۱۹۲۶-جی ایلده باکی‌’دا کئچیریله‌جک ۱-جی تورکولوژی قورولتای بؤیوک سَس دوغورموشدو. دونیانین اوزاق گوشه‌لریندن بو مؤحتشم توپلانتیدا ایشتیراک ائتمک اوچون اونلارلا عالیم، ضیالی، قزئته چی ، پارتییا و دؤولت خادیمی یولا دوشموشدو. اونلارین سیراسیندا یاکوتیادان دؤرد نفر ده واردی: نیکولایئویچ باراخوف، آلئکساندر آندرئویچ ایوانوف، آلامپا لقبلی ایوانوویچ سوفرونوف و ساخالارین یئکسیوکولیاک دئیه چاغیردیقلاری، رسمی سندلرده آدی و سوی آدی آلئکسی کولاکوفسکی یازیلان اؤندرلر.   

اوزون یول، سویوق واقونلار، باخیمسیزلیق یئکسیوکولیاکین قورولتایا گلمه‌سینی اَنگللَدی. آغیر خسته‌لیگه گؤره موسکو’دا خستخانادا یئرلشدیریلدی. لاکین حکیملرین جدی جهدینه باخمایاراق ایستعدادلی عالیم ۱۹۲۶-جی ایل ایولون ۶-دا دونیاسینی دییشدی و اونو موسکو’دا دفن ائتدیلر.   

آلامپا لقبیله تانینان ایوانوویچ سوفرونوف ۱۸۸۶-جی ایل نویابرین ۱۴-ده کئچمیش روسییا ایمپئریاسی یاکوتسک دایره‌سی بوتوروس اولوسونون ژئخسوقونسکی دوشَرگه‌سینده دوغولدو. ایندی همین یئرلر روسییا فئداراسییاسی یاکوتیا رئسپوبلیکاسینین تاتتینسکی اولوسونا داخیلدیر.   

چار روسییاسی سیبیری ایشغال ائتدیکدن سونرا اورادا یاشایان خالقلاری آسیمله ائتمک اوچون خریستیان دینیندن ایستیفاده ائدیردی. بیر طرفدن خریستیان اولمایانلاردان یاساق آدلی وئرگی آلینیر، او بیری طرفنده میسسیونئرلر دورمادان ایش آپاریردیلار. اونسوز دا چتین شرطلر آلتیندا یاشایان خالق فورمال دا اولسا خریستیانلیغی قبول ائتدیکلرینی بیلدیریردی کی، وئرگیدن آزاد اولسونلار. آلامپا’نین عائله‌سی ده بئله‌جه فورمال دا اولسا خریستیانلیغی قبول ائتمیش مینلرله تورک عائله‌لریندن بیری ایدی.   

ساخا’لار کؤچری حیات سوردوکلریندن اونلارین اوشاقلارینی اوخوتمالاری دا چتین اولوردو. کیچیک یاشیل اوشاقلاری قصبه و شهرلرده تانیمادیقلاری اینسانلارین یانیندا قویوب گئده بیلمیردیلر. ۱۸۹۱-۱۹۰۵-جی ایللرده سیبری دمیر یولونون چکیلمه‌سی، لئنا چاییندا گَمیچیلیین اینکیشافی، قیزیل و آلماس معدنلرینین ایشه سالینماسی یاکوتیادا بیر دیرچلیشه سبب اولدو. یئنی مؤسسه لرده روس دیلینی بیلَن، ساوادلی کادرلارا احتیاج دویولوردو. بونا گؤره ده یئنی مکتبلر ده آچیلیردی.   

سوفرونوف’دا بیر چوخ یاشیدلاری کیمی ۱۶یاشیندا دؤردصینیفلی کیلیسا مکتبینه داخیل اولدو. اوشاقلیقدان ساخا فولکلورونا آلوده اولان، داستانلاری-اولونخولاری اَزبردن بیلَن آنئمپودیست کیلیسا مکتبینده جمعی ایکی ایل اوخودو. ۱۹۰۷-جی ایلین پاییزیندان یاشاییشینی تعمین ائتمک اوچون «یاکوتسکایا کرای» قزئتینین مطبعه‌سینده ایشله‌مه‌یه باشلادی.   

مطبعه‌ده ایشله‌مه‌سی آلامپا’نین یارادیجیلیغینا گوجلو تأثیر ائتدی. ۱۹۱۲-جی ایلده آنا دیلینده «توروبوت دویدو»، یعنی «دوغما دیار» شعرینی چاپ ائتدیردی. ۱۹۱۲-۱۹۱۳-جو ایللرده «ساخا ساناتا»، یعنی «ساخانین سَسی» ژورنالیندا سییاسی یازیلارینی، شعر و حکایه‌لرینی چاپ ائتدیرمکله ساخا یازیلی ادبیاتینین فورمالاشماسینا تأثیر گؤسترمیش اولدو. 

سوفرونوف ۱۹۱۴-جو ایلده «کاسیب یاکوت» آدلی درامینی یازدی. بیرینجی دونیا ساواشینین باشلانماسی یاکوتیا’دا دا یاشاییشی چتینلشدیردی. بورایا سورگون اولونانلار دا یارانمیش بوشلوقدان یارارلاناراق تالانلار تؤرَدیب، حکومت ایداره‌لرینین نورمال ایشله‌مه‌سینی اَنگللییردی.   

۱۹۱۷-جی ایلین مارتیندا اکثریتینی مِنشِویکلر تشکیل ائد‌ن روسییا سوسیال دئموکرات فهله پارتییاسی بیرلشمیش فهله و عسگر دئپوتاتلاری سووئتی یاراتماقلا حاکمیتی اله آلماغا چالیشیردی. ۱۹۱۸-جی ایلین ایولون ۱-ده اوردونون کمکی ایله یاکوتییادا سووئت حاکمیتینین قالیب گَلدیگی اعلان ائدیلدی. لاکین بو حکومتین عؤمرو او قدر ده اوزون اولمادی. همین ایلین آوقوستوندا کولچاک اوردولاری یاکوتیانی توتدو.   

سوفرونوف بو قاریشیقلیغین، سیاسی موباریزه‌لرین ایچریسینده خالقینا خیدمت ائتمک، میللتینی اویاتماق، یئنی یارانان حکومتلردن وطنینین خئیرینه ایستیفاده ائتمه‌یه چالیشدی. شعرلر، ساتیریک حکایه‌لر، مقاله‌لر یازیب، روس کلاسیکلرینین اثرلرینی آنا دیلینه ترجومه ائتدی.   

اولدوقجا گرگین و محصولدار ایشله‌یَن آلامپا’نین ایشینه سیاسی موباریزه‌لر، سلاحلی توققوشمالار  مانع اولدو. ۱۹۱۹-جو ایلین دئکابرین ۱۵-ده سووئت اوردوسو یئنیدن یاکوتیانی ایشغال ائتدی. لاکین بولشئویکلرین بؤلگه‌نی ایداره ائده بیله‌جک قدر کادرلاری اولمادیغیندان روسییانین مرکزی شهر و ویلایتلریندن، ائله ‌جه ده دونیا اینقیلابی خولیاسی ایله خاریجی اؤلکه‌لردن گَلَنلرین بیر قیسمینی ۱۹۲۰-جی ایلین ایونوندا یاکوتیا’یا گؤندردیلر.   

سوفرونوف ۱۹۲۱-جی ایلده نشره باشلایان ایلک یاکوت سووئت قزئتی «مانچار» قزئتینه رئداکتور تعیین ائدیلدی. او، ۱۹۲۲-جی ایلدک بو قزئتین رئداکتورو ایشلَدی.   

بولشئویکلرین ظلموندن جانا ییغیلمیش خالق کوتله‌لرینین اعتراضیندان ایستیفاده ائد‌ن آغ قواردییاچیلار حاکمیتی دئویردی و ۱۹۲۲-جی ایلین مارتیندا «موقتی یاکوتیا ویلایتی ایداره‌سی» یاراتدی.   

سلاح و زور گوچونه بو حاکمیتی دئویرَن بولشئویکلر بعضی گذشتلره ده گئتمه‌لی اولدولار. ۱۹۲۲-جی ایل آپرئلین ۲۷-ده عوموم روسییا مرکزی ایجراییه کومیته‌سی ریاست هئیتینین قراری ایله شوروی’نین ترکیبینده یاکوتیا موختار سووئت سوسیالیست رئسپوبلیکاسی یاراتدیقلارینی اعلان ائتدیلر.   

بولشئویکلرین موقعینی فاناتیکچه‌سینه مدافعه ائتمَدیگینه، میللی دَیرلَره صاحب چیخدیغینا گؤره حاکمیت اورقانلاری ایله سوفرونوف آراسیندا بیر سویوقلوق یاراندی. لاکین بؤلگه‌ده کادر چاتیشمادیغینا گؤره اونون گوجوندن ایستیفاده ائتمک مجبوریتینده قالدیلار.   

سوفرونوف ۱۹۲۴-جو ایلده یاکوتای شوروی’نین بیرینجی کونستیتوسییاسین حاضرلانماسیندا دا فعال ایشتیراک ائتدی.   

تورک خالقلاری ایله سیخ علاقه یاراتماغا چالیشان، ساوادسیزلیغین آرادان قالدیریلماسی اوچون لاتین قرافیکالی الیفبایا کئچیلمه‌سینین قیزغین طرفداری اولدو.   

آلامپا بئله گرگین بیر شرایطده ۱۵۰یاخین شعر، مقاله حکایه، نمایشنامه یازدی. ۱۹۲۶-جی ایلده نشره باشلایان «چولپان» آدلی بیرینجی ادبی ژورنالین رئداکتورو، یاکوتیا میللی تئاترینین ایلک دیرئکتورو، «ساخا اوموک» آدلی مدنی-کوتلوی جمعیتین رهبری اولدو. İ. کریلوفون، ل. تولستویون، آ. چئخوفون، آ. فادایئوین و … اثرلرینی ساخا دیلینه چئویرمکله آنا دیللینین زنگینلشمه‌سینه خیدمت ائد‌ن آلامپا’یا قارشی گئتدیکجه موناسیبت پیسلَشدی.   

۱۹۲۷-جی ایلده اونو حبس ائتدیلر. کونفدرالیستلرله، یعنی موختار رئسپوبلیکالارین روسییا سووئت فئدئراتیو سوسیالیست رئسپوبلیکالارینا کونفدراسییا کیمی بیرلشدیریلمه‌سین تکلیف ائتدیکلرینه گؤره آلامپا’یا بئش ایل ایش وئردیلر و آرخانگئلسک ویلایتینده‌کی سولوفکی آدالارینداکی حبسخانایا گؤندردیلر.   

سرت سویوقلار، قیداسیزلیق، آغیر ایش رئژیمی سوفرونوفون سلامتینین کورلانماسینا سبب اولدو. او، حبس مدتینی باشا ووروب وطنه دؤندوکدن سونرا ایشسیز قالدی و صحتی آغیرلاشدی. ۱۹۳۵-جی ایلین اوکتیابرین ۲۴-ده دونیاسینی دَییشَن سوفرونوفون اثرلرینین نشرینی و صحنه‌یه قویولماسینی قاداغان ائتدیلر. ۱۹۶۲-جی ایل نویابرین ۱۵-ده اونا برائت وئریلدیگی اعلان ائدیلسه ده اثرلرینین نشرینه ایجازه وئریلمه‌دی.   

سووئتلر بیرلیگی چؤکدوکدن سونرا “ساخا” خالقی سئویملی اوغلونو لایقینجه دَیرلَندیرمه‌یه باشلادی. آدینین ابدیلشدیریلمه‌سی اوچون بیر سیرا تدبیرلر حیاتا کئچیریلدی و اثرلری نشر ائدیلدی.

کؤچوروب یایینا حاضیرلایان: اوغوز باهادیر؛ آزربایجان میللی دیرَنیش تشکیلاتی’نین گَنجلیک قولو سوروملوسو