در روزهای اخیر متنی تحت عنوان «فراخوان ده جریان سیاسی به همکاری مشترک» توسط گروهی از سازمان‌ها و احزاب سیاسی ملیت‌های مختلف ایران منتشر شد که در فضای سیاسی ایران باعث پاره‌ای مباحثات و نظرات مثبت و منفی شده است. فراخوان مذکور با محور قرار دادن سه اصل دموکراسی، جمهوریت و فدرالیسم به‌عنوان راه‌کاری برای همزیستی مسالمت‌آمیز ملیت‌های ایران و نیز تحقق حق تعیین سرنوشت ملیت‌ها؛ جریان‌های مختلف سیاسی را به همکاری دعوت کرده است.

البته بایستی ذکر شود با مرور اسامی این ده حزب و سازمان سیاسی که منتسب به ملیت‌های مختلف تورک، فارس، کورد، عرب و بلوچ هستند می‌توان دید که بیشتر این تشکل‌ها دارای تمایلات چپ بوده و می‌توان گفت این حرکت به نوعی ایجاد یک بلوک سیاسی چپ در ایران می‌باشد که سعی در به وجود آوردن آلترناتیو جریان چپ برای جمهوری اسلامی بر پایه سه محور فوق الذکر می‌باشد؛ که خود جداگانه محل نقد و بررسی دارد. 

به هر روی در شرایطی که تمرکزگرایان تمامیت‌خواه همچون مجاهدین خلق و سلطنت‌طلبان، هرچند با شعارهای به‌ظاهر زیبا درصدد تداوم سیستم سانترالیستی در ایران هستند و می‌خواهند ملل تحت ستم را همچنان از حق حاکمیت بر سرنوشت خود محروم نگه‌دارند، طرح گسترده و سازمان‌یافته مساله فدرالیسم به‌عنوان راهکاری برای احقاق حق تعیین سرنوشت ملل تحت ستم را بایستی به فال نیک گرفت. زیرا واضح است که عدم همگرایی نیروهای سیاسی ملیت‌های مختلف صحنه را برای تمامیت خواهان باز خواهد گذاشت.

ناگفته پیداست اگر قرار است ایرانی باقی بماند بایستی بر اساس اتحاد و همزیستی داوطلبانه و مسالمت‌آمیز ملیت‌های مختلف باشد و بایستی تمامی حقوق این ملیت‌ها ازجمله حق حاکمیت بر مقدرات و حق تعیین سرنوشت در این چهارچوب به رسمیت شناخته شود. بایستی این واقعیت پذیرفته شود که ادامه سیستم سانترالیستی در ایران جز ظلم به ملیت‌های مختلف نیست و این راه پایانی نخواهد داشت جز طلاق سیاسی – ملی این ملت‌ها؛ زیرا این ملت‌های تاریخی به هیچ عنوان زیر بار اسارت و استثمار در وطن خود نخواهند رفت.

لیکن همان‌گونه که درگذشته نیز خاطرنشان کرده‌ایم همزیستی ملیت‌های مختلف بایستی توأم با حسن همجواری و رعایت حقوق و حدود متقابل باشد. اساساً بدون حسن همجواری و رعایت حقوق متقابل همزیستی داوطلبانه و مسالمت‌آمیز هیچ معنایی نخواهد یافت.

متأسفانه در شرایطی که بعضی سازمان‌های سیاسی ملیت‌های همجوار در خصوص سرزمین‌های تاریخی ملت تورک آزربایجان ادعاهای زیاده خواهانه و تجاوزگرانه دارند؛ بایستی در این خصوص انتقادات اصولی از هم‌اکنون و با شیوه‌ای منطقی مطرح‌شده و این مساله مورد بررسی قرار گیرد، زیرا به تأخیر انداختن حل مشکلات همیشه مشکلات را شامل مرور زمان نکرده و گاه حتی موجب بروز به‌مراتب شدیدتر در آینده می‌شود. در این خصوص از عزیزان تورک آزربایجانی که در این اتحادیه جای گرفته‌اند انتظار می‌رود با طرح انتقادات اصولی و مطرح کردن مساله با شیوه‌ای منطقی از هم اکنون زمینه دیالوگ و خود انتقادی این سازمان‌ها و جریان‌های سیاسی را فراهم کرده و از سویی نیز برنامه و دیدگاه‌های خود را تشریح کنند.

بیشتر بخوانید:یارگیری پ.ک.ک از آزربایجان برای به‌اصطلاح «ارتش دمکراتیک ایران با محوریت کردها»

در این میان مادامی که از جریان‌های چپ سخن به میان آمده نمی‌توان از کنار پروژه به اصطلاح «کنفدرالیسم دمکراتیک» و «ارتش دمکراتیک ایران» سازمان تروریستی پ ک ک و همکاری برخی از فعالین چپ به اصلاح آزربایجانی با این پروژه بی صدا گذشت. زیرا تمامی شواهد و قرائن حاکی از آن است که سازمان تروریستی پ ک ک و مشتقاتش برای ایجاد یک شمال سوریه دیگر در اراضی تاریخی آزربایجان جنوبی خیز برداشته‌اند. بایستی بی‌پرده و صریح بگوییم اگر این بلوک چپ جدید انتظار اقبالی در آزربایجان جنوبی دارد بایستی از هم‌اکنون مرز خود را با سازمان تروریستی پ ک ک مشخص کند؛ زیرا بدون کوچک‌ترین شبهه‌ای پ ک ک خط قرمز تمامی جریان‌های ملی دمکراتیک در آزربایجان جنوبی است.

نتیجتاً بایستی گفت بااینکه این فراخوان از زاویه ایجاد همگرایی در بین ملیت‌های مختلف و تلاش برای احقاق حق تعیین سرنوشت ملل با راهکار فدرالیسم قابل‌تقدیر است ولی از زاویه نقصان در خصوص مکانیسم تأمین حسن همجواری و رعایت حقوق متقابل قابل نقد می‌باشد.