بابک چلبیانلی در ابتدا با اشاره به اینکه حرکت ملی آزربایجان یک جنبش اجتماعی است که در آن تعدادی تشکیلات‌های سیاسی نیز در چارچوب این حرکت فعالیت می‌کنند؛ گفت: «اگرچه حرکت ملی یک حرکت اجتماعی است اما تشکلهای سیاسی در آن به عنوان شاخه سیاسی این حرکت اجتماعی با هدف کسب قدرت سیاسی فعالیت می‌کنند. غایت اصلی و نهایی یک تشکل سیاسی بدست آوردن قدرت سیاسی است تا بتواند با استفاده از آن، برنامه‌ها و سیاست‌های خود را در جامعه طرح و اجرا کند.»

می‌توان تشکل‌های سیاسی آزربایجان را به دو دسته عمده تقسیم کرد

از نگاه آقای چلبیانلی تشکل‌های سیاسی در حرکت ملی آزربایجان به دو دسته بخش‌بندی می‌شوند. از دیدگاه وی این بخش‌بندی بر مبنای تشکیل شدن آنها در داخل و یا خارج از کشور صورت می‌گیرد که نوع فعالیت‌های آنها نیز با توجه به این خصوصیت بسیار متفاوت است. تشکل‌های سیاسی که نیروهایی در داخل دارند غالبا با همکاری دیگر فعالین ملی در داخل با توجه به فضای سیاسی کشور ایران و سرکوب‌های حکومت توتالیتر ایران بخشی از گفتمان حرکت ملی را که به زبان مادری، محیط زیست و مسائل اقتصادی آزربایجان مربوط می‌شود را به پیش می‌برند. از سوی دیگر برخی از تشکل‌ها هستند که در خارج از کشور تشکیل شده و فعالیت می‌کنند که بستر فعالیت و نوع فعالیت آنها با تشکلهای تشکیل یافته در داخل متفاوت است.

چلبیانلی در ادامه در خصوص تشکیلات متبوعش گفت: «تشکیلات مقاومت ملی آزربایجان به عنوان تشکیلاتی که در داخل تشکیل شده نوع فعالیت‌هایش با فعالیهایی که در خارج انجام می‌شود به طور کلی متفاوت است. این تشکیلات بعد از حدود ۵ سال بعد از اینکه در داخل متشکل واعلام موجودیت کرد؛ فعالیتهای خود را در خارج نیز آغاز کرد. وی در خصوص نحوه فعالیت تشکیلاتش در داخل کشور گفت: «ما قصد داریم تا گفتمان حرکت ملی را در آزربایجان و در بین مردم گسترش دهیم و از سوی دیگر در عین حال این گفتمان را وارد ادبیات سیاسی ایران کرده و به عنوان نیروی سوم در داخل کشور تثبیت کنیم.»

بطور نسبی یک تشکیلات موفق هستیم

چلبیانلی با اشاره به اینکه بیش از یک دهه از فعالیت تشکیلات متبوعش می‌گذرد گفت: «ما هنوز به بخش بزرگی از اهدافمان نرسیده‌ایم؛ اگرچه به طور نسبی می‌توانیم بگوییم که یک تشکیلات موفق هستیم اما هنوز بعد از یک دهه تلاش و فعالیت با توجه به سرکوب جمهوری اسلامی ایران و فضای سیاسی بسته داخل کشور هنوز نتوانسته‌ایم حق تحصیل به زبان مادری را از حکومت بگیریم. نه تنها تشکل ما بلکه به طور کلی در چارچوب حرکت ملی آزربایجان اگرچه مبارزات بسیاری در حوزه تحصیل به زبان مادری در داخل انجام داده‌ایم و این خواسته را به ادبیات سیاسی جمهوری اسلامی وارد کرده‌ایم اما هنوز به نتایج ملموسی در این حوزه دست پیدا نکرده‌ایم.»

نقاط ضعف حرکت ملی آزربایجان

وی در ادامه با اشاره به اینکه حرف و عمل حرکت ملی فاصله زیادی با یکدیگر دارند این را یکی از بزرگترین ضعف‌های حرکت ملی آزربایجان دانست و گفت: بعضا مشاهده می‌شود که برخی فعالین از لحن بسیار تهاجمی برای همسایگان آزربایجان استفاده می‌کنند. عدم استفاده از گفتمان دیپلماتیک در ارتباط با همسایگان می‌تواند تصویر بسیار نامطلوبی از ما ازائه کند و ما بعضا شاهد هستیم که این اتفاق می‌افتد.

وی با بیان اینکه تمامی دیالوگ‌ها و نوشته‌هایمان باید به زبان دیپلماتیک وسیاسی باشد گفت: در سالهای اخیر گفتمان حرکت ملی فاصله زیادی با گفتمان دیپلماتیک و سیاسی داشته و دیالوگ‌های‌مان از لحاظ حقوق بین‌الملل و ارتباط برقرار کردن با همسایگانمان پیشرفتی نداشته‌ است.

مشکلات عضوگیری تشکیلات‌های آزربایجانی

چلبیانلی تمایل نداشتن فعالین ملی به همکاری و فعالیت با تشکیلات‌های سیاسی را یکی از مشکلات عمده حرکت ملی آزربایجان دانست و گفت: «آزربایجان در جنبش‌های مشروطه، خیابانی و پیشه‌وری همواره روندی فعال داشته اما در بین سال‌های ۱۳۲۵ تا ۱۳۵۷ ما در تاریخ آزربایجان یک سکون مشاهده می‌کنیم که دلیل آن نیز قتل‌عام گسترده روشنفکران آزربایجان در سرکوب حکومت ملی آزربایجان در سال ۱۳۲۵ می‌باشد که در آن رژیم پهلوی ۳۰ هزار نفر از فرزندان آزربایجان را اعدام کرد.»

وی در ادامه گفت: «ما در مقطع تاریخی یک نسل روشنفکر و آگاه جامعه را از دست می‌دهیم و بعد از آن آزربایجان در حالت سکون وبی‌حرکتی فرو می‌رود تا اینکه بعد از چندین دهه امروز یک نسل جوان بوجود آمده است که در قالب حرکت ملی آزربایجان یک جنبش را آغاز کرده است. ما این مساله را در کردها نمی‌بینیم چون آنها به دلایلی توانستند بعد از سرکوب رژیم پهلوی در سال ۱۳۲۵ حزب دموکرات کردستان را حفظ کنند.»

وی همچنین افزود: «بعد از این برهه تاریخی که آزربایجان در سکون فرو رفت؛ امروز یک بی‌تجربگی سیاسی در آزربایجان را شاهد هستیم که یکی از دلایل ضعف تشکیلات‌های آزربایجانی است. از سوی دیگر جوان بودن نیروهای فعال در تشکیلات‌های موجود یمی از این دلایل است که غالبا رده سنی ۴۰ سال به پایین را تشکیل می‌دهند. ما زمانی به عضویت در یک تشکیلات راغب می‌شویم که یک ارزش و نیروی مافوق خود را در آن تشکیلات مشاهده و احساس کنیم. به طور نسبی نسل حاضر فعالین ملی در یک سطح قرار دارند به همین جهت تمایلی برای جذب و عضویت در تشکیلات‌ها از سوی ایشان بوجود نمی‌آید.»

مشکل نمایندگی حرکت ملی آزربایجان در خارج

وی در حصوص نمایندگی حرکت ملی آزربایجان در خارج از کشور نیز آن را یکی از مهمترین مشکلات حرکت ملی آزربایجان دانست و گفت: «اینکه حرکت ملی آزربایجان امروز در مجامع بین‌الملل از سوی چه کسانی و چگونه تمثیل می‌شود یک مشکل بزرگ است. اگرچه تشکیلات‌های موجود هرکدام با توجه به نقاط قوت خود در ساحه‌های مختلف از جمله لابی‌گری، مئدیا و یا فعالیت‌های مرتبط با داخل کارهایی انجام دهند اما ما باید این را قبول کنیم که امروز برای نمایندگی کردن حرکت ملی آزربایجان در مجامع بین‌المللی نیازمند به یک تشکل قدرتمند در خارج هستیم. سخنگوی تشکیلات دیرنیش در ادامه گفت: «برای رسیدن به این هدف تشکیلات‌های موجود می‌توانند گردهم بیایند و یک تشکل با پتانسیل بالا بوجود آورند.اگر این عملی بشود جای خوشحالی دارد ولی اگر نشد تشکیلاتی که بتواند در آینده وضعیت خود را تقویت کند می‌تواند این مهم را انجام دهد.»