روزنامه «طرح نو» چاپ تبریز در شماره ۸۶۸ به تاریخ ۳۰ تیر ۹۵ در مطلبی با تیتر «هفت خوان رستم» داستانی را از شاهنامه روایت کرده بود که در آن عباراتى «توهین آمیز» ، «نژاد پرستانه» و البته «زن‌ستیز و مردسالارانه» ترک‌ها را مورد اهانت قرار می‌داد.

به دنبال انتشار این مطلب در روزنامه‌ی مذکور، مدیر مسئول این روزنامه در گفتگو با سایت آناج عذرخواهی کرده و اظهار داشت که داستان منتشر شده برگرفته از شاهنامه فردوسی بوده است که برخی از کلمات آن در اقدامی ناشیانه تغییر داده شده و حساسیت برانگیز شده است.

منتشر شدن خبر و متن توهین روزنامه طرح نو در شبکه‌های اجتماعی  و سایت‌های خبری، موجی از اعتراض را در فضای مجازی درپی داشت و مردم و بخصوص جوانان آزربایجانی که احساساتشان از اهانت شنیع این روزنامه  جریحه‌دار شده بود سعی کردند تا به صورت مسالمت‌آمیز اعتراض خود را به توهین‌های نژادپرستانه که هر از چندگاهی از رسانه‌های دولتی و غیردولتی منتشر می‌شود نشان دهند.

روز سه‌شنبه و پنجشنبه پنجم و هفتم مردادماه بسیاری از شهرهای مهم آزربایجان از جمله تبریز، اورمیه، اردبیل و زنجان شاهد تظاهرات مسالمت‌آمیز مردم و جوانان معترض به وضعیت موجود بود که با مداخله پلیس به خشونت کشیده شد و دهها تن بازداشت شدند.

در این بین سایت خبری – تحلیلی آراز نیوز برای تحلیل موضوع توهین‌های نژادی و ملی در ایران و واکنش مردم به آن و البته عکس‌العمل دولت در برابر این قضایا با آقای افشار سلیمانی سفیر سابق ایران در جمهوری آزربایجان و کارشناس مسائل سیاسی گفتگویی انجام داده است.

سوال: توهین به ترک‌ها در رسانه‌های ایران موضوع جدیدی نیست و پیش از این نیز بارها شاهد این اتفاقات بوده‌ایم. از نمونه‌های بارز آن طرح پرسشنامه موهن صدا و سیما در سال ۷۴ و توهین روزنامه ایران در سال ۸۵ و اخیرا نیز برنامه تلویزیونی فیتیله در ۱۵ آبانماه ۹۴ است که در پی همه‌ی آن‌ها خشم و نفرت‌پراکنی را در جامعه‌ی ایران به بار آورده است. به نظر شما سرمنشا این توهین‌ها در رسانه‌های ایران چیست و آیا در کشورهای دیگر هم چنین نمونه‌هایی وجود دارد؟

پاسخ:
دریک رویکرد کلان توهین به هر صورت ازسوی هرکس محکوم است و موضوع توهین به توهین کننده برمیگردد.اما وقتی توهین جنبه عمومی تری پیدا میکند دارای تبعات منفی زیادیست که میتواند چالشهای زیادی را در میان مدت و دراز مدت ایجاد کند .اگر درگذشته نسبت به توهینهای قبلی برخورد قانونی جدیتری میشد و حتی با ایجاد اصلاحاتی در قوانین جاری ،مجازات توهین کنندگان شدیدتر میشد شاید از میزان آن کاسته میشد .البته احتمالاتی دررابطه با علل بروز اهانتها به ترکها وجود دارد هرچند که در برخی مواقع ازسهوی بودن آنها سخن رفته است اما این احتمال را که عده ای دارای تفکرات تبعیض آمیز بوده و تعمدا نیز مبادرت به چنین اقداماتی بکنند دور از ذهن نیست ،چه بسا درپشت صحنه این تحرکات مذبوحانه برخی عوامل داخلی با هماهنگی عوامل خارجی باهدف ایجاد تنش داخلی درکشور دست به چنین کارهای غیرانساندوستانه زده باشند .باتوجه باینکه جمعیت ترکهای ایران حداقل یک سوم جمعیت کشور است و درصورت تشدید چنین حوادثی میتواند کشور را با مشکلات داخلی زیادی روبروسازد سناریونویسان درصدد تحریک ترکها در ایران هستند. مجموعه دستگاههای نظام جمهوری اسلامی باید دراسرع وقت نسبت به ریشه یابی اینگونه اقدامات و خشکاندن آن و تشدید مجازات توهین کنندگان و اصلاح قوانین مربوطه دراین راستا اقدام نمایند.درارتباط بااینکه آیا در کشورهای دیگر نیز ازاین دست اقدامات مشاهده میشود یا نه ? باید بگویم که متاسفانه در برخی کشورها  شاهد اقدامات نژاد پرستانه و حتی،وحشیانه بدتر از اینها درگذشته بوده ایم واکنون نیز هستیم ، تروریسم کور که متاسفانه بیشتر در جهان اسلام شاهد آن هستیم نمونه بارزی از این دست تلاشهای غیرانسانی است. وجود داعش و القاعده و چندده گروه تروریستی دیگر مثالهای عینی برای اثبات این ادعا می باشند .

سوال: شاهد بودیم که در پرسش‌نامه صدا وسیما، توهین روزنامه دولتی ایران در ۸۵ و ماجرای برنامه‌ی فیتیله و اخیرا نیز در توهین روزنامه طرح نو، مردم اعتراضات خود را با تظاهرات مسالمت‌آمیز خیابانی نشان دادند. چرا نیروهای امنیتی و پلیس این اعتراضات را با خشونت سرکوب می‌کند؟ و اینکه آیا مردم طبق قوانین ایران حق راهپیمایی دارند؟

پاسخ:

البته که طبق اصول مصرح قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران مردم حق دارند با برپایی میتینگهایی نسبت به طرح اعتراضات به مسائل جاری و مطالبات خود از نظام جمهوری اسلامی ایران اقدام نمایند ، هرچند که در اصول مربوطه قانون اساسی به کسب مجوز از دستگاههای ذیربط برای برگزاری میتینگ اشاره ای،نشده است اما گفته میشود براساس قوانین عادی جاری باید نسبت به اخذ مجوز برای  برگزاری اینگونه تجمعات اقدام شود ،البته سابقه بسیاری نیز،وجود دارد که درموارد مختلف دربرابر درخواست مجوز ،پاسخ منفی وزارت کشور به متقاضیان داده شده است.لذا هرقدر هم اینگونه اعتراضات عمومی ازجنبه های غیرخشونت آمیز و مدنی برخوردار باشد ، نیروی انتظامی با این ادعا که اینگونه تجمعات مجوز قانونی برای برگزاری ندارد با آنها برخورد میکند .البته اگر بنده بجای وزیرکشور و فرمانده نیروی انتظامی و استاندارها بودم هنگام بروز چنین اعتراضاتی باسعه صدر و محبت آمیز با این واکنش های مردمی مواجه میشدم و با حضوردرجمع آنها ،تالیف قلوب کرده وبا تاکیدبر حق بودن اعتراضشان قول مساعد برای،پیگیری ومجازات توهین کنندگان میدادم و براحتی مشکل پیش آمده را مرتفع و موجب افزایش مشروعیت نظام میشدم . متاسفانه هنوز درایران دموکراسی ازاین نوعش تمرین نشده است درصورتیکه براحتی میتوان حرف مردم را شنید و اشتباهات را پذیرفت ،عذرخواهی و اقدام قانونی برای تامین حقوق مردم نمود ودرصورتیکه برداشت اشتباهی صورت گرفته باشد  نسبت به اقناع مردم با دلایل و شواهد مبادرت نمود ،این بهترین نوع کشورداری است که موجب رشد وتوسعه همه جانبه درکشور میشود و دارای هزینه های بسیار کمتری است .

سوال: چند تن از نمایندگان مردم در مجلس واکنش‌هایی به مطلب توهین‌امیز روزنامه طرح نو نشان دادند اما به نظر می‌رسد این واکنش‌ها مکفی نبوده و اقدامی عملی در این مورد را می‌طلبد. نقش نمایندگان مجلس در واکنش به این قبیل توهین‌ها در ایران تاکنون چگونه ارزبابی می‌شود؟

پاسخ:
بدیهیست نمایندگان مردم درمجلس باستناد اصول مصرح قانون اساسی و مسئولیتی که درقبال منتخبین خود دارند و وعده هایی که در جریان تبلیغات انتخابات مجلس به مردم داده اندباتوجه به اختیاراتی که قانونگذاربه آنها داده  باید از حقوق مردم دفاع کنند ودراینگونه موارد باطرح سوال از وزیرکشور و اعلام مواضع قاطعانه  درقبال هرگونه اقدامات غیرقانونی  خواستار رسیدگی به اوضاع شوند و از قوه قضائیه بخواهند دراسرع وقت نسبت به محاکمه توهین کنندگان اقدام کند و همینطور از وزارت اطلاعات خواستار بررسی عمیق موضوع وافشای دست پرده جریان توهین شوند ،ازسوی دیگر هیات دولت و  نمایندگان مجلس میتوانند در قالب ارائه لایحه و طرحی مجازات توهین به ملت را تشدید نمایند که میتواند در پیشگیری از وقوع حوادث مشابه موثر افتد. علی الخصوص اینکه ترکها  بیشترین رای دهندگان به نظام ،قانون اساسی هستند و بیشترین شهید را در راه انقلاب اسلامی و در زمان جنگ تحمیلی عراق علیه ای ایران داده اند و درطول تاریخ کشور،از انقلاب مشروطیت تاکنون همواره بیشترین سهم را در حفاظت از استقلال و تمامیت ارضی ایران داشته اند و  درمجلس فعلی نیز  حدود ۶۵ نماینده دارند که با تشکیل فراکسیونی میتوانند در قبال اینگونه بی عدالتیها و برقراری عدالت فرهنگی وسیاسی نقش موثری ایفا کنند .

سوال: به نظر می‌رسد بیشترین توهین‌ها در رسانه‌های ایران به ترک‌ها و عرب‌ها صورت می‌پذیرد و قربانی عمده‌ی این قبیل توهین‌های نژادپرستانه متوجه این دو ملت غیرفارس در ایران است. برخی از کارشناسان سیاسی و جامعه‌شناسان از جمله صادق زیباکلام معتقد است بسیاری از ایرانی‌ها نژادپرست هستند. نظر شما در این مورد چیست؟

پاسخ:
البته بنده با این نظر آقای زیبا کلام خیلی موافق نیستم ،چراکه درمیان عامه مردم اندیشه نژاد پرستانه نمی بینم ،شاید درمیان برخی طبقات و حتی برخی مسؤلان این تفکر وجود داشته باشد البته نه بگونه ای که آنرا اعلام نمایند اما در تصمیمات و رفتارهایشان قابل مشاهده است .مهم این است که دموکراسی درکشور فراگیر شود ودر چارچوب آن همه اهالی کشور به حقوقشان نائل شوند ،باتوجه به اینکه  ایران موزاییک ملل مختلف است لذا هرکدام از آنها برای تامین مطالبات خود باید در کنار دیگرملتها بماند واینکه تفکر نژاد پرستانه داشته باشد ،بویژه آنکه دین اسلام محور نزدیکی اینها ست ودرقران کریم نیز خداوند به تنوع اقوام و ادیان ونژاد ها و برخورداری آنها از حقوق حقه خود و عدم اکراه در دین تاکید کرده است ،این مجموعه ساختارهای نظام جمهوری اسلامی هستند که میتوانند با اجرای بی کم وکاست قانون اساسی و نظارت تام بر اجرای صحیح آنها نسبت به  برقراری عدالت در کشور اهتمام ورزند و حتی درصورت لزوم درراستای تامین هرچه بیشتر حقوق اقوام  مختلف ( ملتها)  نسبت به اصلاح قانون اساسی و قوانین جاری اقدام کنند ،بدبهیست هرگونه تلاشی برای تامین حقوق مردم موجب افزایش مشروعیت نظام و توان ایستادگی دربرابر هرگونه نفوذ خارجی به کشور خواهد شد .

سوال: در اعتراضات مسالمت‌آمیز مردم علیه توهین‌های نژادی و زبانی، غالبا مطالباتی همچون اجرایی شدن قوانین تدریس زبان مادری در مدارس و دانشگاه‌ها مطرح می‌شود. این مطالبات به قدری در بین مردم گسترده هستند که کاندیداهای ریاست جمهوری و مجلس نیز در شهرهای آزربایجان همواره شعارها و وعده‌های انتخاباتی را حول این مطالبات طرح می‌کنند. علت اجرایی نشدن این شعارها و وعده‌ها تاکنون چیست؟

پاسخ:
برخی اصول قانون اساسی یا اجرا نشده اند یا ناقص اجرا میشوند ،ازجمله همین اصل ۱۵ قانون اساسی است که خونبهای شهداست و از آن بعنوان میثاق ملی یاد میشود و با رای ۹۸ درصدی مردم در سال ۱۳۵۸ به تصویب رسیده است که حداقل ۳۰ درصد از رای دهندگان  همین ترکهای بسیار شهید داده هستند که در مقاطع مختلف درمعرض توهین برخی قلمها و زبانها ازطریق بعضی جراید و تلویزیون دولتی قرار گرفته اند .

اصل ۱۵ قانون اساسی باید ازطریق تقدیم  لایحه ازسوی دولت یا ارائه طرح ازسوی نمایندگان مجلس زمینه های اجرایی پیدا کند ،ازآنجا که اصل پانزده بصورت کلی به امکان تدریس زبانهای بومی و محلی در مدارس درکنار تدریس بزبان فارسی پرداخته است ،برای روشن شدن ابعاد مختلف و نحوه اجرای این اصل و بودجه لارم باید قانونی درمجلس تصویب شود تا وظایف وزارت آموزش وپرورش روشن شود ،زبانهای بومی باید از اول ابتدایی تا پایان دوره دبیرستان در مناطق مختلف کشور( باقتضای اینکه کدام زبان باید تدریس شود،البته تهران شرایط خاص خودرا دارد ولی ازآنجاکه قریب ۵۰ درصد ساکنان تهران نیز از ترکهاهستند میتوان نسبت به تدریس زبان ترکی در مناطقی از تهران که تراکم جمعیت ترکهازیاد است اقدام نمود ،هرچند که رسمی کردن زبان ترکی در ایران بعنوان زبان دوم از بسیاری جهات داخلی و خارجی به نفع کشوراست که اگر قانون مربوطه را به تصویب برسانند میتواند باجرا در آید  ) در مدارس تدریس شود ، کتابهای مربوطه برای سطوح مختلف باید آماده و چاپ شوند ومدرسان مربوطه باید استخدام شوند.البته در دانشگاهها هم زبانهای بومی میتواند.  بعنوان رشته های دانشگاهی وواحدهای درسی عمومی درمعرض انتخاب دانشجویان گذاشته شود .در حال حاضر نمایندگان مجلس از استان هایی که  مردمانش دارای  زبانهای بومی  ازقبیل ترکی ،عربی ،کردی و غیره هستند میتوانند پیش نویس طرحی را درخصوص اجرای اصل ۱۵ قانون اساسی که شامل موارد گفته شده فوق باشد تهیه و جهت تصویب در صحن مجلس با قید دوفوریت  ارائه دهند تا پس از پذیرش کلیات جهت بررسی بیشتر به کمیسیونهای مربوطه بویژه کمیسیون آموزش و تحقیقات ارسال شود تا برای،تصویب نهایی آماده شود .

آنچه مهم است اقناع کردن افراد ومقاماتی در نهادهای مختلف کشوراست که نسبت به تدریس زبانهای بومی در مدارس نگاه امنیتی دارند و تصور میکنند تدریس،زبانهای،بومی منجر به درخواستهای دیگری میشود که برای امنیت ملی کشور زیانبارست ،این در حالیست که چنین اندیشه ای از،پایه اشتباه است چرا که این مطالبه مردم قانونی است و اجرای آن موجبات تقویت هرچه بیشتر امنیت ملی را فراهم میکند. نهایت اینکه وجود رویکردهای متضاد در درون سیستم نسبت به اجرای اصل ۱۵و عدم پی گیری جدی و سازمان یافته دولتها ونمایندگان تاکنون  مردم شاهد تحقق اصل مذکور و مطالبات خود نشده اند.

• گفتگو  تنها به منظور آگاهی رسانی منتشر شده و نظرات بیان شده در آن الزاما بازتاب دیدگاه «آراز نیوز» نیست.