شهر تورک نشین کرکوک درخطر است – دکتر توحید ملکزاده دیلمقانی
شهر تورکمن نشین کرکوک بهعنوان مرکز فرهنگی تورکان عراق امروزه زیر شدیدترین فشارها از جنگ جهانی اول برای تغییر هویت تورکی قرار دارد.
شهر تورکمن نشین کرکوک بهعنوان مرکز فرهنگی تورکان عراق امروزه زیر شدیدترین فشارها از جنگ جهانی اول برای تغییر هویت تورکی قرار دارد.
توسعهطلبیهای اکراد برای تصرف کامل این شهر بیعلت نیست چراکه درصد زیادی از منابع نفتی شمال عراق در این ناحیه قرار دارد. منطقه نفتی گورگور بابا مهمترین علت طمع اکراد به این منطقه زرخیز میباشد.
شهر کرکوک از زمان تورکان باستان سومر و هورری بهعنوان یکی از شهرهای منطقه بینالنهرین از اهمیت زیادی برخوردار بوده و وجود آثار زیادی از تورکان تعلق این شهر را به حوزه فرهنگی تورکان انکارناپذیر مینماید. وجود صدها شاعر و نویسنده تورک زبان در عراق خصوصاً افتخار ادبیات تورکان اوغوز خصوصاً تورکان آزربایجان یعنی مولانا فضولی بر اهمیت فرهنگی این شهر میافزاید.
تا وقوع جنگ جهانی اول یعنی حاکمیت عثمانیها در منطقه اکثریت شهر را ترکمنها تشکیل میداد و در اطراف شهر ایلات کرد بهصورت کوچ رو زندگی میکردند. افسر انگلیسی ادموندز نیز که در جنگ جهانی اول در جریان اشغال عراق امروزی از کرکوک دیدن کرده بود بر این نکته صحه میگذارد ولی متأسفانه با استخراج نفت از کرکوک در سال ۱۹۳۰ سیر مهاجرت اکراد و اعراب به منطقه برای کار شروع شد و ترکیب جمعیتی منطقه بهشدت تغییر نمود بطوریکه در سال ۱۹۶۵ از کل نفوس ۱۶۷ هزاری کرکوک کمتر از ۶۰ هزار نفر را تورکها تشکیل داده و بقیه را اعراب، نسطوریها و اکراد تشکیل دادند.
بااینحال وجود توپونیمها و اسامی محلات نشان میدهد که از ۲۶ محله کرکوک بیش از ۲۱ محله تورک نشین بوده و بقیه مهاجرنشین میباشد. اکراد با تصرف کرکوک در اوایل سده حاضر در یکشب ادارات اسناد و املاک و ثبتاحوال را به آتش کشیدند تا تاریخ حضور تورکان در این منطقه مورد سؤال باشد. با اذیت و آزاد تورکمن ها نفوس این قوم بشدت پایین آمد و امروزه با مهاجرت اکراد و اعراب به منطقه در مجلس استانی کرکوک با ۴۱ عضو ۲۷ نفر کرد، ۸ عرب، ۶ تورکمن میباشد و در مجلس عراق از استان کرکوک ۸ نماینده کرد، ۲ تورکمن و ۲ عرب میباشد.
علیرغم زورگوییهای اکراد هیچ سند تاریخی وجود ندارد که نشان دهد شهر کرکوک در منطقه کردنشین عراق بوده و ازنظر جغرافیایی نیز از مناطق سلیمانیه و اربیل جدا میباشد.