ملی‌گرایی رهایی بخش علیه ملی‌گرایی سلطه‌گر – محسن سعادت
کلمه‌ی ملی در اصطلاح حرکت ملی آزربایجان به چه معناست؟ آیا به معنای مردمی بودن این حرکت است و یا اینکه بار ملی گرایانه دارد؟ از تعاریفی که حرکت ملی آزربایجان از خود می‌دهد به نظر می‌رسد که کلمه‌ی ملی هم بار مردمی دارد هم بار ملی گرایانه.
کلمه‌ی ملی در اصطلاح حرکت ملی آزربایجان به چه معناست؟ آیا به معنای مردمی بودن این حرکت است و یا اینکه بار ملی گرایانه دارد؟ از تعاریفی که حرکت ملی آزربایجان از خود می‌دهد به نظر می‌رسد که کلمه‌ی ملی هم بار مردمی دارد هم بار ملی گرایانه.
از آنجا که حرکت ملی آزربایجان خود را مدافع حقوق تورک‌های آزربایجان می‌داند ملی بودن این حرکت به معنای مردمی بودن آن است. مشکلات اجتماعی، محیط زیستی و کارگری تورک‌های آزربایجان هم از دغدغه‌های حرکت ملی آزربایجان است.
همچنین اکثریت فعالین ملی آزربایجانی در کل خود را ملی‌گرا و در جز خود را ملی‌گرای تورک معرفی می‌کنند. حال این ملی‌گرایی در حرکت ملی آزربایجان چگونه تعریف می‌شود؟ به خاطر اینکه در عین حال این حرکت مقابل ملی‌گرایی فارس مبارزه می‌کند.
اینجا ما با نوعی تناقض روبرو می‌شوبم و آن این است که اگر ملی‌گرایی فارس بد است چرا فعالین آزربایجانی خود را ملی‌گرا معرفی می‌کنند؟ ملی گرایان تورک آزربایجانی ملی‌گرایی خود را رهایی بخش و ملی‌گرایی فارس را سلطه‌گر تعریف می‌کنند. ملی‌گرایی تدافعی در مقابل ملی‌گرایی تهاجمی مبارزه می‌کند.
ملی‌گرایی در ذات خود رهایی بخش بوده و فصل نوینی در تاریخ بشریت را رقم زد اما در طول فرایند دولت-ملت به عنصری سلطه‌گر و استعمارگر تبدیل شد. حال ملی‌گرایان تورک آزربایجان چگونه خواهند توانست ملی‌گرایی خود را از گزند سلطه‌گری بودن در امان نگه دارند جای سئوال دارد.
به نظر می‌رسد فعالین ملی آزربایجانی هنوز جوابی برای این سئوال ندارند. تا کجا خواهیم توانست با ملی‌گرایی بسوی سعادت آزربایجان قدم برداریم؟ آیا خواهیم توانست بدون الگوبرداری تجربه شده‌ی ملی‌گرایی تورک تعریف نوینی از آن بدهیم؟ جواب این سئوالات را در نوشته دیگر بحت خواهیم کرد.
