در اواخر دهه ۸۰ اتحاد جماهیر شوروی به سال‌های اخر فروپشی خود نزدیک می‌شد. میخائیل گورباچوف راه برون رفت از این گرداب فروپاشی را در سرکوب جنبش‌های استقلال‌خواهی ملل تحت ستم در شوروی می‌دانست. تورک‌های آزربایجان اما خواهان استقلال و رهایی از استعمار شوروی حتی اگر بهای آن فدا کردن جانشان بود. خیابان‌های باکو شاهد فریادهای رهایی‌طلبی و استقلال‌خواهی برای پایان دادن به اشتغال آزربایجان بود. اعتراضات برای استقلال‌خواهی از دانشگاه دولتی باکو و از میان دانشجویان آغاز شده و در بین مردم عادی شهر به اوج خود رسیده بود.

رهبری و تشکل اعتراضات را مرحوم ابوالفضل ائلچی بی رهبر فقید استقلال آزربایجان شمالی و تشکیلات جبهه خلق آزربایجان بر عهده داشت. جبهه خلق آزربایجان در آن دوران توانسته بود تشکل‌هایی همچون «چنلی‌بئل»، «باغیمسیزلار»، «یورد بیرلیگی»، «قالا» و «وارلیق» را در یک جبهه واحد متشکل کرده و مبارزات استقلال‌طلبی تورک‌های آزربایجان را به پیش ببرد.

۳۱ دسامبر ۱۹۸۹ مردم به رهبری جبهه خلق آزربایجان دیوار ساخته شده بین آزربایجان جنوبی و آزربایجان شمالی را تخریب کرده و همدیگر را به نشانه‌ی وحدت و یکپارچگی سرزمین ابدی‌شان در آغوش کشیدند.

در تاریخ ۱۸ مارس ۱۹۸۸ جلسه کمیته دولتی قره باغ کوهستانی لایحه الحاق این منطقه به ارمنستان را صادر کرد. TASS خبرگزاری دولتی شوروی در آن زمان علی‌رغم حملات پی در پی به روستاهای آزربایجانی و کشتار مردم آزربایجان و گروگان‌گیری توسط گروه‌های تروریستی ارمنی اما موضع یک‌طرفه‌ای اتخاذ کرده بود و سعی در بایکوت اخبار جنایات ارامنه می‌کرد. گروه‌های تروریستی و افراطی ارامنه با دیدن پشتیابی روس‌ها از آن‌ها جسورتر شده و به حملات و جنایت‌های خود علیه مردم آزربایجان در قره‌باغ می‌افزودند. بیش از ۲۵۰ هزار آزربایجانی به زور از خانه‌های خود بیرون رانده شدند.

در همان روزها باکو غرق در حوادث مختلف بود. ۱۴ ژانویه درپی مداخلات نیروهای خارجی و سرویس امنیتی روسیه ک.گ.ب در پی تضاهرات غیرسازماندهی شده ۶۰ نفر از مردم جان خود را از دست دادند. یک شهروند آزربایجانی به دست نیروهای جانی ارمنستان به وسیله تبر کشته شده بود. مسکو از ترس متشکل شدن مردم آزربایجان برای استقلال‌خواهی از شوروی پروژه آشوب و هرج و مرج و وحشت آفرینی را در باکو پیاده‌سازی کرد تا برای ورود ارتش سرخ به شهر و سرکوب و قتل عام مردم آزربایجان مشروعیت بتراشد. سرانجام در ۱۶ ژانویه هرج و مرج در آزربایجان به اوج خود رسیده بود. جبهه خلق آزربایجان با برگزاری میتینگ‌هایی سعی در فشار آوردن به دولت برای کنترل اوضاع داشت.

میخائیل گورباچوف دستور شلیک مستقیم به مردم را صادر کرده بود. در شب ۲۰ ژانویه ساعت ۱ بامداد داشناک‌های ارمنی و ارتش سرخ قتل عام خونینی در شهر باکو علیه تورک‌های آزربایجان در تاریخ ثبت کردند.

ژانویه سیاه به تورکی آزربایجانی Qara Yanvar که از آن با عنوان شنبه سیاه نیز یاد می‌شود، هر ساله در آزربایجان با نثار گل به مزار شهیدان این قتل عام در خیابان شهدای باکو این روز را گرامی می‌دارند. این روز نقطه عطفی در مبارزات استقلال‌خواهی آزربایجان بدل شد وعزم و اراده مردم آزربایجان شمالی را برای متشکل شدن برای مبارزه در راه رهایی از استعمار و اسارت مسکو چندین برابر کرد.