وارلیقیمیز حاققیندا بیر ملاحظه

بو گون گونئی آزربایجاندا دوزگون شکیلده آزربایجان تورکجه سینده یازماغی باشاران چوخ ساییدا اینسانیمیز وار. گونئی آزربایجاندا تورکجه ادبیات اینفیعال دؤنه مینی چوخدان آرخادا بوراخیب و جیددی بیر آتاغا کئچیبدیر. آرتیق گونئی آزربایجاندا دئمگه سؤزو اولان و بوی گؤستره بیلن شعریمیز و نثریمیز وار. سون گونلرده بیر گونئی آزربایجانلی یازاریمیز تورک دونیاسی میقیاسیندا “ماحمود کاشغارلی” حیکایه یاریشماسینین بیرینجیلیگینی قازاندی. آیریجا گونئی آزربایجاندان ایکی فیلم تورکیه ده اؤنملی بیر اؤدول اولان “آلتین کَپنک” (Altın Kelebek) اؤدولو قازاندیلار. بو ایفتیخار و غورور بوتون آزربایجان تورکلرینه عاییددیر.

شوبهه یوخدور کی گونئی آزربایجاندا تورکجه یازی دیلینین قورونماسی، گلیشمه سی و بو گونکو سویه یه گلمه سینده وارلیق درگی سینین تایسیز ائتکیسی و قاتقیسی واردیر. گونئی آزربایجاندا تورک دیل و کولتورونون ان آغیر و چتین دؤنه مینده رحمتلیک دوکتور جاواد هئیت باشدا اولماقلا وارلیق درگیسی ائکیبی بنزرسیز بیر عشق و ایراده ایله اوتوز ایلدن چوخ سورکلی شکیلده وارلیق درگیسینی نشر ائتدیلر. بوتون یوللارین کسیلدیگی و بوتون قاپیلارین باغلاندیغی او زاماندا وارلیق درگیسی بیر شمع کیمی اومود ایشیغی ساچدی و بیر میلتین مدنییتینی یوخ اولماقدان قورتارماق کیمی آغیر بیر یوکو تک باشینا داشیدی.

وارلیق درگیسی ایله دیلیمیز سادجه دیری قالمادی، بلکه ادبی یازیمیز فورمالاشدی و قایدایا اوتوردو. وارلیق درگیسینین اؤنجولوگونده قورولان اورتوقرافی سمینارلاری ایله آزربایجان تورکجه سینین عرب الیفباسینداکی یازیلیشی بؤیوک اوراندا واحد حالا گلدی و دیلیمیز جیددی بیر سورندان اؤنملی اؤلچوده آرینمیش اولدو.

سونوج اعتیباری ایله و هر حالییلا وارلیق سادجه بیردرگی اولماقدان چیخیب و بیر مکتبه دونوشدو. بو گون آرتیق “وارلیق مکتبی”ندن دانیشماق سون درجه یئرلی و توتارلی بیر ایدیعا اولار. بو مکتب گونئی آزربایجان تورکلرینین اؤنملی و صاحیب چیخیلماسی لازیم اولان بیر میراثیدیر.

وارلیق درگیسی ایله بیرگه رحمتلیک دوکتور جاواد هئیت ده آبیده لشن بیر سیمایا دؤندو و میلی تاریخیمیزده اؤز یئرینی آلدی. دوکتور هئیتی آنمادان آنلادیلان بیر آزربایجان تاریخی اکسیک بیر ریوایت اولار. دوکتور بگ ائله بیر آبیده اولدو کی ایران رژیمی اونون جنازه سیندن بئله قورخدو و مین بیر یالان دولانلا تبریزده دفن ائدیلمه سینه مانع اولدو. چونکو بیلیردی دوکتور بگین مزاری آزربایجان عاشیقلرینین میعاد یئری اولاجاقدیر.

هرحالدا دوکتور جاواد هئیت رحمتلیک اولدو و اؤزوندن قوجامان بیر وارلیق مکتبی یادیگار بوراخدی. یالنیز دوکتور بگین قورخوسو بو ایدی کی اوندان سونرا باشدا فارسچی فاشیستلر اولماقلا آزربایجانی سئومه ینلر بو میراثا ال قویوب اونو گرچک صاحیبیندن یعنی آزربایجان تورک میلتیندن اسیرگه مک ایسته یه جکلر و حتی بو میراثی آزربایجان تورکلرینین علیه ینده بیر ابزار کیمی ایشلتمک ایسته یه جکلر.

ائله اونا گؤره ده رحمتلیک دوکتور بگ دونیاسینی دگیشمه دن وارلیق مکتبینین معنوی واریثینی تعیین ائدیب و بیر چوخ یئرده ده آچیقجا بیان ائتدی. رحمتلیک دوکتور بگ بیر چوخ دفعه شفاهی و یازیلی اولاراق دوکتور محمد رضا هئیتی وارلیق درگیسینین واریثی اولاراق معرفی ائتدی کی بونون یازیلی و سس قئیدیاتی دا موجوددور. دوکتور محمد رضا هئیت ایسه ایراندا موساعیده ائدیلمه یه جگینی بیلدیگی اوچون وارلیق درگیسینین یئنی دؤنه مینین یایین ایذنینی آنکارا شهرینده آلدی و بئله جه وارلیق درگی سینین ایکینجی دؤورو یایینا باشلادی.

یالنیز سون گونلرده اوزوجو بیر اولای یاشاندی. رحمتلیک دوکتور بگین وصیتی اساسیندا وارلیق درگیسینین معنوی واریثی اورتادا ایکن و وارلیق درگیسینین ایکینجی دؤورو چوخدان ایشیق اوزو گؤرموش ایکن تبریزده آنا وارلیق آدی ایله یئنی بیر درگی چیخدی کی وارلیق درگیسینین دوامچیسی اولدوغونو ایدیعا ائدیر.

گرچکدن بو دورومدا اینسانا بئله بیر سورغو یارانیر کی وارلیق درگیسینین معنوی حاققینا صاحیب اولان بیر درگی چیخماقدا ایکن عینی آدلا و عئینی فورماتلا بیر ده اوسته لیک اؤنونه آنلاملی شکیلده “آنا” ایفاده سینی قویاراق ایکینجی بیر درگینین چیخماسینا احتیاج وار ایدی می؟! وارسا دا بو شاققالانماغا و بؤلونمه گه کیملر و ندن احتیاج دویور؟! آیریجا یئنی چیخان آنا! وارلیق درگیسینین امتیاز صاحیبینین آدینا باخدیغیمیز زامان گؤروروک کی نه رحمتلیک دوکتور بگین و نه وارلیق درگیسی و مکتبینین حد و اندازه سینده اولمایان و بو ایشه علمی صلاحیتی بولونمایان یاشجا گنج بیر شخص بو درگینین باشیندا دورور!

بو دورومدا ایستر ایسته مز بو دوشونجه عاغلا گلیر کی یوخسا ایران دؤولتینین اوستا اولدوغو “موازی سازی” تاکتیکی وارلیق درگیسینین ده سوراغینا گلیب؟! سانکی رحمتلیک بو گونو گؤرورموش و اونا گؤره تدبیر آلیرمیش!

هر حالدا بو حاقدا قضاوتی آزربایجان تورک میلتینین ویجدانینا بوراخماق لازیم، نه ده اولسا آتالاریمیزین دئدیگی کیمی “ائلین گؤزو تره زیدی!”.

مجید جوادی

۳۰/۱۲/۲۰۱۶