ایران سالانه ۶ تا ۱۵ میلیارد دلار به رژیم اسد کمک مالی می‌کند. به گفته نماینده ویژه سازمان ملل در سوریه و دیگر کارشناسان، ایران سالانه میلیاردها دلار به سوریه کمک مالی می‌کند. این برآورد بسیار بیش از مبلغی است که آمریکا ایران را متهم به خرج آن برای ایجاد بی‌ثباتی در منطقه کرده است.

به گزارش خبرگزاری بلومبرگ، استفان د میستورا، سخنگوی نماینده ویژه سازمان ملل در سوریه، روز دوشنبه (۸ ژوئن / ۱۸ خرداد) گفته که ایران سالانه ۶ میلیارد دلار به دولت بشار اسد کمک مالی می‌کند. چند کارشناس خاورمیانه در مصاحبه با بلومبرگ تخمین زده‌اند که کمک مالی ایران به سوریه رقمی بیش از این است.

ندیم شهادی، مدیر مرکز مطالعات شرق مدیترانه فارِس در دانشگاه تافتز آمریکا، با استناد به تحقیقات خود گفته که ایران در سال‌های ۲۰۱۲ و ۲۰۱۳ بین ۱۴ تا ۱۵ میلیارد دلار کمک نظامی و اقتصادی به رژیم اسد کرده، با وجود اینکه در آن سال‌ها رابطه بانک‌ها و معاملات ایران با نظام مالی جهانی قطع بوده است.

برآورد اوباما

خبرگزاری بلومبرگ می‌نویسد که چنین ارقامی ادعاهای اخیر باراک اوباما، رئیس جمهور آمریکا، و مقامات ارشد دولت او را در این باره که ایران پول نسبتا کمی در منطقه خرج می‌کند تا علائق آمریکا و متحدانش در منطقه را به چالش بکشد، زیر سؤال می‌برد.

در حالی که دولت آمریکا هیچگاه برآورد خود از میزان کمک مالی ایران به سوریه و دیگر متحدان آن در خاورمیانه را فاش نکرده، خود اوباما ابعاد مالی حمایت مالی ایران از رژیم اسد را ناچیز جلوه داده است.

باراک اوباما هفته گذشته در مصاحبه با کانال دوم تلویزیون اسرائیل گفت: «اینکه خطری بزرگ از سوی ایران منطقه را تهدید می‌کند بدین دلیل نیست که این کشور پول زیادی دارد. بودجه نظامی ایران ۱۵ میلیارد دلار است؛ در مقایسه بودجه کشورهای حوزه خلیج فارس بالغ بر ۱۵۰ میلیارد دلار است.»

ولی کارشناسان خاورمیانه به این موضوع به گونه‌ای دیگر می‌نگرند. “کریستین ساینس مونیتور” ماه گذشته گزارش داد که “د میستورا” به یک اتاق فکر در واشنگتن گفته که ایران سه برابر بودجه نظامی رسمی خود، یعنی سالانه ۳۵ میلیارد دلار، به بشار اسد کمک مالی می‌کند.

اما جسی چاهین، یک سخنگوی نماینده ویژه سازمان ملل در سوریه، در پاسخ به پرسش خبرگزاری بلومبرگ درباره گفته “د میستورا” به اتاق فکر در واشنگتن، چنین پاسخ داده است: «نماینده ویژه تخمین زده که ایران سالانه ۶ میلیارد دلار به رژیم اسد کمک می‌کند. بنابراین این رقم ۶ میلیارد است و نه ۳۵ میلیارد دلار.»

نگرانی‌ها نسبت به دوره پس از توافق اتمی

در هر صورت این رقم برای بسیاری از سیاستمداران قابل توجه است. بسیاری از اعضای کنگره آمریکا و متحدان این کشور در منطقه خاورمیانه ابراز نگرانی کرده‌اند که ایران در صورت حصول توافق اتمی با کشورهای گروه ۱+۵ بر سر برنامه ‌هسته‌ای‌اش در تابستان امسال (۲۰۱۵) به مقادیر زیادی پول دست خواهد یافت.

خود اوباما گفته است که دست‌کم ۱۵۰ میلیارد دلار دارایی ایران در بانک‌های آمریکا به عنوان بخشی از “تحریم‌های فلج‌کننده” موجود است. سیاستمداران یاد شده ابراز نگرانی می‌کنند که اگر ایران امروز میلیاردها دلار از منابع مالی محدود خود را صرف حمایت از متحدانش در خاورمیانه می‌کند، بنابراین اگر تحریم‌ها لغو شوند ممکن است بر میزان این حمایت مالی افزوده شود.

اما دولت اوباما چنین پیش‌بینی‌ای را نادرست می‌داند و می‌گوید که بودجه‌ا‌ی که ایران صرف فعالیت‌های خود در منطقه می‌کند چنان کم است که رفع تحریم‌ها در آینده تاثیری بر عملکرد این کشور نخواهد گذاشت.

جک لو، وزیر دارایی آمریکا، به تازگی طی یک سخنرانی گفت که حتی با وجود آسیبی که تحریم‌ها در سال‌های اخیر به اقتصاد ایران وارد آورده‌اند، جمهوری اسلامی قادر بوده کمک “کوچک” خود به تروریست‌ها و دیگر متحدانش را ادامه دهد.

وزیر دارایی آمریکا افزود که واقعیت ناخوشایند این است که هر چند هم کمک مالی ایران کم بوده باشد، باید بیدار بود و همواره در پی یافتن راه‌هایی برای جلوگیری از حمایت‌های مالی از تروریسم و ایجاد بی‌ثباتی در منطقه برآمد، چه توافق اتمی با ایران به نتیجه برسد چه نرسد.

ندیم شهادی و دیگر کارشناسان خاورمیانه می‌گویند که ارقام پیشنهادی آنان تنها برآورد هستند، چون جمهوری اسلامی از جمله بودجه سپاه پاسداران را اعلام نمی‌کند. با وجود این، شهادی می‌گوید که کمک مالی ایران به سوریه اساسی است، به ویژه اگر به صورت وام، سوبسید فرآورده‌های نفتی و انواع دیگر کمک‌های اقتصادی به رژیم سوریه باشد.

به گزارش خبرگزاری بلومبرگ به نقل از استیون هایدمان، معاون پیشین مرکز مطالعاتی انستیتوی صلح آمریکا، کمک ایران به سوریه به صورت فرآورده‌های نفتی، وام، هزینه پرسنل نظامی و سوبسید برای اسلحه سالانه بالغ بر ۳ و نیم تا ۴ میلیارد دلار می‌شود.

هایدمان گفته که این مبلغ کمک مالی ایران به حزب‌الله و دیگر شبه‌نظامیانی که با مخالفان اسد در سوریه می‌جنگند را در بر نمی‌گیرد.

طبق برآورد هایدمان، مجموع کمک مالی ایران به سوریه بین ۱۵ تا ۲۰ میلیارد دلار در سال است.

گزارش پنتاگون در باره استراتژی ایران

یک گزارش وزارت دفاع آمریکا که هفته گذشته منتشر شد به این پرسش پاسخ گفته که ایران در برابر کمک مالی به سوریه چه انتظاری دارد. در این گزارش آمده که ایران استراتژی نظامی و سیاست امنیت ملی خود را به طور اساسی تغییر نداده، با وجود این، برای رسیدن به اهداف درازمدت خود روابط دیپلماتیک خود را گسترش داده و لحن پرخاشجوی خود را معتدل‌تر کرده است.

گزارش پنتاگون همچنین می‌گوید که استراتژی ایران حفظ نظام اسلامی و حفاظت از آن در برابر خطر خارجی، دستیابی به رفاه اقتصادی و “بنای ایران به عنوان قدرت مسلط منطقه” است.

به عقیده ندیم شهادی، در حال حاضر ایران همچون دیگر نمونه‌های دیکتاتورهای منطقه خاورمیانه عمل می‌کند. شهادی می‌گوید: «در نخستین سال‌های دهه ۱۹۹۰ صدام حسین در حال قتل عام مردم خود بود و ما نگران بازرسان تسلیحاتی بودیم. بشار اسد هم همین کار را کرد؛ ما را با سلاح‌های شیمیایی سرگرم نگاه داشت، در حالی‌که در حال کشتن مردم خود بود. حالا هم ایران ما را سرگرم توافق اتمی کرده و ما دست او را در سوریه و منطقه باز گذاشته‌ایم.»

DW