به گفته داریوش آرمان، رئیس انجمن خیریه حمایت از بیماران کلیوی، از اسفند سال ۱۳۹۶، یعنی از ماه مارس (از زمان بالا گرفتن بحث درباره خروج آمریکا از برجام و احیای تحریم‌ها) قیمت داروهای مربوط به بیماران دیالیزی و پیوند کلیه بین ۱۰۰ تا ۲۰۰ درصد افزایش‌یافته است. او برای نمونه به داروهای بیماران پیوند کلیه اشاره‌کرده که از ۱۳۰ هزار تومان به ۲۶۰ هزار تومان افزایش‌یافته و بعداً تا ۳۲۰ هزار تومان هم صعود کرده است.

آرمان تصریح کرده است که بخشی از داروها که تحت پوشش بیمه‌ها نیست، بسیار گران شده است. به گفته او «بیماران دیالیزی جزو بیماران خاص هستند که مزایای بیمه‌ای دارند، اما برخی از داروهای آن‌ها تحت پوشش بیمه نیست، و مشکل اصلی‌تر این است که بیماران پیوند کلیه باید برای زنده ماندن وزنده نگه‌داشتن عضو پیوندی هرروز باید داروهای مختلفی را مصرف کنند، اما متأسفانه به‌محض اینکه وارد چرخه پیوند کلیه شده و عمل پیوند را انجام می‌دهند، از شمول بیماران خاص خارج می‌شوند و باید هزینه دارو را بپردازند.»

ظاهراً هزینه سنگین تأمین این داروها سبب شده که «برخی از بیماران که شرایط پیوند کلیه رادارند و نوبت آن‌ها فرارسیده، اعلام می‌کنند که با شرایط دیالیز راحت‌تر هستیم، چون امکان پرداخت هزینه‌های دارویی و مراقبت‌های بعد از پیوند را ندارند.»

رئیس انجمن حمایت از بیماران کلیوی سپس بابیان این‌که یکی از داروهای پرمصرف بیماران دیالیزی نایاب شده، مشکل کنونی بازار دارو را هم نایاب‌شدن برخی اقلام و هم افزایش قیمت آن‌ها ذکر کرده است. او نتیجه گرفته است که «با این وضعیتی که پیش می‌رود خوش‌بین نیستیم که بازار دارویی آرامی داشته باشیم.»

گرچه مقام‌های ایران نیاز دارویی ایران به خارج را تنها سه تا چهارصد عنوان می‌کنند، ولی همین میزان هم به دلیل نوسانات ارزی تأثیری محسوس بر بازار دارو در ایران می‌گذارد. انتشار لیست “تثبیت‌شده” داروهای ساخت داخل در سایت اینترنتی سازمان غذا و دارو این جنبه از بحران در بازار دارو را کاهش نمی‌دهد. رضا انصاری عضو کمیسیون صنایع مجلس گفته است که «متأسفانه یکی از مشکلاتی که بیمارستان‌ها با آن مواجه‌اند، عدم تأمین داروهای موردنیاز باقیمت‌های ثبت‌شده در سامانه غذا و دارو است»

او تصریح کرده است که «بیمارستان‌ها هنگام خرید دارو از این شرکت‌ها باقیمت‌هایی متفاوتی مواجه می‌شوند و برای خرید دارو باید قیمت بالاتری نسبت به قیمت‌های ثبت‌شده به شرکت‌ها پرداخت کنند.» برای مثال قیمت وسایل دیالیز موردنیاز بیمارستان‌ها از ۴۴ میلیون به ۷۴ میلیون تومان رسیده است که افزایش قیمت ارائه خدمات درمانی در بیمارستان‌ها ازجمله پیامدهای این گرانی است.

این در حالی است که نگرانی در زمینه اختلال در تولید دارو در داخل نیز رو به افزایش است. داروهای ساخت داخل قسما با مواد وارداتی از خارج تولید می‌شوند و دسترسی تولیدکنندگان به نقدینگی و ارز لازم از شرایط لازم برای تداوم این تولید است.

محمدرضا شانه ساز، رئیس انجمن علمی داروسازان ایران در این زمینه روز ۲۲ تیر به خبرگزاری تسنیم گفته است که “از مهم‌ترین مشکلات تولیدکنندگان صنعت دارو این است که نقدینگی وجود ندارد و اصلاً تولیدکنندگان دارو پول‌ندارند که ماده اولیه دارو بخرند.”

شانه ساز برای نمونه به وجود ۴۰ تا ۵۰ میلیون دلار مواد دارویی در گمرک اشاره‌کرده که ترخیص نمی‌شود “چون صنعت دارو پول ندارد و حتی ابلاغیه‌ جدید برای ترخیص مواد دارویی و دارو بدون تسویه با بانک‌ها نیز نتوانسته است مشکلات را کاملاً رفع کند.”

به گفته شانه ساز “اگر با چنین وضعی پیش رویم و فکری برای آن نشود” به‌ویژه با شروع عملی تحریم‌ها و خالی شدن هر چه بیشتر انبار شرکت‌های تولیدکننده از مواد اولیه “تولید دارو در ایران مختل و متوقف می‌شود و ما باید داروی تولیدی خودمان را که باقیمت ارزان‌تری تولید می‌کردیم باقیمت چند برابر از خارج خریداری کنیم.”