در جواب مقاله «آذربایجان، ایرانِ کوچک» روزنامه ایران

(این مقاله به آدرس ای میل روزنامه «ایران» برای درج در جواب مقاله موهن بالا فرستاده شده است و انتظار درج آن می‌رود)

حسن راشدی: ۸ دی‌ماه ۱۳۹۶

در روزنامه دولتی ایران و ناشر افکار دولت به‌اصطلاح «تدبیر و امید» سه‌شنبه مورخ پنجم دی‌ماه ۱۳۹۶ شماره ۶۶۷۶ در صفحه تاریخ آن، مقاله‌ای بانام: «آذربایجان، ایرانِ کوچک» به قلم جوانک کم سن و سالی که خود را «پژوهشگر تاریخ آذربایجان» نامیده بود، درج شده بود که متن مقاله درج‌شده در این روزنامه هم علاوه بر اینکه کم‌تجربگی، ناپختگی و کم‌اطلاعی از تاریخ همراه با احساسات و تفکرات افراطی نویسنده آن را می‌رساند، روزنامه «ایران» هم که بیست و یکمین سال انتشار خود را بر بالای صفحه آن درج کرده بود را هم متأسفانه دچار غفلت از درج مقاله وزین تاریخی و پژوهشگرانه و واقع‌بین کرده بود.

جوانک نویسنده، از اینکه در رشته تاریخ به‌عنوان دانشجو پشت میز درس دانشگاهی نشسته، خود را محقق و نظریه‌پرداز در تاریخ‌نگاری پنداشته در متن مقاله، چندین بار ترکان آزربایجان را «ترکان مغول» نامیده است!

استفاده از چنین ترکیبی ناشی از دو مقوله است:

۱- وی با تمام ادعای تاریخ‌دانی‌اش هنوز با اسامی، ترکیبات و بدیعیات اولیه تاریخی و اتنیکی آشنایی ندارد

۲- آن‌چنان در تفکرات به‌غایت افراطی عده‌ای تمامیت‌خواه حاکم بر جامعه و نفرت از ترک و ترکان غوطه‌ور‌است که فراموش می‌کند در سلک و سلوک تاریخ‌نگاری و جامعه‌شناسی قلم به دست گرفته است!

وی ترکیب جمعیتی با اکثریت مطلق ترک‌ها در آزربایجان را چه بومی ۷۰۰۰ ساله این سرزمین باشند و یا مثل به‌اصطلاح آریائی‌ها بعداً به این سرزمین آمده باشند را نادیده گرفته تأکید بر اقلیت‌های اندکی که گاهی شمار بعضی از آن‌ها چون تات‌ها و ارامنه در آزربایجان به چند هزار و بعضی دیگر چون تالش‌ها تعداد آن‌ها به چند ده هزار نمی‌رسد را عمده ساکنین آزربایجان پنداشته و ترکیب جمعیتی آزربایجان را ترکیبی از این اقوام دانسته می‌نویسد:

«طبیعتاً ساکنان کنونی آزربایجان حاصل ترکیب همه این گروه‌ها با یکدیگر هستند به‌طوری‌که یک آزربایجانی چیزی جز تات، کرد، تالش یا آمیزه‌ای از این‌ها نیست»

به‌راستی مسئولین روزنامه «ایران» به چنین باور ناسیونالیستی افراطی ایرانشهری رسیده‌اند که تصور می‌کنند در آزربایجان جز تات، تالش و کرد کس دیگری نیست و زندگی نمی‌کند و ترک‌ها در ترکیب جمعیتی آزربایجان جایگاهی ندارند که به درج این مقاله اقدام کرده‌اند؟!

نویسنده مقاله در جای دیگر، آزربایجان را فقط گذرگاه عبور ترکان دانسته می‌نویسد:

«تاریخ ترکان از یک منظر بسیار قابل‌توجه است و آن وجود فرهنگ کوچ و مهاجرت در ساختار قبیله‌ای آنان است، به همین دلیل بسیاری از ترکان واردشده به آزربایجان مدت طولانی در آزربایجان دوام نیاورده و سرانجام از آزربایجان به سمت نواحی دیگر مهاجرت کردند و ترکان باقی‌مانده نیز به‌مرورزمان در جامعه یکجانشین آزربایجان ترکیب شدند».

اگر آزربایجان فقط گذرگاه ترکان برای مهاجرت به نواحی دیگر بوده و «ترکان واردشده به آزربایجان مدت طولانی در آزربایجان دوام نیاورده و سرانجام از آزربایجان به سمت نواحی دیگر مهاجرت کردند و ترکان باقی‌مانده نیز به‌مرورزمان در جامعه یکجانشین آزربایجان [در بین تات‌ها و تالش‌ها] ترکیب شدند.» پس چرا زبان این ترکان ترکیب‌شده در جامعه یکجانشین تات‌ها و تالش‌های آزربایجان، تاتی و یا تالشی نشد و ترکی شد؟!

مگر این اندک ترکان باقی‌مانده در آزربایجان چه قدرتی داشتند که اکثریت تات و تالش را که در این سرزمین به زبان تاتی و تالشی صحبت می‌کردند را در میان خود هضم کرده و زبانشان را هم به ترکی تغییر دادند؟!

پس چرا از این‌همه تات و تاش در آزربایجان هیچ‌گونه اثر ادبی در طول قرون متمادی دیده نمی‌شود اما اثر سترگ و جهانی «دده قورقود» به زبان ترکان که به قول نویسنده در داخل تات‌ها و تالش‌ها هضم شده بودند در این منطقه و در سال ۴۴۴ هجری قمری آفریده‌شده و به ذخیره کم‌نظیر ادبیات جهانی تبدیل می‌شود؟

بگذریم از دیوان‌های متعدد شعرای دیگر حتی شاه اسماعیل صفوی با تخلص «خطایی» که به زبان ترکی در این دیار آفریده‌شده است.

از این گذشته، ترکانی که بعداً در آسیای صغیر، آن امپراتوری عظیم را پدید آوردند و تا قلب اروپا پیش رفتند از نوادگان سلجوقیانی هستند که در سال ۴۲۹ هجری قمری شهر نیشابور، در سال ۴۳۳ شهرری و از سال ۴۵۵ شهر اصفهان را پایتخت خود قرار دادند؛ یعنی سلجوقیان ۴ سال نیشابور، ۲۲ سال شهرری و ۱۱۴ سال اصفهان را پایتخت دائمی خود قرار داده و برای فتح آناتولی فرمان خود را از شهر اصفهان صادر می‌کردند.

یعنی حرکت سلجوقیان ترک از شرق ایران (خراسان) شروع در مرکز آن (ری و اصفهان) تثبیت می‌شود؛ سپس از طریق آزربایجان به آناتولی (ترکیه امروزی) می‌رسد! به‌بیان‌دیگر باید گفت ترکانی که در ترکیب دولت سلجوقی در آسیای صغیر (ترکیه امروزی) مستقر شدند و آن دولت‌های پرقدرت را تشکیل دادند از ترکان اوغوز سلجوقی هستند که در اصفهان، ری، اراک، همدان، زنجان، تبریز، اردبیل، باکو، گنجه و دیگر مناطق آزربایجان سکونت پیدا کردند و با ترکان بومی این مناطق درآمیخته سپس ترکان ترکیه، سوریه، عراق و آزربایجان امروزی را پدید آوردند.

زبان ترکی که زبان اکثریت مطلق مردم آزربایجان و دیگر مناطق ترک ایران است وضع و موقعیتش از دو حال خارج نیست:

۱- این زبان از ۷۰۰۰ سال پیش و از زمان سومریان که بنیان‌گذاران اولین تمدن بشری هستند، ایلامیان و اعقاب آن‌ها به مردم ترک ایران به ارث رسیده است که اسناد زیادی در این مورد موجود است و ترکانی هم که بعداً به این سرزمین آمده‌اند به هم‌زبانان قبلی خود پیوسته و زبان ترکی آزربایجان و آناتولی را پدید آورده‌اند.

۲- این زبان، زبان ترکانی است که بعداً و بقول احمد کسروی و کسرویست‌ها از زمان غزنوی‌ها، سلجوقی‌ها و با جمعیت انبوه به آزربایجان، آناتولی و دیگر مناطق ایران آمده و اکثریت مطلق جمعیت این مناطق را تشکیل داده و ترکیب جمعیت را به نفع خود تغییر داده‌اند؛ که در هر دو حال این‌ها ترکان اصیلی هستند که بعد از حاکمیت اسلام به مدت هزار سال مستمر از چین تا قلب اروپا را زیر حاکمیت خود داشتند و تات‌ها، تالش‌ها و یا آذری‌های ترک شده هم نیستند، چه اگر تات‌ها و تالش‌ها و به قول احمد کسروی آذری‌ها، در آزربایجان اکثریت می‌بودند و ترکان مهاجر در اقلیت، باید مهاجرین ترک در داخل این ساکنین به‌اصطلاح بومی، مستحیل می‌شدند و زبان مردم کنونی آزربایجان هم‌زبان تاتی، تالشی و یا آذری موردادعای آقای کسروی می‌شد نه زبانِ ترکی آزربایجان!

نباید فراموش کرد که در هر جامعه‌ای، بنیان آن جامعه بر اساس جمعیت اکثریت شکل می‌گیرد و گروه‌های اقلیت، قالب اکثریت را به خود می‌گیرند و همانند آن‌ها می‌شوند. نه با تئوری‌بافی‌های ساخته‌وپرداخته ذهن عده‌ای پندار باف!

نباید راه دورودراز را پیمود، همه می‌دانیم مهاجرت اروپائیان به قاره آمریکا به بیش از چهارصد سال نمی‌رسد ولی سرخپوستان آمریکایی از مردم بومی و شاید چند هزارساله این قاره به شمار روند، در حال حاضر آیا می‌توان گفت که چون سرخپوستان بومی مردم این قاره بوده و آمریکائیان مهاجر، از اروپا به این قاره مهاجرت کرده و در این مناطق ساکن شده‌اند لذا این مهاجرین باید زبان انگلیسی، فرانسوی و اسپانیولی خود را رها کرده به زبان سرخپوستانی که ساکنین اصلی و بومی آمریکا هستند سخن بگویند و خود را هم از نسل سرخپوستان بدانند؟!

هم‌اکنون هم ترکان در آزربایجان و در دیگر مناطق ترک‌زبان ایران، اکثریت مطلق جمعیت این مناطق را تشکیل می‌دهند چه از ۷۰۰۰ سال پیش به این مناطق آمده باشند و یا از زمان سلجوقیان فاتح ایران و آناتولی و یا در زمان حکومت‌های بعدی در آزربایجان و دیگر نقاط ایران ساکن شده باشند فرقی نمی‌کند، آن‌ها به نسبت کثرت جمعیت خود و حقوقی مساوی و برابر با حقوق هم کشوری‌های فارس زبان در کلیه زمینه‌ها در کشور دارند نه کم و نه زیاد!