گونئی آزربایجاندا میللی موجادیله و دئموکراسی موجادیله‌سی-بیرینجی بؤلوم
گونئی آزربایجاندا میللی موجادیله اوزون ایللردن بری دوام ائتمکدهدیر. موجادیله‌میزین کؤکلری ۱۹۰۰لو ایللرین باشلارینا دایان‌سا دا، بو موجادیله آنجاق سون ایللر‌ده گئنیش ایجتیماعیاتا یاییلمیش و کولتوی خالق دستگی قازانمیشدیر. آرتیق میللی بیلینجلنمه و میللی موقدراتا صاحیب چیخماق شوعورو گونئی آزربایجاندا گئری دؤنولمز بیر مرحله‌یه چاتمیشدیر.
گونئی آزربایجاندا میللی موجادیله اوزون ایللردن بری دوام ائتمکدهدیر. موجادیله‌میزین کؤکلری ۱۹۰۰لو ایللرین باشلارینا دایان‌سا دا، بو موجادیله آنجاق سون ایللر‌ده گئنیش ایجتیماعیاتا یاییلمیش و کولتوی خالق دستگی قازانمیشدیر. آرتیق میللی بیلینجلنمه و میللی موقدراتا صاحیب چیخماق شوعورو گونئی آزربایجاندا گئری دؤنولمز بیر مرحله‌یه چاتمیشدیر.
یالنیز آزربایجان میللی حرکتی نین تاریخینه باخدیغیمیز زامان گؤروروک کی بو موباریزه میللی اولدوغو قدر، عئینی زاماندا بیر قانون، حقوق و عدالت موباریزه‌سی اولموش‌دور. «مشروطیت اینقیلابی»، «شئیخ محمد خیابانی حرکتی»، «آزربایجان میللی حؤکومتی» و «موسلمان خالقین جومهوریت حزبی» هامیسی ان آز میللی موقدراتا حاکم اولماق قدر قانون و عدالت حرکتی ایدی.
آزربایجان میللی حرکتی بوگون ده ائله اولمالیدیر. حرکتیمیز ان آز میللی موجادیله وئردگی قدر حوقوق و دئموکراسی موجادیله‌سی وئرمه‌لیدیر و ایندیدن دئموکراسی آنلاییش و قایدالارینی اؤز ایچینده کؤکلن‌دیرمه‌لیدیر.
بونون چوخ اؤنملی بیر سببی وار.
اورتا دوغو، ایران و آزربایجاندا دیکتاتورلوق، دئسپوتیزم و پوپولیزم چوخ راحت گلیشه بیلیر و یاییلا بیلیر. البته بونون جدی تاریخی و سوسیولوژیک سببلری وار کی ایندیلیک او سببلری دارتیشماق بو پروقراما سیغماز. آما بو بیر فاکتدیر کی مودئرن تاریخده اورتا دوغودا هر زامان دیکتاتورلوق و پوپولیزم غالیب گلیب و قانون و عدالت کؤلگه‌ده قالیب. گونوموزده ایران بونون ان آچیق اؤرنگیدیر. ۴۰ ایل بوندان اؤنجه ایراندا یاشایان میللتلر شاهین ظلموندن قورتولماق آیاغا قالخدیلار. آما قانون، حقوق و عدالتین اؤنمینی بیلمه‌دیکلری اوچون یاغیشدان قورتولوب دولویا یاخالاندیلار. چوخوردان چیخیب ائله بیر قویویا دوشدولر کی نئچه نسلین طالئعی قاپ قارا اولدو و داها بللی دئییل نئچه نسل داها بو قارانلیقدان قورتولا بیلمه‌یه‌جک. ایراندا دؤولتین خالقا اویغولادیغی سیاسی، ائکونومیک، توپلومسال و کولتورل تئرؤر حیاتین گونده‌لیگی حالینینا گلیبدیر.
آزربایجان میللی حرکتی اگر ساده‌جه میللی موجادیله‌یه تمرکز ائدیرسه ان یاخشی احتیمال ایله فارسجا دانیشان دیکتاتور گئدیب اونون یئرینه داها بتر بیر تورکجه دانیشان دیکتاتور گله‌جکدیر. نئجه کی ۴۰ ایل اؤنجه کراواتلی دیکتاتور گئتدی یئرینه داها بتر بیر عمامه‌لی دیکتاتور گلدی. بیز گرچکدن بونو مو ایسته‌ییریک؟ بوگون دؤولت الله آدینا جینایت و ایشکنجه تؤردیرسه صاباح اونون یئرینه تورک میللتی آدینا می جینایت و ایشکنجه تؤردمه‌سینی ایسته‌ییریک؟ نتیجه‌ده نه دگیشه‌جک؟
اونون اوچون دئموکراسی موجادیله‌سینی صاباحا دالی آتمامالیییق. ائله بوگوندن دئموکراسی موجادیله‌سی باشلامالیدیر. یوخسا حرکتیمیزین خیمی دیکتاتورلوقلا قورولارسا ائله او جور دا باشا گئده‌جک. ایندیدن چوخ سسلیلیک، موخالیفه تحمول ائتمک، قارا یاخماماق و بؤهتان آتماماق، بیزیم کیمی دوشونمه‌یه‌نی یوخ ائتمه‌مگی تمرین ائتمزسک اگر؛
اؤزوموز آلداتمایا گرک یوخدور؛ صاباح فارسجا دانیشان بیر دیکتاتور یئرینه تورکجه دانیشان بیر دیکتاتوروموز اولاجاق و یئنه میللتیمیز قارا گونو ایله بوغوشاجاق.
بو خوصوصدا ایکی قونونو آچماق لازیمدیر.
بیری بو کی ندن میللی موجادیله ایله دئموکراسی موجادیله‌سینی عینی زاماندا یورودمه‌لیییک و دئموکراسی موجادیله‌سینی داها سونرایا ساخلامامالیییق؟
اونا گؤره کی اورتا دوغو و ایسلام دونیاسیندا دیکتاتورلار و دیکتاتورلوقلار راحتجا بسله‌نیب و اورتایا چیخا بیلیرلر. چونکی نه یازیق کی اورتا دوغو و ایسلام دونیاسیندا دئموکراسی سونتی یوخدور. دئموکراسی سونتی قیسا سوره‌ده و اؤز اؤزونه اورتایا چیخا بیلن بیر شئی دئییل. توپلوملارین دئموکراتیک دگرلره صاحیب چیخیب، ایشله‌ده‌بیلمه‌لری اوچون دئموکراسینی یاواش یاواش اؤیرنیب و تمرین ائتمه‌لری گرکیر، بونون اوچون ده اویغون اورتامین یارانماسی لازیمدیر. توپلومون دئموکراسینی اؤیر‌نمه‌سی اوچون لازیم اولان اورتامی حاکمیتلر یاراتمالی‌دیر. اگر حاکمیت بو ایشی گؤرمورسه یاخود گؤرمک ایستمیرسه بو وظیفه توپلومون آیدین و دوشونورلرینین اوستونه دوشمکده‌دیر. بو آغیر و چتین بیر وظیفه‌دیر و توپلومون آیدینلاری بو وظیفه‌نی یئرینه چاتدیرارکن آغیر هزینه‌لره قاتلانماغا مجبور اولا بیلرلر. بو هزینه حاکمیت طرفیندن یاخود توپلومون بللی بیر قیسمی طرفیندن آیدین کسیمه تحمیل اولا بیلر. آما باشقا چاره یوخدور، آیدین توپلومونون سعادته چاتماغینی ایستییرسه بو ریسک و هزینه‌یه قاتلانمالیدیر. یوخسا دیکتاتورلوق کور دؤنگوسو یاخود باطیل دؤورو دوام ائد‌جک.
آیدین دئموکراتیک داورانیشلاردا توپلوما اؤرنک اولمالیدیر. توپلوم دئموکراتیک داورانیشی آیدینا باخاراق گؤرمه‌لی و اؤیر‌نمه‌لیدیر. اونون اوچون آیدین اؤنجه‌لیکله اؤزو دئموکراتیک پرنسیپ و دگرلری منیمسه‌مه‌لی و اونلارا باغلی قالمالیدیر. قارشی گؤروشه سایغی گؤسترمک، قارشی گؤروشون ایفاده آزادلیغینی رسمیته تانیییب اونا سؤز حاقی تانیماق، چوخولجولوق و چوخ سسلی‌لیگه اینانماق و اونا باغلی قالماق، قارشی گؤروش دوشونجه‌لره اساسسیز اتهاملار وورماماق، سیاسی رقابتده اخلاق و ویجدانا باغلی قالماق، اکثریتین ایستگینه بویون اگیب، آزلیغین حاقلارینی قوروماق، انحصارچیلیق ائلمه‌مک و بو کیمی پرنسیپلری توپلوم حاکمیتدن؛ حاکمیت اویمورسا آنجاق آیدین و دوشونوردن گؤروب اؤیرنه بیلر. یوخسا دیکتاتورلوق کور دؤنگوسو دوام ائدر. بؤلگه اؤلکه‌لرینه باخدیغیمیز زامان نه یازیق کی گؤروروک بو کور دؤنگو دوام ائتمکدهدیر. مودئرن تاریخده اورتا دوغو دیکتاتورلوقلاردان قورتولا بیلمه‌ییب.
بیر سیرالاری دئییرلر کی «اؤنجه وطنیمیزی اسارتدن قورتاراق، سونرا دئموکراسی موجادیله‌سی ده وئرریک!»
بو سوالا جواب آراماغا چالیشاجاغیق کی: «اؤنجه وطنیمیزی اسارتدن قورتاریب، سونرا دئموکراسی موجادیله‌سی وئرسک، نه اولار؟!»
بیر چوخ اینسانیمیز بو فیکیری سسلندیریر. اونلارا گؤره اؤنجه وطنیمیزی آزاد ائتمه‌میز گرکیر و دئموکراسی سونرانین ایشدیر. اونلار دئییرلر؛ «قوی قاضی منی حاق‌سیز یئره آسسا دا آسین ساده‌جه یئتر کی تورکجه دانیشسین!». گرچکدن بو دوزگون بیر دوشونجه می؟
اونون اوچون اؤنجه بو سوالا جواب وئرمک لازیم کی؛ وطنین قورتولوشو نه دئمک؟ اسارتدن قورتولاق دئینده نه‌یی قصد ائدیریک؟ اگر گونئی آزربایجان ایندیکی دیکتاتورلوقدان قورتولاجاقسا و باشقا بیر تورکجه دانیشان دیکتاتور گونئی آزربایجانین ثروتلرینی تالاییب، اینسانینا ظلم ائد‌جکسه بونون آدی قورتولوش مو؟ بیز زامانیندا قوزئی آزربایجاندا بونو یاشامادیق می؟ سووئتلر زامانیندا حاکم پارتییا تورکجه دانیشیردی آما اؤلکه‌نین ثروتلرینی روسلار تالاییردی و درس کیتابلاریندا لنین تورک دیلینده اؤیولوردو. او زامان قوزئی آزربایجان آزاد ایدی می؟ یاخود بوگون خامنه ای کی اؤزوده آتا طرفیندن تورکدور، خالقلا تورکجه دانیشسا و درس کیتابلاریندا ایسلام اینقیلابی تورکجه اؤیولسه، عملده نه دگیشه‌جک؟
نئجه کی مثال اوچون سوریه و لیبی ده عرب ناسیونالیستلری عرب خالقینا ظلم ائدیردیلر. اورالاردا عرب خالقی آزاد ایدی می؟ یاخود بوگون ایراندا یاشان فارسلار آزاددیرلار می؟
بونو اونوتمامالیییق کی بیز آزربایجان آدینا و تورک میللتی آدینا یئنی بیر دیکتاتورلوق قورساق صاباح گئنه چالیشمالیییق کی همن دیکتاتورون ظولمونه قارشی عصیان ائدک، و بو کور دؤنگو سونسوزا دک دوام ائد‌جک، نئجه کی ایندییه دک دوام ائدیب.
اونون اوچون بیز ایندیدن دئموکراتیک دگر و پرنسیپلری منیمسه‌مه‌لی و صاحب چیخمالیییق. بیزیم آیدینلاریمیز، قورولوشلاریمیز و تشکیلاتلاریمیز دئموکرات اولمالیدیرلار.
البته دئموکرات اولماق بیر گون بئش گون ایچینده اولماز. دئموکراسی زامان ایچینده و تمرینله اؤیرنیلر. دئموکرات اولماق چتین و اوزون بیر یولدور. آما هر بیر یولا باشلامادان سونونا چاتماق اولماز. بیز بو یولا ائله بوگون باشلامالیییق، بلکه ده صاباح گئج اولجاق.
آردی وار…
