مقاله:
یانلیش یازمالاردان اوساندیم – ایواز طاها
تۆرکجه‌میز سانال اوْرتامدا [مجازی فضادا] کوْرلانماقدادیر. سانال اوْرتام توْپلوما سؤز آزادلیغی گتیردی. آنجاق بیز بو آزادلیغی گئنیش اؤلچوده دیلین کوْرلانما آراجینا چئویرمکده‌ییک. بو ایسه دۆشونجه‌نی خائوسا [آشوب] سۆروک‌له‌مک دئمک‌دیر. قارماقاریشیق بیر دۆشونجه‌‌دن ایسه عقلانیت یئرینه، سیاسی روْمانتیکا باش قالدیرا بیلر. یئنی بیر توْتالیتاریسم.
دئمه‌یین فلسفه‌‌دیر باشا دۆشموروک. اوْلدوقجا ساده و آچیق لحن‌له دئییرم: یانلیش یازماق باش آلیب گئدیر.
تۆرکجه‌میز سانال اوْرتامدا [مجازی فضادا] کوْرلانماقدادیر. سانال اوْرتام توْپلوما سؤز آزادلیغی گتیردی. آنجاق بیز بو آزادلیغی گئنیش اؤلچوده دیلین کوْرلانما آراجینا چئویرمکده‌ییک. بو ایسه دۆشونجه‌نی خائوسا [آشوب] سۆروک‌له‌مک دئمک‌دیر. قارماقاریشیق بیر دۆشونجه‌‌دن ایسه عقلانیت یئرینه، سیاسی روْمانتیکا باش قالدیرا بیلر. یئنی بیر توْتالیتاریسم.
سیاسی یازارلاریمیزین چوْخو سهو یازما یاریشینا [مسابقه‌سینه] کئچیب‌لر. آدام وار اوْن ایل‌دیر یازیر، لاکین هله ده تۆرکجه نوْرمال بیر نثری منیمسه‌مه‌ییب. ائله‌لری ده وار یئرینـگؤیون باره‌سینده مسئولیت حیس ائدیر، اؤز یازیسیندان باشقا. بونونلا دا یانلیش جۆمله‌لردن یاخا قورتارماق اوْلمور. چوْخ‌لاری بئله سانیر کی، سؤزلری تلم‌تله‌سیک کاغیذا سپه‌له‌مزسه، دۆنیانین بیر طرفی اوچاجاق. حالبوکی فضیلت، مین سؤزجۆک‌لو یانلیش مقاله‌‌دن‌سه، بئش یۆز سؤزجوکدن عیبارت دۆزگون یازی اوْرتایا قوْیماقدادیر. قلمی آیاق‌یوْلونا [اسهالا] سالماق نه‌یه گره‌ک؟ هله یانیلتماجالارلا [مغالطه‌لرله] دوْلو آرگومئنت‌لرین صؤحبتی سونرایا قالسین.
یازماق بؤیوک مسئولیت‌دیر، هانسیسا مؤوضوع باره‌سینده بللی بیلگینی قازانماق شرطیله. آنا دیلینده یازماق بؤیوک مسئولیت‌دیر، گئتدیکجه یانلیش‌لاری آرادان قالدیرماق شرطیله. اینسان‌لارا نه‌سه اؤیرتمک قوتسال وظیفه اوْلسا دا، اینسانین اؤزو اؤنجه‌دن اؤیرنمه‌لی‌دیر. بو آماجا دوغرو گئدن ساده یوْل‌لار وار. مثلن هر ایکی یازیدان بیرینی آزالداراق، واختین یاریسینی دیلین اؤزونه آییرما‌لیییق. انرژی‌نین بؤیوک بؤلومونو قوْنولارین یاخشیجا قاوراییشینا صرف ائتمه‌لیییک. بۆتون بونلار ایسه تنقیده آچیق اوْلماق یوْلو ایله گئرچکلشه بیلر.
بعضی‌لرینه، یازدیقلاری قوْنودا شهودی حیس‌لری کیفایت ائدیر. بعضی‌لری ده ایچ‌گۆدونون [غریزه‌نین] تاپشیریغی گلجک قلم-کاغاذ گؤتورورلر. چۆنکو باشقا سامباللی بیلگی‌لره، باشقالاری‌نین تاپینتی‌لارینا ائحتییاج دویمورلار. چونکو بئش اوْخویوب، بیر یازماغا اینانمیرلار. چۆنکو مین اؤلچوب بیر بیچمه‌یه واخت‌ایتیرمک کیمی باخیرلار. آدام وار «اؤزنه» باره‌سینده دانیشیر، باشدان آیاغا سهو. آدام وار سیاستین «س» حرفی قده‌ر نظری دایاق‌لارا سؤیکنمه‌دن سیاست یۆرودور. بو چاتیشمازلیق‌لار یازیدا جانلانارکن جهلین ظۆلمه غلبه چالماسیندان باشقا بیر شئی آلینمیر. آدام وار کیملیک باره‌سینده ائله یازیر کی، دئییرسن یارانیش تاریخینده بیرینجی کز بئله بیر تئرمین‌له قارشیلاشیب. هئچ دئییرسن رنه دکارت‌دان ویل کیملیکایا قده‌ر کیمسه کیملیک باره‌سینده نه‌سه سؤیله‌مه‌ییب.
بیلگی و تنقید ادعاسیندا اوْلمایان عادی کۆتله کیمسه‌نی آزدیرماق ایقتیداریندا دئییل. آمما یازار، گره‌یینجه اؤیرنمه‌‌دن یازیرسا، کۆتله‌‌نی اوچوروما ایته‌له‌یه بیلر. نه یازیق کی، بعضن سهولریمیزی کۆتله‌نین سئودییی سؤزلر و شعارلارین آرخاسیندا گیزله‌دیریک. بوایسه بئله بیر نؤقصانین آرادان قالدیریلماسینا مانعه تؤره‌دیر. پروبلئم بوندان داها ایلکل [ابتدایی]دیر: گئجه‌گوندوز یازاماقدا اوْلان‌لارین بیرچوْخو، ایکی سیطیر دۆزگون جۆمله قورا بیلمیر، یا دا بیله‌بیله همین اؤنملی مسئله‌یه سایماز یاناشیرلار.
بو پروْبلئمدن چیخیش یوْلو باشقا دیل‌لرده یازماغا یؤنلمک دئییل. بیز یالنیز ضرورت أساسیندا و یا قانون مجبوریتی قارشیسیندا باشقا دیلده یازمالیییق. هامیمیز تاریخی مسئولیت و اینسان حاق‌لاری ایلکه‌لرینه دایاناراق دوْغما دیلی دیریلتمه‌یه آدانمالیییق. بونون اۆچون سهو یازما قوْرخوسو بیزی فارسجایا سیغیندیرمامالی‌دیر. منجه، دوْغما دیلده سهو یازماق، بیزه باسغین ائدن اؤزگه دیلده دۆزگون یازماقدان ایره‌لی‌دیر. بوندا سؤز یوْخ‌دور. سؤز دوْغما دیلی دۆزگون یازماق مسئولیتینی اونوتماماقدان گئدیر.
دیلی رسمیلشدیرمه‌یه سیاسی ایمکان قازانینجایا قده‌ر استاندارد یازماغی گئجیکدیرمه‌مه‌لیییک. یوْخسا دؤولت تئله‌رادیولاری‌نین دیلی کیمی یئنی بیر ژارگون یارانار. بو ایسه آلت‌بیلینجیمزده حاکیم سؤیلمین ائگه‌من‌لییینی سۆردورمک دئمک‌دیر. هئچ بیر بهانه ایله یازی چئوره‌سینده [محیطینده] دۆنه‌نیمیزله بو گۆنوموز، بو گۆنوموزله یارینیمیز عینی سوییه‌ده اولمامالی‌دیر.
ـــــــــــــــــــ
آندیرما: سانال اوْرتامدا گروپ‌لار و کانال‌لاری دوْلاندیران‌لاری‌نین چوخو آنادیلینده سانکی بیرجه کیتاب اوخوماییبلار. مین‌لرله اۆیه‌لی بو آخاق‌لاردا دیل گؤرونمزین بیر ووسعت‌ده کوْرلانیر. (بو حاقدا دا یازاجاغام.)
