چوخ تشکیلات لازیمدیر. هله کی، ایران حاکمیتی نین سرت تضییق‌لری قارشی‌سیندا بئله بیر تشکیلاتی یاراتماق مومکون اولمور. اصلینده بوتون جمعیتلرده بئله تشکیلاتلار حاکمیتلر ضعیفله‌ینده و میداندا گوج بوشلوغو یاراناندا اورتایا چیخیر. بیزده ده بئله اولاجاق. مثلاً، واختیله شاه رئژیمی اؤلکه‌ده بئش آدامین بیر یئره ییغیلماسینا ایمکان وئرمیردی. اما همین رئژیم ضعیفله‌ین کیمی، گونئیده آزربایجان موسلمان خالق حرکاتی میدانا چیخدی. ۲-۳ گون عرضینده ده تشکیلات عضولرینین سایی ۲ میلیونو کئچدی.
– اما حساب ائتمک اولار کی، بئله بیر تشکیلاتین یارانماسی اوچون لیدئرین اولماسی دا اساس شرطلردن بیریدیر…
– منیم فیکریمجه، تشکیلاتلانما اولارسا، لیدئر ده اورتایا چیخار، یا دا سئچیلر. ایندیکی وضعیتده سئچمک و سئچیلمک ایمکانی اولمادیغینا گؤره، ایسته‌نیلن سئچیم و یا تعینات اوغورسوز اولاجاق. عباس بی ده ان چوخ سئودییم و گووندییم حرکات لیدئرلرین‌دن بیریدیر. اما قناعتیمه گؤره، ایندیکی وضعیتده بیزیم حرکات اؤز انرژیسینی لیدئرلیک یاریشینا صرف ائتمهمهلیدیر.
بیر دؤنم بئله بیر سهوی ائتدیک. دوشمن ده بو مسئله‌دن مهارتله ایستیفاده ائتدی. اوزون مدت باشیمیز «فیلان کس گونئی آزربایجان لیدئریدیر، یا دئییل» کیمی موذاکیره‌لره قاریشدی. بو دا حرکاتدا پارچالانمایا سبب اولدو. میلی آزادلیق حرکاتی بیر پروسئس‌دیر، لیدئر و یا لیدئرلر ده بو پروسئسده اورتایا چیخیر. واختیله آزربایجاندا نعمت پناه‌لی وار ایدی، میتینقلری ایداره ائدیردی. بلکه ده نعمت بی اؤزونو حرکاتین لیدئری کیمی گؤروردو، اما نه اولسون کی، گؤزل شعر اوخویوردو، اینسانلاری جوشا گتیریردی، لاکین لیدئرلیک قابیلیتی یوخ ایدی.
دیگر لیدئرلر ده واردی، اما پروسئس ائلچی‌بیین اوزرینده دایاندی. چونکی همین دؤنمده ائلچی‌بی قدر ایکینجی کاریزماتیک لیدئر یوخ ایدی. بیر مدت اول گونئیده ده بیر نفری لیدئر ائتمک ایستدیک، اما باش توتمادی. چونکی لیدئر سئچمک، یاخود اعلان ائتمکله اولمور. کاریزماتیک لیدئر اولماغین شرطلری وار. آدامدا بو باجاریق و خصوصیت یوخدورسا، لیدئر اولا بیلمز.
دئدییم کی، عباس بی چوخ سئودیگیمیز، گووندیگیمیز حرکات فعالیدیر و لیدئر اولماق کیمی بیر ادعاسی یوخدور. پروسئسین اونو، یاخود باشقاسینی لیدئر کیمی اورتایا چیخاراجاغینی بیلمیریک. منجه، پروسئسین قاباغینا کئچمک دوغرو دئییل.
– اما بئله بیر تصور یارانیر کی، گونئیده‌کی حرکات، دیرنیش بیر قدر ضعیفله‌ییب…
– من دئمزدیم کی، حرکات ضعیفله‌ییب. منجه، حرکات اولدوقجا گوجلودور. گونئیده‌کی بؤیوک اکثریت میلی کیملیک اوغروندا موباریزه آپاریر، میلی آزادلیغینی، موستقیللیگینی طلب ائدیر. حساب ائدیر‌م کی، گونئی آزربایجان میلی حرکاتی قدر ایراندا بؤیوک بیر پروسئس یوخدور. اما البته، بو، ایرانداکی مؤوجود رئژیمی دئویرمک گوجونده دئییل. بونون دا علت و معلوللاری وار. لاکین گونئیده‌کی حرکات قدر موستقیل، هانسی‌سا خاریجی گوجدن آسیلی اولمایان ایکینجی حرکات یوخدور. گونئیلیلر بو حرکاتی دیشلری، دیرناقلاری ایله بو سوییه‌یه قالدیریبلار. هئچ کس بیزه دستک وئرمه‌ییب. اما ایرانداکی دیگر حرکاتلارا میلیاردلار خرجله‌نیر. کوردلرین، عربلرین، الله‌ین بلوچلاری نین فئیسبوک صحیفه‌لری اوچون میلیونلار خرجله‌نیر. بو پوللار هارادان گلیر؟ البته، خاریجی قوه‌لردن…
اما میلیونلوق بودجه‌لرله چالیشان هئچ بیر حرکات، صیفیر بودجه ایله خالقین اینامیندان باشقا هئچ بیر ایمکانا صاحب اولمایان گونئی حرکاتی اونلارین هامیسیندان قات-قات گوجلودور و گئنیشدیر. بئله اولماسایدی، پرئزیدئنت سئچیلمک ایسته‌ین حسن روحانی آزربایجانا وعده وئریب بیزدن سس دیلنمزدی.
– بس، سون دؤنملرده ایراندا ائتنیکلرین یاشادیقلاری بؤلگه‌لرده تئررور عملیاتلاری نین سایینین آرتماسی ندن ایر‌لی گلیر؟
– ایراندا ائتنیک آزلیقلارین جمعی یاشادیغی بؤلگه‌لرده، خصوصاً ده بلوچلارین، کوردلرین و عربلرین مسکونلاشدیغی اراضیلرده پارتلاییشلار باش وئریر. البته، بونون ایلک سببینی همین بؤلگه‌لرده‌کی اجتماعی-سیاسی پروبلئملرده آختارماق لازیمدیر. ائتنیکلره قارشی هرطرفلی محو ائتمک سیاستی یورودن حاکمیته قارشی رادیکال موباریزه‌یه اوستونلوک وئرن قروپلار اونا حاکمیتی پارتلاییشلار و یاری-حربی عملیاتلارلا ضربه وورماغا چالیشیرلار. نئجه دئیرلر، نه تؤکرسن آشینا، او دا چیخار قاشیغینا. ایران حاکمیتی ۴۰ ایلدیر اؤلکه داخیلینده و خاریجینده داغیدیجیلیقلا مشغولدور. بونا گؤره ده آرا-سیرا اونونلا اونون باشا دوشدوگو دیلده دانیشانلار اورتایا چیخیر.
– حسین بی، حساب ائدیرسینیز کی، ایران حاکمیتی ائتنیکلرین یاشادیقلاری بؤلگه‌لرده، او جمله‌دن، گونئی آزربایجانداکی آیاقلانما ایله گئری چکیله‌جک؟
– قناعتیمه گؤره، ایران حاکمیتی دیکتاتورا ماهیتینه گؤره محوه محکومدور. بو حاکمیتی یالنیز دئویرمک یولو ایله دگیشمک مومکوندور. فیرکیمجه، گونئی حرکاتی زامانلا بو حاکمیتی گئری اوتورداجاق و آزربایجان اوزرینده‌کی ایشغالینا سون قویاجاق. بیر طرفدن ده بئین الخالق تضییقلر سرتلشدیکجه، بو حاکمیت ضعیفله‌یه‌جک و اؤلکه اوزرینده‌کی ایداره ائتمه‌سینی ایتیره‌جک. بو باش وئرن کیمی، گونئی حرکاتی اؤز گوجونو گؤستره‌جک. بیز ایندی اؤز گوجوموزون یالنیز اوتوز فایزینی گؤستریریک. میلی حرکات چوخ دریندیر. اما تأسف کی، دستک وئرن یوخدور. بونا باخمایاراق، زامانلا دستک وئرمک اوچون سیرایا دوزوله‌نلرین سایی دا آز اولمایاجاق.
مؤلف: منصور رغبت اوغلو
