امروز سه شنبه ۲۱ آذر سالروز برپایی حکومت خودمختار آزربایجان است. در ۲۱ آذر ۱۳۲۴ فرقه دموکرات آزربایجان به رهبری سید جعفر پیشه وری برای اجرای قانون انجمن‌های ایالتی و ولایتی در مناطق ترک‌نشین شمال غرب ایران، حکومت خودمختار خود را در تبریز تشکیل داد. این کار در چارچوب قانون اساسی مشروطیت انجام گرفت که ترک‌ها در آن نقش مهمی بازی کردند.

فرقه دموکرات آزربایجان طی یک سال زبان ترکی را در این مناطق رسمی اعلام کرد، دانشگاه تبریز را تأسیس و برای نخستین بار در خاورمیانه به زنان حق رأی داد. کتاب و مطبوعات به زبان ترکی منتشر شدند و پروژه‌های عمرانی چندی شکل گرفت. آنان با تأکید بر عدالت اجتماعی، زمین‌های بزرگ مالکان را میان کشاورزان تقسیم کردند. اما کنش و واکنش‌های بین المللی در آن دوره به سود رژیم نژاد گرای شاه و به زیان خلق ترک آزربایجان چرخید و ارتش شاهنشاهی در ۲۱ آذر ۱۳۲۵ با تسخیر آزربایجان با این ملت کوشنده و نوگرا همچون سرزمینی اشغال شده برخورد کرد. صدها تن از بهترین فرزندان آزربایجان اعدام و هزاران نفر زندانی و آواره شدند.

سربازان اعزامی از تهران با آتش زدن هزاران جلد کتاب ترکی آزربایجانی، کوشیدند از زبان و فرهنگ مردم آزربایجان انتقام گیرند. گرچه تبریز با قیام خود در ۲۹ بهمن ۱۳۵۶ ضربه‌ای کاری بر رژیم ضد مردمی شاه وارد کرد اما میراث‌خواران مذهبی انقلاب در برخورد با ملت ترک آزربایجان و سایر ملل غیر فارس همان شیوه سرکوبگرانه رژیم شاهنشاهی را ادامه دادند. بی‌گمان تجربه یک ساله خودمختاری آزربایجان به‌عنوان آزمونی گران‌بها جهت تحقق خواسته‌های ملل غیر فارس، روشنی‌بخش راه و روش مبارزاتی همه ما خواهد بود. همبسته باد مبارزات ملل ستمدیده ایران علیه ستم ملی، نژادپرستی و توسعه طلبی رژیم ج ا ا