امروز دوشنبه ۱۲ شهریور ۱۳۹۷ مصادف است با ۷۳مین سالروز تاسیس فرقه دموکرات آزربایجان. ۷۳ سال پیش در چنین روزی روشنفکران و رهبران آزربایجان جنوبی برای برهم زدن سیستم استعماری پان‌فارسیسم در آزربایجان اقدام به تاسیس یک حزب مبتنی بر اندیشه‌های آزادی خواهانه و مترقی کردند تا آزربایجان باز هم پیشرو در مبارزه با ظلم و ناعدالتی و پیش‌قراول در صحنه تجددخواهی باشد.

بیانیه اعلام تشکیل فرقه دموکرات حاوی یک مقدمه و ۱۲ ماده بود که در دوران خود و در نوع خود کم نظیر بود. بدنه موسس و رهبران این حزب اغلب روشنفکران آزربایجانی بودند که از ظلم و بی عدالتی «ارتجاع تهران» نا امید شده بودند و چاره اصلاح وضع را در آزربایجان یافتند. سید جعفر پیشه‌وری یکی از این روشنفکران زمانی که در مجلس شورای ملی ایران فریاد ستمدیده آزربایجان را به گوش مرکزگرایان رساند اعتبارنامه نمایندگی وی با توطئه فاشیست‌های مرکزگرا باطل شد و وی چاره کار را بازگشت به تبریز و آغاز مجادله از قلب وطن دید.

اولین بند از بیانیه ۱۲ ماده‌ای تاسیس فرقه دموکرات آزربایجان بسیار مترقی و مبتنی بر حقوق است. این بند می‌گوید: «ضمن حفظ استقلال و تمامیت ارضی ایران، باید به مردم آذربایجان آزادی داخلی و خود مختاری مدنی داده شود تا بتوانند در پیشبرد فرهنگ خود و ترقی و آبادی آذربایجان با مرعی داشتن قوانین عادلانه کشور، سرنوشت خود را تعیین نمایند.»

آن‌طور که مشاهده می‌شود تعیین سرنوشت سیاسی یک ملت چیزی است که در اولین بند از بیانیه این حرب آزادی‌خواه آزربایجان جنوبی جلب توجه می‌کند. امروز حرکت ملی نوین آزربایجان نیز بر اساس اصل حق تعیین سرنوشت به مبارزه خود ادامه می‌دهد. «فرهنگ»، «ترقی» و «آبادی» از جمله اهداف اولیه این حزب ملی آزربایجان جنوبی بوده است که در اولین بند بیانیه به آن ذکر شده است. در دوران یکساله حکومت ملی آزربایجان این تنها در حد و اندازه یک شعار نماند بلکه شاعران و هنرمندان عرصه موسیقی گام‌های بزرگی در شکوفایی فرهنگ، زبان، ادبیات و موسیقی آزربایجان برداشتند. از سوی دیگر اقدامات حکومت ملی آزربایجان در عرصه اقتصاد، صنعت و علم در آن دوره کوتاه از جمله تاسیس دانشگاه آزربایجان در تبریز، چاپ اسکناس، تاسیس کارخانه‌ها و رونق بخشیدن به کارگاه‌های تعطیل شده، اطلاحات ارضی و تقسیم ۲۶۰ هکتار زمین در بین دهقانان، تاسیس رادیو و لوله‌کشی آب از اقداماتی بود که تنها در یک برهه بکساله مایه شگفتی بسیاری از محققان تاریخ شده است.

حق رای به زنان و تشویق آنان به ورزش و تحصیل، رسمی کردن زبان تورکی آزربایجان در تمامی سطوح دولتی و تاکید بر لزوم استفاده از آن به صورت کتبی در جامعه، اقدامات فرهنگی حکومت ملی آزربایجان برای شکوفایی تاریخ و فرهنگ آزربایجان قابل انکار و چشم‌پوشی نیست.

حکومت مردمی و دموکراتیک ملی آزربایجان در پاییز ۱۳۲۵ توسط هجوم وحشیانه رژیم نژادپرست و استعماگر پهلوی به خاک و خون کشیده شد. مردم آزربایجان به صورت وحشیانه‌ای قتل عام شدند و رهبران حزب به جوخه‌های اعدام سپرده شدند. هنوز ملت تورک آزربایجان حکومت ملی آزربایجان را فراموش نکرده و می‌داند که رژیم پهلوی فرزندان آزربایجان را چگونه به قتل رساند و کتاب‌‌های تورکی را در میادین شهرهای آزربایجان چگونه سوزاند. امروز حرکت ملی آزربایجان آرمان‌های مترقی حکومت ملی آزربایجان را به دوش می‌کشد و آگاه‌تر و بیدارتر از گذشته با درس‌آموزی از تجریبات تاریخی‌اش برای حاکم شدن بر سرنوشت ملی آزربایجان جنوبی راه مبارزه با سیستم نژادپرستانه و استعمارگر ایران را در پیش گرفته است. آزربایجان از تاریخ یکصد سال اخیر و انقلاب‌های مکرر برای رسیدن به عدالت و آزادی دریافته است که مبارزات نه بر علیه رژیم‌های تهران بلکه علیه سیستم استعماری و نژادپرستی می‌تواند ملت تورک آزربایجان را به رهایی ملی برساند.

امروز هشتمین سالروز راه‌اندازی و تاسیس سایت آرازنیوز نیز هست. در سال ۱۳۸۹ سایت آرازنیوز به عنوان ارگان خبری «تشکیلات مقاومت ملی آزربایجان» برای مقابله با بایکوت خبری آزربایجان توسط رسانه‌های مرکزگرای ایرانی و برای انعکاس اخبار حقوق بشری آزربایجان از جمله اخبار زندانیان سیاسی آزربایجان توسط بابک چلبیانلی تاسیس گردید. امروزه رسانه یکی از مهمترین ابزارها برای مبارزه مدنی است که حرکت ملی آزربایجان در سال‌های اخیر پیشرفت‌هایی در این زمینه داشته است.