سند راهبردی دیرنیش و شرایط فعلی آزربایجان – علی تبریزی

در روزهای اخیر تشکیلات مقاومت ملی آزربایجان (دیرنیش) سند راهبردی خود را منتشر کرد؛ انتشار این سند در حالی که آزربایجان شرایط حساس و تعیین کننده ای را تجربه می کند، از اهمیت بسزایی برخوردار است؛ سند راهبردی دیرنیش، شامل اهداف – بنیان های فکری و برنامه های تاکتیکی و استراتژیک است؛ با مروری بر متن این سند، معلوم می شود که اصول و اهداف همه جانبه ای در آن برای آینده سیاسی آزربایجان جنوبی در نظر گرفته شده است.

سند راهبردی دیرنیش، اولین سند سیاسی و تشکیلاتی در گفتمان حرکت ملی آزربایجان بشمار می رود. پیش از این برخی از تشکیلات های آزربایجان، برنامه های سیاسی و اهداف فرهنگی و آرمان های مبارزاتی خود را منتشر کرده بودند، اما سند راهبردی دیرنیش هم از نظر جامعیت و هم از نظر ادبیات، نخستین متن از این موارد است.

از مفاد سند راهبردی دیرنیش، نظرگاه های تئوریک در زمینه های سیاسی- فرهنگی و اقتصادی- حقوقی روشن است؛ سیاست مبارزاتی چه جایگاهی در اهداف اجرایی دیرنیش دارند؟ اقتصاد ملی از کدامین بنیادهای فکری نشأت می گیرند؟ بازار آزاد یا اقتصاد دولتی در چشم انداز اجرایی دیرنیش قرار دارند؟ حقوق شهروندی و قوانین موضوعه در راهسپاری به تشکیل دولت ملی آزربایجان جنوبی، از چه جایگاهی در سند راهبردی برخوردارند؟ حقوق زنان- حقوق کودکان- حقوق صنفی و حقوق حیوانات و محیط زیست، از مفادی هستند که سند راهبردی دیرنیش را روزآمدتر از هر متن سیاسی و مانیفست تشکیلاتی و مدرن تر از هر روش و فعالیت سیاسی و فرهنگی نشان می دهد.

به کارگیری ادبیات مدرن سیاسی و جسارت در بیان واقع گرایانه مسایل سکولاریسم- حقوق اقوام و روابط دیپلماتیک که برای اداره دموکراتیک آزربایجان جنوبی در سند راهبردی از سوی تشکیلات دیرنیش در نظر گرفته شده اند، بر استحکام فکری و ادبی آن افزوده است.

حق تعیین سرنوشت بمثابه هدف عالیه و بنیان محوری اندیشه تشکیلاتی و اساس اجرایی سیاسی که در سند راهبردی دیرنیش آمده است، فراتر از اشکال فدرالیستی و صورت استقلالی، کنفدراسیون و انواع دیگر نظریه های فعالین ملی آزربایجان، سودای ماهیت حقوقی و حقیقی  را دارد. ایده ای که از تبار سیاست ملی آزربایجان و شیوه و اسلوب اجرائیات فرهنگ سیاسی ترکی نشأت گرفته است.

سند راهبردی تشکیلات مقاومت ملی آزربایجان (دیرنیش) در معرض افکار عمومی- اندیشمندان- فعالین و اهل سیاست و فرهنگ قرار دارد؛ می توان آن را به محک آزمون و سنجه خردمندانه گذاشت؛ از آن آموخت و بر آن صحه گذاشت یا آن را تنقید کرد.