مرگ خاموش و تدریجی منابع طبیعی شروع شده است

حاکم شدن اقلیم خشک و فراخشک موجب شکنندگی و آسیب پذیری بالای طبیعت شده و با بی توجهی و دخالت های انسانی، اراضی ملی در معرض بیابانی شدن قرار گرفته است.

افزایش جمعیت روستایی و عشایری و وابستگی آنها به بهره برداری از اراضی در معرض تخریب و رقابت برای بهره برداری غیر اصولی از اراضی مرتعی و کشاورزی موجب گسترش پدیده بیابانی زایی شده است.

علاوه بر این، برداشت بی رویه از آب های زیرزمینی و آلودگی آن از طریق پساب های صنعتی، شهری و کشاورزی، تغییر کاربری اراضی، شخم بیش از حد مراتع برای اراضی دیم کم بازده و برداشت غیر اصولی معادن سطحی از دیگر عوامل بیابان زایی به شمار می رود.

مدیر کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان زنجان به مناسبت ۲۸ خرداد روز مهار بیابان زایی گفت: ۵۷ درصد از تخریب اراضی ملی و مرتعی در این استان ناشی از کشت و توسعه اراضی کشاورزی است.

بهمن اسکندری، توسعه کمی در کشاورزی را بی فایده دانست و افزود: باید افزایش تولید محصولات کشاورزی در واحد سطح انجام شود تا از تخریب این ثروت طبیعی و خدادادی جلوگیری شود.

وی تاکید کرد: باید اراضی ملی تخریب شده احیا شود چرا که طبیعت اگر توجه شود، تجدید پذیر است.

مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری استان زنجان گفت: بازگشت منابع طبیعی که ۱۰ سال قبل هم تخریب شده امکانپذیر است و این مساله حمایت و برنامه ریزی را می طلبد.

اسکندری بر ایجاد رابطه منطقی بین نیاز مردم و ظرفیت ها تاکید کرد و یادآورشد: باید به بهره برداران در عرصه های منابع طبیعی کمک شود تا از سایر ظرفیت های موجود به جای تصرف اراضی ملی برای ایجاد درآمد استفاده کنند.

حفظ منابع ملی نیازمند عزم ملی است

معاون فنی منابع طبیعی و آبخیزداری، تنها مشکل اصلی بیابان زایی در جوامع امروزی را توجه نکردن به منابع طبیعی اعم از جنگل ها و مراتع بیان کرد.

بهروز گنج خانلو افزود: تخریب اراضی ملی، شخم زدن به منظور توسعه زمین های کشاورزی، آتش سوزی و دام مازاد بر ظرفیت مراتع از مهمترین عوامل بیابان زایی است.

وی، گسترش و شیوع آفت ها و بیماری های گیاهی و دامی و انسانی را مهمترین نتیجه افزایش و گسترش بیابان عنوان کرد و یادآورشد: این موارد روز به روز زیادتر و تنوع آنها نیز بیشتر می شود.

معاون فنی اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری گفت: موارد بیان شده در همه جوامع شهری و روستایی مشاهده می شود و در حال حاضر نیز آلودگی هوا مساله ای حاد شده که در نتیجه توجه نکردن به منابع طبیعی، جنگل ها و مراتع اتفاق افتاده است.

گنج خانلو به شخم زدن و برداشت بی رویه از اراضی ملی اشاره کرد و افزود: دامداران برای تامین درآمد خود با شخم زدن های بی رویه به زمین فشار وارد می کنند و از طرفی دیگر با وارد کردن دام مازدا بر ظرفیت مراتع گیاهان خوش خوراک در این عرصه از بین رفته و گیاهان مهاجر جایگزین آن می شود.

وی تاکید کرد: ظرفیت مراتع استان زنجان ۷۰۰ هزار واحد دامی است درحالی که دامداران این استان با یک میلیون و ۳۵۰ هزار راس دام وارد مراتع شده اند.

۲۰ درصد از مساحت استان زنجان در معرض بیابانی شدن قرار دارد

معاون آبخیرداری اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری گفت: مناطق بیابانی دارای بارندگی های کم، دمای زیاد، پوشش گیاهی و جانوری کم است.

جمال موسوی اظهارکرد: فرسایش خاک در مناطق بیابانی موجب از بین رفت خاک حاصلخیز شده و خاکی بی فایده تولید می شود.

وی مساحت کل بیابان استان زنجان که در اثر بهره برداری های بی رویه و تغییر اقلیم اتفاق افتاده را ۲۰ درصد عنوان کرد و افزود: این مقدار، خاک مناسب و حاصلخیزی ندارد، تبخیر زیاد و بارندگی های کمی دارد.

معاون آبخیرداری اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری گفت: این استان در منطقه شمالغرب و کوهستانی واقع شده و متوسط بارندگی های آن ۳۰۰ میلی متر است.
موسوی ادامه داد: در ۲۰ درصد از مساحت استان که در معرض بیابانی شدن قراردارد متوسط بارندگی بین ۱۵۰ تا ۲۲۰ میلی متر است.

وی افزود: این موضوع نیازمند توجه جدی و اهمیت دادن به آن است و البته در مقایسه با وضعیت سایر استان های کشور در خصوص بیابانی شدن، استان زنجان وضعیت بهتری دارد.

معاون آبخیرداری اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری، عوامل انسانی و اقلیمی را مهمترین عامل در بیابان زایی بیان کرد و گفت: عوامل انسانی بیشترین دخالت را در این مساله دارد.

موسوی خاطرنشان کرد: افزایش جمعیت، برنامه ریزی برای تولید بیشتر و تامین مواد غذایی مورد نیاز را می طلبد.

وی با بیان اینکه در خصوص افزایش تولید در واحد سطح موفق نشده ایم، تاکید کرد: با افرایش تعداد دام ها و شخم های بی رویه و هجوم به اراضی ملی، افزایش سطح اراضی کشاورزی را جایگزین افزایش تولید در واحد سطح کرده ایم.

بیابان زایی در کنار دو چالش تغییر اقلیم و کمبود آب شیرین به عنوان سه چالش مهم جامعه جهانی در قرن ۲۱ محسوب می‌شود.

به همین منظور سازمان ملل متحدد کمیته‌ای بین المللی جهت تدوین کنوانسیون بین المللی مقابله با بیابان زایی راه اندازی کرد و این کمیته سرانجام پس از سه سال طی جلسه های مختلف در ۱۷ ژوئن (برابر با ۲۸ خرداد) ۱۹۹۴ کنوانسیون بین المللی مقابله با بیابان زایی (UNCCD) را تاسیس کرد و این روز به عنوان روز جهانی مقابله با بیابان زایی نامگذاری شد.

شعار امسال روز جهانی مقابله با بیابان زایی، حفاظت زمین و احیای اراضی با مشارکت مردم نامگذاری شده است.

منبع: یول‌پرس