درپی نخستین فصل کاوش تپه آناقیزلی واقع در روستای چورس چایپاره با همکاری هیئت‌های ایرانی و اتریشی، اولین شهر بزرگ تمدن اورارتویی کشف شد.
به گزارش آرازنیوز به نقل از اؤیرنجی سسی، نخستین فصل از کاوش های باستان شناسی در این تپه از ۱۳ تا ۲۵ مهرماه انجام شد که طی آن باستانشناسان دانشگاه اینسبورگ اتریش و باستانشناسان ایرانی حضور داشتند.
بعد از انقلاب ایران این اولین سفر هیئت باستان شناسی خارجی به استان و اولین حضور هیئت باستان شناسی اتریشی در کشور بود که قرار است در چهار فصل کاوش های باستانی خود را در روستای تاریخی چورس انجام دهند.
تپه باستانی آنا قیزلی چایپاره در ۶۰۰ متری روستای تاریخی و گردشگری چورس در زمینی به ابعاد ۴۰۰ در ۲۰۰ متر سال ۱۳۸۱ در ردیف آثار ملی به ثبت رسید.
روستای تاریخی چورس در هشت کیلومتری مرکز شهرستان چایپاره واقع است، در سطح محوطه تپه باستانی آنا قیزلی، بقایای فرهنگی و تاریخی فراوانی از پنج هزار سال قبل وجود دارد.
بر اساس اعلام باستان شناسان در این محوطه آثاری از سفال، ابزار سنگی و قطعات آجر دیده می شود که نشانگر تسلسل فرهنگی و دوام سکونت جوامع انسانی در محل است.
از آثار دیگر اورارتوها در منطقه می توان به قلعه بزرگ و قلعه ملاجنید اشاره کرد که این دو محوطه در شرق روستای چورس قرار گرفته اند، قلعه ملاجنید و قلعه بزرگ بعد از دوره اورارتوها، در دوران اسلامی نیز مورد سکونت واقع شده است. امروزه در محل قلعه ملاجنید آثار یک برج سنگی و در قلعه بزرگ بخشهایی از دیوار دفاعی خشتی باقی مانده است.
از دیگر آثار تاریخی روستای چورس می توان به مسجد سرخ، بنای یخچال و حمام قدیمی اشاره کرد که نشان از قدمت بالای تاریخی در این منطقه است.
چورس یکی از مناطق تاریخی و مهد تمدن اورارتویی است

مسئول هیئت ایرانی کاوش‌های تپه آناقیزلی در خصوص جزییات و دستاوردهای نخستین فصل کاوش های باستانی در این محوطه به خبرنگار مهر گفت: امسال این کاوش ها برای نخستین بار با همکاری هیئت باستان شناسی اتریشی انجام شد و طی آن در نخستین فصل شهر بزرگ تمدن اورارتویی در آن کشف و شناسایی شد.
امسال کاوش ها برای نخستین بار با همکاری هیئت باستان شناسی اتریشی انجام شد و طی آن در نخستین فصل شهر بزرگ تمدن اورارتویی در آن کشف و شناسایی شدغلام شیرزاد ادامه داد: اورارتو نام تمدنی است که در غرب آزربایجان امروز، شرق آناتولی و اطراف دریاچه وان و ارتفاعات ارمنستان کنونی وجود داشت.
وی با بیان اینکه هم اکنون این تمدن یکی از مهمترین تمدن های منطقه شمالغرب کشور به خصوص آزربایجان غربی به شمار می رود عنوان کرد: در این راستا سومین محوطه اورارتویی دنیا در قلعه بسطام قرار دارد.
شیرزاد با اعلام اینکه در اولین گام از کاوش ها قرار بر این بود که محوطه تپه آناقیزلی مورد کاوش قرار گیرد تا مشخص شود این محوطه اهمیتی به لحاظ کاوش باستانی دارد یا نه افزود: در اولین کاوش این شهر بزرگ کشف و نشان داد این محوطه از اهمیت تاریخی بالایی برخوردار است.
کشف آثار باستانی ۸۰۰۰ ساله در روستای تاریخی چورس

شیرزاد اضافه کرد: با آغاز نخستین فصل کاوش تپه آناقیزلی واقع در روستای چورس چایپاره آثار باستانی هشت هزار ساله شامل ابزارهای سنگی از جمله تراشه سنگ و تیغه های سنگی از نوع گرانیت، چخماق و اکسیدین به دست آمد.
کاوش در محوطه ای به وسعت هشت در هشت متر انجام و در لایه اول باستانشناسی دیوارهای سنگی به قطر ۱۷۰ سانتیمتر مربوط به دوره اورارتویی مشاهده شد اما به علت پایان فصل کاوش این اقدام ناتمام ماند لذا لایه های دوم و سوم اردیبهشت سال ۹۶ کاوش می شودوی با اشاره به اینکه سفال های قرمز و براق و سفالهایی منقوش متعلق به دوره اورارتویی در محوطه تپه آناقیزلی کشف شده که بیانگر وجود شهری در این دوره و روستایی در دوره نوسنگی است اضافه کرد: مهمترین هدف در این فصل اجرای مطالعه های ژئومغناطیسی بود تا بتوان ظرفیت منطقه را برای مطالعات و کاوشهای باستانشناسی تخمین زد.
مسئول هیئت ایرانی کاوشهای تپه آناقیزلی افزود: کاوش در محوطه ای به وسعت هشت در هشت متر انجام و در لایه اول باستانشناسی دیوارهای سنگی به قطر ۱۷۰ سانتیمتر مربوط به دوره اورارتویی مشاهده شد اما به علت پایان فصل کاوش این اقدام ناتمام ماند لذا لایه های دوم و سوم اردیبهشت سال ۹۶ کاوش خواهد شد.
شیرزاد با تاکید بر اینکه این بررسی نشان داد که در تپه آناقیزلی و روستای چورس ظرفیت کاوشهای باستان شناسی برای ۱۰ سال آینده موجود است گفت: همچنین امسال کاوش های باستان شناسی در قلعه تاریخی بسطام یکی از محوطه ها مهم اورارتویی است انجام خواهد شد.

موقعیت جغرافیایی و پس زمینه تاریخی روستای چورس

روستای چورس به عنوان یکی از روستاهای هدف گردشگری استان در فاصله ۸ کیلومتری جنوب شهر قره ضیاالدین، مرکز شهرستان چایپاره در دامنه کوه موسوم به کوه کمر واقع شده است، در دامنه کوه، کوه کمر به سبب فراوانی آب علاوه بر روستای چورس، روستاهای دیگری نیز شکل گرفتند که اکثر آنها از سابقه تاریخی نیز برخوردار هستند.
یکی از قدیم ترین منابعی که در آن از روستای چورس نام برده شده، کتاب نزهه القلوب حمدالله مستوفی است که در نیمه اول قرن هشتم ه. ق نوشته شده است. مستوفی در این کتاب ضمن اشاره به خوی و برشمردن ویژگی های آن از چورس نیز نام می برد.
روستای چورس در دوره قاجاریه در زمانی که میان مردم خوی و سردار ماکو جنگ در گرفته بود، میزبان گروهی بود که از طرف انجمن ایالتی تبریز برای آشتی دادن سردار ماکو با مردم خوی به مدت یک ماه به چورس آمده بودند.
علاوه بر این، شهر چورس در دوره جنگ های ایران و روس، میزبان سپاه عباس میرزا نائب السلطنه شاه قاجار بود که در بحبوهه جنگ های ایران و روس مدتی را به همراه سپاه خود در اطراف چورس اردو زده بود. محلی را که سپاه قاجار در آن اردو زده بود را امروزه به نام اردو تپه سی می شناسند.
بررسی ها و مطالعات باستان شناسی نشان می دهد که روستای چورس از حدود ۵ هزار سال قبل(دوره مفرغ قدیم) دارای سابقه سکونت گروه های انسانی بوده است. (احتمال می رود با انجام کاوش های باستان شناسی در تپه های تاریخی چورس بتوان به تاریخ قدیم تری نیز دست پیدا کرد).
تپه باستانی موسوم به آناقیزلی در فاصله ۶۰۰ متری شمال روستای چورس بر روی یک برجستگی صخره ای قرار گرفته و به دلیل داشتن ارتفاع بلند از فاصله دور قابل مشاهده است.
در سطح این محوطه، آثاری از دوره مفرغ قدیم و سفال های دوره اورارتوها دیده می شود. به نظر می رسد، استقرار جوامع انسانی در این محوطه بعد از دوره مفرغ قدیم در دوره اورارتوها نیز تداوم یافته است.