بررسی رویکرد برخی رسانه‌ها در مورد فراکسیون مناطق تورک‌نشین و زبان مادری
فراکسیون مناطق تورک‌نشین که ظاهرا نادر قاضی‌پور نماینده اورمیه برای تشکیل آن بیش از سایر نمایندگان در تلاش است به تازگی به سوژه‌ی داغ برخی روزنامه‌ها و سایت‌ها تبدیل شده است. در این میان روزنامه شرق وابسته به جریان اصلاحطلبی ایران اخیرا با چاپ مقالات و مصاحبه‌هایی به بررسی فراکسیون مناطق تورک‌نشین و خصوصا تدریس زبان تورکی آزربایجان در دانشگاه تبریز پرداخته است.
این روزنامه در شماره شنبه ۱۳ شهریور گفتگویی با علی یونسی دستیار ویژه روحانی در خصوص اقوام و اقلیت‌های مذهبی انجام داد و آن را زیر تیتری با عنوان «مطالبه اصلی اقوام ایرانی تکریم و محرومیت‌زدایی است» چاپ کرد. در این گفتگو «شرق» محور گفتگو را به «سرفصل‌های رشته زبان و ادبیات تورکی آزربایجانی» اختصاص داده و گفته «برخی می‌گویند منابع سرفصل‌های دروسی که قرار است ارائه و تدریس شود، منابع داخلی نیست و ممکن است نویسندگان برخی از این منابع درسی مشکلاتی داشته باشند.»
ده روز قبل از انتشار گفتگوی شرق با علی یونسی سایت «آذریها» که به زعم فعالین ملی آزربایجان همواره رویکردی «شوونیستی و پان‌فارسیستی» اتخاذ می‌کند؛ روز چهارشنبه ۳ شهریورماه مطلبی با عنوان «آذربایجان حلقه مفقوده رشته زبان و ادبیات ترکی آذری» منتشر و نگرانی خود را از سرفصل‌های این رشته در دانشگاه تبریز اعلام کرده بود.
«آذریها» در این مطلب در ۱۱ بند رشته زبان و ادبیات تورکی آزربایجانی در دانشگاه تبریز را مورد بررسی قرار داده و مدعی شده بود که «مسیر این رشته از آزربایجان به تورکستان منحرف شده است.» این سایت نوشت: «باید پرسید که باکو، مغولستان و قرقیزستان و قزاقستان چه ارتباطی به آذربایجان و ادبیات آن دارند؟»
برنامه آنالیز آراز نیوز تی‌وی حول موضوعات «فراکسیون مناطق تورک‌نشین و تدریس زبان تورکی» را با اجرای مجید آراز از رادیوی اینترنتی آراز نیوز بشنوید.
[soundcloud id=”https://soundcloud.com/araznews/analiz-turkfraksionu” width=”765″ height=”200″]
این سایت که همواره جمهوری آزربایجان را با نام تحقیرآمیز «جمهوری باکو» یاد می‌کند، رویکرد مذهبی اتخاذ کرده و مدعی شد که سرفصل‌های دروس تاکید زیادی به آثار نویسندگان «ضد دین و ضد ایرانی» قفقاز دارد و بیش از اینکه به آزربایجان نظر داشته باشد به «مغولستان و جمهوری باکو» نظر دارد.
روزنامه اصلاح‌طلب «شرق» هم درست ۱۰ روز بعد از آن نگرانی‌اش را بر نحوه انتخاب سرفصل‌های زبان کردی و تورکی با سوال‌های پی در پی از علی یونسی به نمایش می‌گذارد؛ علی یونسی نیز در جواب یکی از سوالات در مورد سرفصل‌ها می‌گوید که «باید توجه داشته باشید که بحث آموزش زبان محلی، یک مطالبه ملی و عمومی نیست، بلکه یک مطالبه محدود و قومی است که من اسمش را روشنفکری یا سیاسی می‌گذارم. مردم کرد، کردی بلدند و نیازی نیست به آنها این زبان آموزش داده شود یا سایر زبان‌ها هم همین‌طور.» وزیر اطلاعات کابینه «محمد خاتمی» در ادامه گفت که «مثلا ما همه فارسی بلدیم اما اگر بخواهیم ادبیات فارسی یاد بگیریم، آموزش تخصصی لازم دارد. اما زبان ترکی آذری، بلوچی و… را همه مردم آن مناطق بلدند»
اما در خصوص فراکسیون مناطق تورک‌نشین هفته‌نامه‌ی نزدیک به اصلاح‌طلبان با نام «ستاره صبح» با «نعمت احمدی» گفتگویی کرده و آن را تحت تیتر «مجلس باید حساب خود را از رفتارهای نماینده ارومیه جدا کند» منتشر کرد. نعمت احمدی وکیل دادگستری است که بعد از اعتراضات به نتایج انتخابات سال ۸۸ در ایران، وکالت افرادی چون فیاض زاهد و فیض‌الله عرب‌سرخی را بر عهده گرفت. سایت آذریها نیز همین مطلب هفته‌نامه را روز یکشنبه ۱۴ شهریورماه تحت تیتر «تاسیس فراکسیون قومی ضد وحدت ملی است و بی معنا است» منتشر نمود.
بسیاری از فعالین ملی آزربایجان بر این باورند که همواره جریان اصلاحطلبی در ایران رویکردی متقابل با خواست‌ها و نگرانی‌های فعالین ملی آزربایجان در خصوص مسائل هویتی برمی‌گزینند و در خوشبینانه‌ترین حالت رویکردی منفعل دارد. در این میان «نقی محمودی» حقوقدان و فعال حقوق بشر ساکن شهر کلن آلمان معتقد است تشکیل فراکسیون تورک‌ها در مجلس شورای اسلامی ایران، آموزش به زبان تورکی و یا حتی آموزش زبان تورکی، علاوه بر جناح‌های مختلف داخل حاکمیت مثل اصلاح‌طلبان و اصول‌گراها و یا برخی از سایت‌های وابسته به حاکمیت جمهوری اسلامی، مخالفین دیگری حتی در خارج از حاکمیت جمهوری اسلامی و مخالفین دارد. آقای محمودی می‌گوید بخش عمده‌ای از چپها، ملی – مذهبی‌ها و سلطنت‌طلب‌ها از جمله مخالفین فراکسیون مناطق تورک‌نشین و تدریس زبان تورکی هستند.
آقای محمودی معتقد است که فراکسیون مناطق تورک‌نشین حتی اگر اراده‌ای هم برای جامه‌ی عمل پوشاندن به برخی وعده‌ها و یا آمال داشته باشد؛ دست و پایش با محدودیت‌های قانونی بسته است. «با این وصف، مضافا به بحث مخالفت با امور مذکور باید به این موضوع هم اشاره کرد که، فراکسیون ما نحن فیه، حتی اگر اراده ای هم مبنی بر جامه‌ی عمل پوشاندن به برخی وعده‌ها و یا آمال داشته باشد، محاط محدودیت‌های قانونی است. به عنوان نمونه مقررات اصل پانزده قانون اساسی و یا مصوبات شورای عالی امنیت ملی.»
به گفته این حقوقدان آزربایجانی، حاشیه‌های متعدد ایجاد شده توسط یکی از نمایندگان اورمیه در مجلس، می‌تواند متن را تحت‌الشعاع قرار داده و حتی آن را زیر محاق ببرد.
علیرضا اردبیلی فعال حقوق‌بشر و روزنامه‌نگار مقیم سوئد نیز در گفتگو با آراز نیوز می‌گوید که به عنوان کسی که به زبان روسی آشنایی دارم و به روابط بین روسیه و آزربایجان شمالی احاطه دارم باید بگویم وقتی رفتار فارس‌ها را با روس‌ها مقایسه می‌کنم برای روس‌ها در من حس احترام بوجود می‌آید.
آقای اردبیلی می‌گوید روس‌ها همواره برای اعمال سلطه بر ما، به تمدن بزرگشان تکیه داده‌اند اما روشنفکر فارس علی‌رغم نداشتن پشتوانه غنی تمدن و فرهنگ برای اعمال سلطه به ملل غیر فارس در ایران دست به متدها و شیوه‌های سطحی می‌زنند. عملکرد اخیر «شرق» و «آذریها» نمونه بارز سفالت و سطحی بودن ظرفداران هژمونی فارس در کشور هستند.
