از مهارت وزارت نیرو در آب‌فروشی تا انداختن تقصیر خشکسالی ارومیه به گردن آسمان

وزارت نیرو فقط بلد است آب بفروشد. انتقال آب ارس به دریاچه ارومیه با موانع جدی روبروست. مدیریت غلط و ناصحیح در استفاده از آب داریم و کوچ اجباری ۳ میلیون نفر از مردم آذربایجان از موضوعاتی بود که امروز در مناظره تلویزیونی بررسی وضعیت دریاچه ارومیه مطرح شد.

وحید جلال‌زاده در مناظره بررسی وضعیت دریاچه ارومیه و راه‌کارهای نجات آن که با حضور وحید جلال‌زاده استاندارد آذربایجان غربی، احمد‌علی کیخا معاون سازمان محیط زیست، منصور حقیقت نماینده مجلس شورای اسلامی، ناصر قاضی‌پور نماینده مجلس شورای اسلامی، محمد درویش عضو هیئت علمی مؤسسه تحقیقات جنگل‌ها و مراتع کشور و علیرضا دائمی سرپرست معاونت آب و آبفای وزارت نیرو که هم اکنون از شبکه یک سیما در حال پخش است، اظهار داشت: حال دریاچه ارومیه این روزها اصلاً خوب نیست و وضعیت را بحرانی  می‌کند، دریاچه ارومیه روزگاری یکی از مناطق دیدنی و جایگاه حضور پرندگان بود، مردم در کنار این دریاچه احساس آرامش می‌کردند.

استاندارد آذربایجان غربی افزود: دریاچه ارومیه یکی از تالاب‌های کنوانسیون رامسر است و در سطح کشور نیز به عنوان پارک ملی یاد می‌شود.

وی ادامه داد: سالیان سال است که این دریاچه مادر منطقه و کشور بوده است و نابودی آن این غم و اندوه را به دل دوستداران محیط‌زیست راه داده است.

وی با بیان اینکه سه دهه از موضوع دریاچه ارومیه غفلت شده است یادآور شد: سد‌سازی توسعه کشاورزی، مدیریت منابع آب و تحقیقات اقلیمی از جمله عوامل موثر و کاهش آب دریاچه ارومیه بوده است

جلال‌زاده یادآور شد: تغییرات اقلیمی بیش از سایر موارد حائز اهمیت است، توزیع نامرتب و به هم خوردن توزیع بارش نیز از جمله مواردی است که منجر به تغییرات اقلیمی شده است.

وی یادآور شد: هم اکنون به جای بارش برف در بخش عمده‌ای از حوزه آبخیز دریاچه ارومیه شاهد بارش باران هستیم و این مدیریت منابع آب را برهم می‌زند.

به گفته وی؛ تغییرات اقلیمی دست ساز بشر است.

استاندار آذربایجان غربی ادامه داد: هم اکنون شاهد این هستیم که دام‌ها در مراتع به میزان 2.5 برابر بیشتر از حد معمول چرا می‌کنند و این منابع طبیعی را از بین می‌برد.

جلال‌زاده خاطر نشان کرد: هم اکنون 70 درصد مساحت دریاچه ارومیه از سمت جنوب کاملا خشک شده است و نجات این دریاچه نیازمند همکاری تمامی بخش‌ها است.

بر اساس این گزارش، منصور حقیقت‌پور نماینده مردم اردبیل در مجلس در برنامه مناظره بررسی وضعیت دریاچه ارومیه و راهکارهای نجات آن اظهار داشت: این دریاچه بر پایه قوای طبیعی، حیات پیدا کرده است.

وی ادامه داد: برنامه ریزی غلط و مقطعی و همینطور استعدادیابی غیر کارشناسی و غیر منطقی باعث شده است که دریاچه ارومیه با یک بیماری روبرو شود.

حقیقت‌پور بیان داشت: دریاچه ارومیه 14 میلیون مترمکعب کسری آب دارد و اگر مدیران به درستی برنامه‌ریزی می‌کردند دچار این مشکل نمی‌شدیم.

وی بیان داشت: مصوب کردند که زمین‌های کشاورزی از 110 هزار هکتار به 450 هزار هکتار افزایش یابد که این اقدام به ضرر دریاچه ارومیه بود.

نماینده مردم اردبیل در مجلس شورای اسلامی خاطرنشان کرد: طرح‌ریزی‌هایی برای احداث سدهای فراوان که هم‌اکنون نیز 65 سد در دستور ساخت است، لطمه زیادی به دریاچه‌ها می‌زند.

وی تاکید کرد: بعضی از مدیران باعث شدند که آبخوان دریاچه ارومیه تبدیل به آبکش بشود.

حقیقت‌پور بیان داشت:‌30 هزار چاه در مناطق ارومیه حفر شده است که این اقدام غیرقانونی است.

وی گفت:‌در صورتی که محیط زیست و محیط‌بانان به وظایف خود به درستی عمل می‌کردند شاهد چنین اقدامی در دریاچه ارومیه نبودیم.

وی با بیان اینکه احیای دریاچه ارومیه باید بر پایه کار کارشناسی و علمی باشد، اظهار داشت: معتقدم انتقال آب از حوزه ارس به دریاچه ارومیه غیر اصولی و کارشناسی است.

حقیقت‌پور تاکید کرد: حیات قریب به نیم میلیون نفر که از این آب استفاده می‌کنند، به خطر افتاده است.

همچنین علیرضا دائمی سرپرست معاونت آبفا وزارت نیرو در مناظره بررسی وضعیت دریاچه ارومیه اظهار داشت: دریاچه ارومیه در سال 74 به بالاترین میزان آب خود رسیده بود و متأسفانه در سال 87 به شدت میزان آب دریاچه کاهش پیدا کرد.

وی تصریح کرد: هم اکنون با خشکسالی شدیدی روبرو هستیم که این خشکسالی 14 سال است که در دریاچه ارومیه ادامه دارد ولی با این حال توسعه کشاورزی در منطقه متوقف نشده است.

دائمی بیان داشت: خشکسالی و کم‌آبی دریاچه ارومیه با توسعه کشاورزی و همچنین احداث مخازن و سد‌ها بی‌ارتباط نبوده است که باید به این موضوع توجه ویژه‌ای کرد.

سرپرست معاونت آبفا وزارت نیرو ادامه داد: خشکسالی دریاچه ارومیه به موضوعات متعددی چون تغییر اقلیم آب و هوا ارتباط دارد و این در حالی است که در حال حاضر درجه حرارت دریاچه ارومیه روبه افزایش است.

وی گفت: مطالعات نشان می دهد درجه حرارت دریاچه ارومیه 2 درجه بیشتر شده است که باید در این زمینه راهکارهای لازم اندیشیده شود.

دائمی در خصوص راه‌حل‌های پیشگیری از خشکسالی بیشتر دریاچه ارومیه گفت: این راه‌حل‌ها در سه دسته بررسی شده است به طوری که در بخش اول باید مردم حوزه هکاری لازم را در مصرف آب بهینه داشته باشند.

وی گفت: نکته بعدی این است که در حال حاضر انتقال آب بین حوزه‌ای در دستور کار قرار داردکه البته این موضوع ضوابط و قوانین خود را دارد که البته در این زمینه باید مطالعاتی صورت گیرد و نه باید بدون مطالعه طرح انتقال بین حوزه‌ای برای آبرسانی در دریاچه ارومیه صورت گیرد.

سرپرست معاونت آبفا وزارت نیرو تصریح کرد: برنامه‌هایی که مورد تأیید محیط زیست برای حفظ دریاچه ارومیه در دستور کار است برنامه‌های متنوعی است که در حال حاضر مورد بررسی قرار می‌گیرد.

همچنین محمد درویش عضو هئیت علمی موسسه تحقیقات جنگل ها و مراتع کشور در برنامه مناظره گفت: اتفاقی که دارد در حوزه آبخیز دریاچه ارومیه با 2/5 میلیون هکتار وسعت، یعنی وسعت پنج برابر لبنان می افتد، در مقیاسی بزرگتر در کل کشور ما با وسعت یک میلیون و 648 هزار هکتار در حال رخ دادن است.

وی ادامه داد: دلیل اهمیت این موضوع از منظر من به عنوان یک فعال محیط زیست این است که ارومیه 7 میلیارد متر مکعب آب قابل استحصال داشت، در حالی که میزان کل آب قابل استحصال کشور 126 میلیارد متر مکعب است،‌ یعنی وضعیت حوزه آبخیز ارومیه به مراتب از وضعیت کل کشور ما بهتر است.

وی افزود: اگر شهامت و جسارت این را نداشته باشیم که مهمترین مولفه های این بحران را شناسایی و کنترل کنیم، با وضعیتی مخرب تر در سطح وطن مواجه می شویم.

درویش همچنین گفت: مطابق آمارهای شرکت منابع آب و خاک ایران، دشت های بزرگ ما سالانه یک و نیم تا دو متر سطح آب زیرزمینی شان افت می کند. در حالی که آب ارومیه 28 تا 30 سانتی متر افت کرده و این بحران به وجود آمده است. این نشان می دهد که چه فجایع بزرگتری در کشور ما در زیر زمین رخ می دهد و ما از آنها بی خبریم.

عضو هیات علمی موسسه تحقیقات جنگل ها و مراتع کشور همچنین گفت: محیط زیست یک مسئله فانتزی نیست. اگر حال محیط زیست در هر کشوری خوب باشد، حال مردم خوب است و حال مردم که خوب باشد، شاخص های مربوط به سرزمین پیشرفت می کند. ما تمام تلاشمان را باید بکنیم که نگذاریم آب شیرین وارد دریاچه ارومیه به عنوان دریاچه آب شور شود.

وی عامل ایجاد بحران دریاچه ارومیه را چنین توصیف کرد: مهمترین عامل این بحران این بود که اوایل دهه هفتاد که وسعت اراضی کشاورزی زیاد شد، مسئولان اجازه دادند 380 هزار هکتار زمین کشاورزی به حوزه آبخیز این دریاچه اضافه شود. با این روند فعلی،‌ ما دریاچه را از دست می دهیم و بخشی از آب شرب و توسعه خدمات و صنعت ما هم دچار مشکل می شود.

درویش تاکید کرد: تقصیر را گردن آسمان نیندازیم. درست است که ما با بحث تغییر اقلیم و خشکسالی روبرو هستیم، ولی وقتی می گویند 24 هزار حلقه چاه غیر مجاز و 72 سد کوچک و بزرگ در منطقه حفر شده و وسعت اراضی کشاورزی بیش از 100 درصد زیاد شده،‌ آیا درست است که ما انگشت اتهام را به سوی آسمان نشانه برویم.

وی  گفت:‌ما طی پنج سال گذشته 2 متر از عمق آب دریاچه را از دست داده ایم. بنابراین باید قبول کنیم که چه اشتباهات مدیریتی مرتکب شده ایم و طراحی مهندسی حوزه آبخیز دریاچه را بر اساس توانایی بوم شناختی منطقه از نو تعریف کنیم.

ناصر قاضی‌پور نماینده مردم در مجلس شورای اسلامی در مناظره بررسی وضعیت دریاچه ارومیه که هم‌اکنون از شبکه یک سیما در حال پخش است ضمن تقدیر و تشکر از صدا و سیما به منظور برپایی این مناظره اظهار داشت: با سؤال حیدری مجری این برنامه مبنی بر اینکه از آب بخش کشاورزی به منظور احیای دریاچه ارومیه کاسته شود مخالف هستم.

نماینده مردم آذربایجان غربی در مجلس شورای اسلامی یادآور شد: من و سایر نمایندگان خانه ملت معتقدیم که ایران توان احیای تمامی تالاب‌ها و دریاچه‌ها را دارد البته در این باره باید همت کافی وجود داشته باشد.

به گفته وی بحث مجلس تنها به احیای دریاچه ارومیه ختم نمی‌شود و سایر تالاب‌ها را نیز در بر می‌گیرد.

قاضی پور در ادامه از عدم حضور وزیر نیرو و رئیس سازمان محیط زیست در این مناظره انتقاد کرد و گفت:وزیر نیرو و رئیس سازمان محیط زیست هر دو به عنوان مسئول لزوما می‌بایست که در این مناظره حضور می‌یافتند چرا که طی 20 سال گذشته مجوزها در زمان این دو مسئول صادر شده است.

وی با اشاره به اینکه وزیر نیرو از سوی رئیس جمهور به عنوان رئیس کارگروه احیای دریاچه ارومیه منصوب شده است بیان داشت: وزیر نیرو متهم همین قضیه است.

این نماینده خانه ملت در ادامه یادآور شد: جنگ آینده جنگ نفت نیست بلکه جنگ آب‌هاست.

وی با بیان اینکه هم‌اکنون 7.48 متر از ارتفاع آب دریاچه ارومیه کاسته شده است یادآور شد: به دنبال خشک شدن دریاچه ارومیه چندین هکتار از زمین‌های کشاورزی خشک می‌شود و در نهایت کارخانه‌ها تعطیل می‌شود و همین مسئله منجر به کوچ اجباری 3 میلیون نفر از مردم آذربایجان خواهد شد.

وی عدم مدیریت صحیح آب را علت اصلی خشکالی عنوان کرد و گفت: بنده به عنوان نماینده مجلس به هیچ عنوان راضی نیستم که از یک قطره آب کشاورزی کاسته شود.

قاضی‌زاده خاطرنشان کرد: از وزارت نیرو و سازمان محیط زیست انتظار می‌رفت که آب رودخانه‌ها را به سمت دریاچه ارومیه وصل کنند و یا اینکه از دستگاه‌های تولید کننده ابر به صورت کامل استفاده کنند.

احمد‌علی کیخا معاون محیط‌ طبیعی سازمان حفاظت از محیط زیست در برنامه مناظره بررسی وضعیت دریاچه ارومیه اظهار داشت: تغییرات آب و هوایی و تغییرات اقلیمی بسیار مؤثر است و در حال حاضر شاهد کاهش 20 درصدی نزولات طبیعی بوده است.

وی با تأکید بر اینکه اقلیم تغییر کرده است گفت: آنچه که در حوزه دریاچه ارومیه اتفاق افتاده نمی‌تواند به دور از تغییرات اقلیمی باشد.

معاون محیط‌ طبیعی سازمان حفاظت از محیط زیست گفت: تمامی اتفاقات در دریاچه ارومیه معلول یک اتفاق بزرگتر است و اینکه آبی را به دریاچه ارومیه ببریم صحیح نیست.

کیخا با اشاره به اینکه مدیریت غلط و ناصحیح استفاده از آب در کشور موجب کاهش آب دریاچه ارومیه شده است گفت: در تمام دنیا آب‌های زیرزمینی به عنوان ذخایر احتیاطی محسوب می‌شود ولی در کشور ما چنین اتفاقی نمی‌افتد و از آب‌های زیر‌زمینی استفاده می‌شود و مطمئن باشید اگر این شیوه مدیریت اصلاح نشود مشکل‌های بزرگتری خواهیم داشت. در زمان معصومه ابتکار در سازمان محیط‌ زیست چندین بار نامه‌هایی به معاونت و وزرای سابق در خصوص کمبود آب دریاچه ارومیه در دریاچه داده شده بود.

منصور حقیقت‌پور نماینده مردم اردبیل در مناظره بررسی وضعیت دریاچه ارومیه و راهکارهای نجات آن اظهار داشت: انتقال آب از رودخانه ارس به دریاچه ارومیه با موانع جدی روبرو است و باید به قوانین و مقررات موجود توجه کرد.

وی تصریح کرد:  تعداد قابل توجه ای روستا و عشایر در مجاورت دریاچه ارومیه از سال‌های قبل از انقلاب شکل گرفته است که باید توجه ویژه‌ای به این موضوع شود.

حقیقت‌پور خاطرنشان کرد: ما معتقد هستیم علاج زنده کردن دریاچه ارومیه تخریب حوزه ارومیه نیست و باید راهکارهای لازم در این زمینه اندیشیده شود.

به گزارش فارس در ادامه مناظره علیرضا دائمی سرپرست معاون آبفا وزارت نیرو با تاکید مجدد بر اینکه باید انتقال آب بین حوزه‌ای به دریاچه ارومیه بر اساس روابط انجام گیرد، اظهار داشت: انتقال آب بین حوزه‌ای آخرین راهکار برای رفع مشکل دریاچه ارومیه است و ما معتقدیم باید مطالعات دقیقی در این خصوص صورت گیرد.

نادر قاضی پور در برنامه مناظره گفت: مطالعات انتقال آب در وزارت نیرو به طور ناقص انجام شده است. رودخانه ارس رودخانه عظیمی است و در زمان طغیان خسارات فراوانی به استان وارد می کند، هر چند وزارت نیرو مدیریت خوبی بر این رودخانه ندارد.

وی ادامه داد: سد در آذربایجان شرقی است،‌ مدیریت آن در آذربایجان غربی و بهره برداری از آب آن در اردبیل است! ما راضی نیستیم یک درخت در دشت مغان خشک شود. اما نه به قیمت اینکه دریاچه ارومیه را خشک کنیم.

وی افزود:‌ امروز مشکل ما خشکسالی و کم آبی است، اما ممکن است فردا بارش خوبی داشته باشیم و مشکل دریاچه حل شود و رود ارس هم طغیان کند و همه روستاها را زیر آب خود ببرد. این نشان می دهد که وزارت نیرو بلد نیست کار کند، فقط بلد است آب بفروشد.

قاضی پور ضمن انتقاد از عملکرد وزارت نیرو در خصوص دریاچه ارومیه گفت: چرا آب استان ما را به نیروگاه ها و ذوب آهن می دهید؟ شما 27 متر مکعب از آب دریاچه را به استان های دیگر می برید که خودش به اندازه حجم آب یک دریا است و می خواهید ما را فلج کنید؟

منصور حقیقت پور،‌ نماینده مردم اردبیل در مجلس در پاسخ به قاضی پور گفت: یک راه حل این است که بر اساس سرمایه گذاری های 40 سال گذشته، مسئولان حقابه اردبیل را کنار بگذارند و آب مازاد را از موضع حاکمیتی بررسی و نیاز سنجی کنند و هر حوزه ای مازاد آب را نیاز داشت،‌ چه آذربایجان غربی باشد چه شرقی و چه اردبیل، به آن بدهند.

همچنین محمد درویش، عضو هیات علمی موسسه تحقیقات جنگل ها و مراتع کشور گفت: بر اساس این تفکر که استان خوزستان 30 درصد تمام آب های سطحی را جذب می کند، تعداد زیادی سد در این استان احداث شده و ببینید چه بلایی سر خوزستان آمده است. تمام تالابهای خوزستان با مشکل عظیم روبرو شده، از جمله تالاب شادگان که تالاب بین المللی ماست. یک میلیون نفر نخل در اروند کنار خشک شده است.

وی ادامه داد: این طرز تفکر و شیوه مدیریت در کشوری که در کمربند خشکسالی دنیا قرار دارد و ممکن است تفاوت ریزش های آسمانی در آن طی دو سال بین 60 تا 70 درصد باشد،‌ تفکر خطرناکی است. ما تنها در صورتی مجاز به انتقال آب بین حوزه ای هستیم که خطر مرگ مردم وجود داشته باشد! هزینه این انتقال ها سرسام آور است. کدام کشاورز با آب 8/2 دلار می تواند روی پای خود بایستد؟

درویش همچنین گفت: همانطور که پیشتر گفتم، وضعیت دریاچه ارومیه از وضعیت سایر نقاط کشور به مراتب بهتر است. میانگین تبخیر این حوزه 1000 میلیمتر است، در حالی که میانگین تبخیر کشور 2000 میلیمتر است.

وی در انتقاد از اختصاص بیش از حد آب به بخش کشاورزی گفت: راندمان کشاورزی در کشور ما 30 درصد و ضایعات آن 35 درصد است. اگر ما این همه هزینه انتقال آب را صرف افزایش بهره وری کشاورزی می کردیم و راندمان آن را به حد استاندارد می رساندیم، این کشاورزی می توانست با همین میزان آب سه برابر اکنون بازدهی داشته باشد.

جلال‌زاده استاندار آذربایجان غربی در بخش دیگری از مناظره بررسی وضعیت دریاچه ارومیه که عصر جمعه از شبکه یک سیما پخش شد اظهار داشت: من از همان ابتدا مطالبی را گفته‌ام. هر منطقه شرایط خاص خود را دارد و اگر همان میزان بارش دریاچه وان (ترکیه) که میزان افزایش دما و بحث کشاورزی و آبخیزداری را مقایسه کنید مطمئنا اتفاقی که در ایران افتاده در ترکیه نیفتاده است.

همکاران من اخیراً بازدیدی را از همان منطقه داشتند که نشان می داد آبخیزداری و سفره‌های زیرزمینی تغذیه شده است در حالیکه 13 درصد منابع طبیعی ما آبخیزداری است.

وی افزود: انتقال بین حوزه‌ای راه اول نیست و مطالعه شده که یک پروژه از جنوب استان آذربایجان غربی آب را به دریاچه ارومیه بیاورد.

قاضی پور نماینده مردم ارومیه در مجلس در این میان گفت: امسال باید حداقل 300 میلیون متر مکعب به این دریاچه می‌رسید که نرسید.

جلال‌زاده در پاسخ گفت: اینکه منابع آبی برای نجات دریاچه ارومیه به‌ویژه در یکی دو سال اخیر کم اختصاص پیدا کرده شکی نیست. از سال 87 که در اجلاس «باری» تفاهمنامه‌ای بین وزرا اجرا شد و بعد در سال 89 دولت یک کارگروهی به ریاست معاون اول با اختیارات رئیس جمهور طبق قانون اساسی و هیئت دولت اختیاراتی را به کارگروه اختصاص داد.

وی ادامه داد: وزارتخانه‌ها در آن کارگروه شرکت می‌کردند و 24 راهکار از آنجا استخراج شد قرار شد منابع آن موقع 1300 میلیارد تومان برای این 24 راهکار اختصاص پیدا کند.

قاضی‌پور در اعتراض به این سخنان گفت: قرار نبود آب را ببرند به استان‌های دیگر و زمین‌های کشاورزی خودشان را آب یاری کنند خبر دارم 40 هزار هکتار زمین‌های گل فرج که شیبشان به سمت ارس است به نام احیای دریاچه ارومیه و با پول دریاچه ارومیه برای افراد خاص آبیاری شده است.

جلال‌زاده گفت: باید آب بهینه به کشاورز داده شود. ما الان 93 درصد آب مصرفی‌مان در حوزه کشاورزی است و اگر یک سوم این آب به شکل کشاورزی مدرن و تحت فشار ارائه شود در حقیقت آب مناسب و بهینه در اختیار کشاورزان قرار می‌گیرد.

در ادامه این مناظره حیدری مجری مناظره خطاب به معاون محیط  زیست طبیعی سازمان حفاظت محیط زیست گفت: شما گفتید ما از خیلی وقت پیش این خطرات را گوشزد کرده بودیم اما کو گوش شنوا؟ چه کسانی گوش شنوا نداشتند؟

کیخا گفت: مکاتباتی اکنون در دست دارم که از سال 79 به امضای خانم ابتکار رئیس محیط زیست وقت رسیده که این نکات را به وزیر نیروی وقت و معاون اول رئیس جمهور در آن زمان تمام پیش‌بینی‌ها و اتفاقاتی که الان افتاده را گوشزد کرده بودند و همان زمان هشدار داده شده بود که اگر این روند ادامه پیدا کند دریاچه ارومیه را از دست خواهیم داد.

حیدری گفت: مدیریت غلط آب با چه کسی بوده با وزارت نیرو، استانداری یا کجا؟

کیخا گفت: خیلی جلسه گذاشتیم و صحبت کردیم واقعیت این است که مردم انتظار دارند کاری کنیم و مشکل حل شود. آیا آقایان منکر این می‌شوند که بعد از انقلاب و از سال 58 تا 90 سطح زیر کشت کشاورزی از 158 هزار هکتار به 450 هزار هکتار رسیده.

وی ادامه داد: حتی دیروز رقمی به من دادند که سطح زیر کشت کشاورزی اکنون به 680 هزار هکتار می‌رسد یعنی 4 برابر قبل از انقلاب که هر هکتار به طور متوسط 10 هزار مترمکعب آب می‌خواهد یعنی 4 تا 5 میلیارد مترمکعب آب را به بخش کشاورزی برده‌ایم.

معاون محیط  زیست طبیعی سازمان حفاظت محیط زیست گفت: آمار داریم تولید کشاورزی بالا رفته است ولی به چه قیمتی! یکی از هزینه‌های این امر از دست دادن دریاچه ارومیه است که باید شهامتش را داشته باشیم و آن را بپذیریم.

وی افزود: ما را مجبور کردند و سد زدند و آب را انتقال دادند الان باید بپذیریم که احیای دریاچه ارومیه مثل یک جراحی بدون هزینه نمی‌شود و مردم، مجلس و دولت همه باید هزینه آن را بپذیرند حتی طرح مدیریت و محافظت از تالاب‌های در مجلس هشتم و نهم مطرح شده و قرار است آن را به عنوان لایحه از طرف دولت ببریم که خانم ابتکار آن را پذیرفته‌ است.

قاضی‌پور در این میان گفت: به هیچ وجه برای احداث سد و تخریب دریاچه تلاش نکردیم بحث ما احداث آب بندان بود تا برای جلوگیری از سیلاب‌ها و زمین‌های کشاورزی استفاده شود سدهای ارومیه را تعطیل کردند و بعد در آذربایجان شرقی سد زدند.

بر اساس این گزارش، علیرضا دائمی سرپرست معاونت آب و آبفا وزارت نیرو اظهار داشت: هم اکنون در ایلام 45 درصد کاهش بارندگی داریم و از این رو نمی‌توان دریاچه وان و سووان را به لحاظ علمی با دریاچه ارومیه مقایسه کرد.

وی با بیان اینکه مدیریت آب، مدیریتی فرابخشی است، ادامه داد: در مدیریت آب، منابع طبیعی، دام، صنعت، شهرسازی، توسعه کشور و … مشارکت دارد.

وی با اشاره به نامه‌های متعددی از رئیس سازمان محیط زیست به وزیر نیرو که هم اکنون در اختیار احمد‌علی کیخا معاون سازمان محیط زیست است، اضافه کرد: اولین سازمانی که مشکل دریاچه ارومیه را به صورت جدی مطرح کرد وزارت نیرو بود.

دائمی ادامه داد: گزارشات مربوط به دریاچه ارومیه به دهه 70 بر می‌گردد و در آن اعلام شده بود که بهترین روش کار بهینه کردن مصرف آب است.

وی یادآور شد: متأسفانه هم اکنون در بخش کشاورزی از روش غرق‌آبی استفاده می‌شود و منابع طبیعی کشور به راحتی در دست مصرف‌کنندگان قرار می‌گیرد.

در ادامه این مناظره وحید جلال‌زاده استاندارد آذربایجان غربی ابراز داشت: تخصیص آب یک بحث حاکمیتی است و در وزارت نیرو پیگیری می‌شود.

وی با بیان اینکه هم اکنون باید دنبال راهکار باشیم بیان داشت: طی نامه‌ای به رئیس‌جمهور ضمن تشکر یادآوری کردند که در مصوبه سال 89 رئیس کارگروه احیای دریاچه ارومیه معاون اول رئیس‌جمهور بود.

وی متذکر شد: از جمله متهمین این قضیه وزارت جهاد کشاورزی است که هم اکنون نیز در این مناظره حضور ندارند.

وی بیان داشت: پیش از سال 88، 25 هزار هکتار از اراضی استان آذربایجان غربی تحت فشار بوده که هم اکنون این رقم به 50 هزار هکتار افزایش یافته است.

وی یادآور شد: در سال 75 استان آذربایجان غربی جمعیتی بالغ بر 700 هزار نفر داشت اما هم اکنون این رقم به 3 میلیون و 25 هزار نفر رسیده است و عمده فعالیت شهروندان این ناحیه را فعالیت‌های کشاورزی تشکیل می‌دهد.

جلال‌زاده در ادامه ضمن تأکید بر مدیریت صحیح منابع آب یادآور شد: در این میان برخی فقط به نام دریاچه ارومیه دقت می‌کنند و فکر می‌کنند که ما می‌گوییم آب را به ارومیه بدهیم. این در حالی است دریاچه ارومیه دارای سه حوزه آبخیز است.

وی یادآور شد: پیش از انقلاب اسلامی در حوزه آبخیز دریاچه ارومیه فقط دو سد وجود داشت اما هم اکنون ما شاهد احداث 5 سد در این حوزه هستیم.

در ادامه مناظره منصور حقیقت‌پور نماینده مردم اردبیل در مجلس شورای اسلامی اظهار داشت: اگر محیط زیست وظایف ذاتی خود را به صورت جدی‌تر عمل می‌کرد ما به این مشکل نمی‌رسیدیم.

وی بیان داشت: در بحث انتقال آب آزاد رودخانه ارس به حوزه آبخیز دریاچه ارومیه باید گفت که آیا برآورد اقتصادی این پروژه را انجام داده‌اید؟

وی ادامه داد: باید دید که ارس آب اضافی دارد یا نه، اگر داشت باید 3 میلیون متر مکعب را انتقال داد.

وی با بیان اینکه عملیاتی کردن این پروژه مستلزم صرف چهار هزار میلیارد تومان است بیان داشت: تحقق این امر مستلزم 250 هزار مگاوات برق است که این امر هزینه قابل ملاحظه‌ای را می‌طلبد.

به گفته وی؛ با این حساب قیمت تمام شده آب در ارومیه به بیش از 1500 تومان می‌رسد و در این صورت باید گفت اگر هم کشاورزان این منطقه طلا هم بخواهند بکارند نمی‌توانند جوابگوی این قیمت باشند.

حقیقت خاطر نشان کرد: هم اکنون راندمان آب در باغات ارومیه 35 درصد است این در حالی است که راندمان آب در مغان برابر 90 درصد است.

احمد علی کیخا، معاون محیط زیست طبیعی سازمان حفاظت محیط زیست نیز گفت: در ارتباط با کارگروه یک خلط مبحثی صورت گرفته است. ما یک ستاد دریاچه ارومیه به ریاست معاون اول رئیس جمهور داریم که این ستاد تنزل نیافته، اما ‌در ذیل آن ستاد، رئیس جمهور ماموریت ویژه ای به آن داده تا ظرف 2 ماه برنامه عملیاتی برای نجات دریاچه ارومیه تهیه کنند.

وی تاکید کرد: ما معتقدیم مدیریت منابع آب در کشور مثل هر منبع دیگری بهتر است مدیریت علمی باشد تا اینکه ما تحت فشارها و غیره تصمیم بگیریم.

وی افزود: در مواردی نه فقط نمایندگان محترم، بلکه سایر گروه ها طرحی را بدون اینکه همه ملاحظات را طی کند، مصوب می کنند و در لایحه دولت هم ذکر می شود.

کیخا همچنین گفت: حتی یک سند برای جاده دریاچه ارومیه نمی توانید بیابید که سازمان حفاظت محیط زیست آن را تایید کرده باشد،‌ چون چنین چیزی هرگز رخ نداده است.

محمد درویش، عضو هیات علمی موسسه تحقیقات جنگل ها و مراتع کشور نیز گفت: سازمان محیط زیست از وزن لازم در سبد تصمیم گیری های دولت برخوردار نیست. محیط زیست را به راحتی دور می زنند.

وی ادامه داد:‌ من در سال 86 برای بررسی منطقه به سد باران دوز رفتم و در آن زمان سد در حال ساخت بود،‌ در حالی که در سال 82 محیط زیست اولین هشدار را نسبت به ساخت این سد داده بود. در آن بازدید، مدیر کل محیط زیست استان به من گفت که به من گفته اند اگر با ساخت این سد مخالفت کنی، ما دیگر کلا مدیر کل محیط زیست در استان نمی خواهیم.

نادر قاضی پور،‌ نماینده مردم آذربایجان غربی در مجلس نیز گفت: من زمان احداث جاده دریاچه ارومیه، کارمند محیط زیست و دو دوره نماینده مجلس بوده ام. شما در ارومیه زندگی نکرده اید و برای ما از این کاخ شیشه ای تصمیم می گیرید. آن جاده حیات و ممات زندگی ماست. ما گاهی ساعت ها مشکل تردد و امنیت داشتیم.

وی ادامه داد: ما در این کارگروه وزیر راه و شهرسازی را داریم که ایشان باید می آمد و توضیح می داد که چرا طرح ساخت جاده را کاملا اجرا نکرده است. در ایجاد بحران دریاچه ارومیه همه مقصر هستند.

قاضی پور در انتقاد از فقدان سرمایه گذاری های دولتی در استان آذربایجان غربی گفت: آقایان هیچ سرمایه گذاری کلانی در استان ما ندارند. هیچ کارخانه بزرگی با کارگران بالای 1000 نفر در استان ما نیست. 99 درصد سرمایه گذاری استان توسط بخش خصوصی است و این در حالی است که مردم ما سالانه چندین میلیارد دلار با صادرات میوه ارز وارد کشور می کنند. ما شش سال است از لحاظ کنسانتره رتبه اول را در کشور داریم. کشت و صنعت مغان یک کشت و صنعت ویژه و صنعتی است.

وحید جلال زاده، استاندار آذربایجان غربی نیز درباره علل ساخت جاده دریاچه ارومیه گفت: مردم ارومیه نیاز داشتند که ترددشان به مرکز کشور و پایتخت کوتاهتر شود و مشکلات امنیتی شان حل شود. اما مقامات محلی در هر دوره تصمیم گیرنده نهایی برای جاده شهید کلانتری نبوده اند.

منصور حقیقت پور، نماینده مردم اردبیل در مجلس نیز گفت: ما با ارقام ناچیزتر می توانیم از سیستم بهینه آبیاری در مزارع و باغات استفاده کنیم و می توانیم 200 میلیون متر مکعب در خود ارومیه آب تولید کنیم تا تعادل بخشی بین آب شیرین و شور برقرار شود.

علیرضا دائمی سرپرست معاونت آب و آبفا وزارت نیرو در ادامه مناظره اظهار داشت: ما می‌توانیم در داخل حوزه ارومیه با بهره‌وری آب شرایطی را فراهم کنیم که به بیرون از حوزه ارومیه نیاز نداشته باشیم.

وی تصریح کرد: راندمان آب در کشاورزی حدود 40 درصد است که این رقم در منطقه ارومیه به شدت کاهش پیدا کرده است.

وحید جلال‌زاده استاندارد آذربایجان غربی با اشاره به اینکه موضوع دریاچه ارومیه یک موضوع ملی محسوب می‌شود، گفت: مناظره‌ای که امروز برگزار می‌شود به بحث باغات ارومیه بر نمی‌گردد و این در حالی است که چهار رودخانه 70 درصد از آب دریاچه ارومیه را تأمین می‌کنند.

وی با ارائه چند پیشنهاد برای رفع مشکل دریاچه ارومیه گفت: در شانزده مورد درشت و ریز نسبت به دریاچه ارومیه بحث شده است که یکی از موضوعات مهم انتقال آب بین بخشی و حوزه‌ای است و دیگری صرفه‌جویی در حوزه کشاورزی و نهایتا بارور‌سازی ابرهای منطقه ارومیه است.

به گزارش فارس؛ در ادامه مناظره منصور حقیقت‌دوست نماینده مردم اردبیل در مجلس شورای اسلامی تصریح کرد: باید سد سازی‌ها و مطالعه آن متوقف شود  ضمن اینکه باید از تبخیر بیش از حد آب جلوگیری به عمل آید ضمن اینکه باید به موضوع کمربند سبز توجه ویژه‌ای شود.

وی افزود: یکی دیگر از اولویت‌های محدوده دریاچه ارومیه جمع‌آوری فاضلاب‌های این حوزه است.

علیرضا دائمی سرپرست معاونت آب و آبفای وزارت نیرو نیز خاطر نشان کرد: در خصوص مشکلات دریاچه ارومیه هیچ گونه ابهامی وجود ندارد و راه‌حل‌های آن کاملا روشن و شفاف است و باید در اجرای آن دقت ویژه‌ای صورت گیرد.

وی تصریح کرد: در بخش دریاچه ارومیه سهم کشاورزان کاملا مشخص شده ضمن اینکه برای رفع مشکل دریاچه ارومیه نیاز به یک تلاش ملی و فراگیر است.

به گزارش فارس؛ در ادامه مناظره بررسی وضعیت دریاچه ارومیه و راه‌کارهای نجات آن محمد درویش فعال محیط زیست و عضو هیات علمی موسسه تحقیقات جنگل‌ها و مراتع کشور تصریح کرد: سال گذشته معاونت نظارت جهاد کشاورزی تأکید کرد که بودجه‌ای برای اجرای تعهدات مربوط به دریاچه ارومیه وجود ندارد و این در حالی است که هم اکنون رقم قابل توجهی از سوی برخی از افراد برای رفع مشکل دریاچه ارومیه اعلام می‌شود که باید در این زمینه منطقی فکر کرد.

وی تصریح کرد: بنده به شدت با پیشنهاد وحید جلال‌زاده ( استاندارد آذربایجان غربی) در خصوص باور‌سازی و انتقال آب به دریاچه ارومیه مخالف هستم.

وی تأکید کرد: باید در رفع مشکل دریاچه ارومیه مردم را در تصمیم‌گیری‌ها دخالت دهیم و تصمیم‌گیری به جای آنها بپرهیزیم.

نادر قاضی‌پور نماینده مردم ارومیه در مجلس شورای اسلامی تصریح کرد: بنده با انتقال آب بین بخشی موافق هستم و این کار باید از کانال رودهای ارس صورت گیرد.

وی تصریح کرد: با توجه به اینکه درآمد و زندگی مردم آذربایجان از طریق کشاورزی و دامداری تأمین می‌شود با محدود کردن این بخش نیز به شدت مخالف هستم و امیدوارم رسانه ملی از این اتاق‌های شیشه‌ای (محل برگزاری مناظره) برای مردم آذربایجان تصمیم نگیرد.

احمد‌علی کیخا معاون محیط طبیعی سازمان حفاظت از محیط زیست تأکید کرد: باید بپذیریم که اشتباه کرده‌ایم و بعد به دنبال راه‌کار باشیم.

وی اظهار داشت: مشکل دریاچه ارومیه نه تنها توسط دولت و مجلس بلکه با همراهی دولت و مجلس و مردم و همکاری سایر دستگاه‌ها عملیاتی است.

کیخا ادامه داد: نباید با تصمیم‌گیری‌های خود مشکل کشاورزان را افزایش دهیم و در صورت آسیب دیدن کشاورزی مردم آذربایجان باید هزینه آن توسط دولت پرداخت شود.

مناظره کنندگان در پاسخ به پرسش‌‌های مردمی که در برنامه مناظره که در خصوص بررسی وضعیت دریاچه ارومیه درحال برگزاری است مطرح کردند.

محمد درویش، عضو هیئت علمی مؤسسه تحقیقات جنگل‌هاو مراتع کشور در پاسخ به پرسش مردمی مبنی بر اینکه چرا با آنکه مشکل دریاچه ارومیه از دهه هفتاد شروع شده است ولی تاکنون اقدامی نشده گفت: یکی از دردهای ما این است که ظرفیت‌سازی در محیط زیست انجام نشده است.

وی ادامه داد: اگر از تنوع محیط زیست حمایت می‌کنیم یعنی اینکه به دنبال آن هستیم که کیفیت زندگی مردم بیشتر شود.

ناصر قاضی‌پور نماینده مردم ارومیه در مجلس شورای اسلامی در پاسخ به پرسش مردمی مبنی بر اینکه چرا خانم ابتکار را در خصوص دریاچه ارومیه متهم می‌کنید؛ وی در 8 سال گذشته در سازمان محیط زیست نبوده است؟ گفت: در مدیریت خانم ابتکار پروژه‌های متعددی احداث شد که به مشکل فعلی دریاچه ارومیه کم لطمه نزد.

قاضی‌پور با اشاره به بیانات محمد درویش خاطرنشان کرد: یک مشکل زیست محیطی را نباید امنیتی کنیم افرادی به واسطه محیط زیست هنوز در زندان هستند.

منصور حقیقت پور نماینده مردم اردبیل در مجلس شورای اسلامی در پاسخ به پرسش مردمی مبنی بر اینکه چرا نمایندگان برای احداث سد به دولت فشار می‌آورند گفت: مطالبات منطبق بر آمایش سرزمینی است و طرحی را به حوزه‌ای تحمیل نمی‌کنیم.

وی ادامه داد: شاهد آن هستیم که بعضی از گرایش‌های سیاسی و قومی در پروژه‌ها دخیلی هستند.

علیرضا دائمی سرپرست معاونت آب و آبفای وزارت نیرو در پاسخ به پرسش مردمی مبنی بر اینکه قبل از احداث سد چرا مطالعه نمی‌کنید و چرا آثار زیست محیطی آن را در نظر نمی‌گیرد گفت: 24 مؤلفه برای احداث سد در نظر گرفته‌ می‌شود در کشور ما یک دوره شتابزده در احداث سد داشتیم و عقب‌ماندگی در حوزه توسعه را انجام می‌دادیم.

وی تأکید کرد: در حوزه دریاچه ارومیه سدهای اصلی قبل از انقلاب ساخته شده است.

وی بیان داشت: فشارهایی برای احداث‌ سدها داشته‌ایم و تاکنون 130 طرح سدسازی بدون تایید و تثبیت ساخته شده است.

در ادامه این مناظره احمد کیخا معاون محیط طبیعی سازمان حفاظت از محیط زیست در پاسخ به پرسشی مبنی بر اینکه آیا سازمان باید بعد از فاجعه وارد اقدام شود؟ آیا نمی‌توان قبل از وقوع اتفاق جلوی آن را گرفت گفت: در گذشته هشداری زیادی مبنی بر دریاچه ارومیه داده‌ایم.

کیخاه افزود: در قانون اساسی هر گونه فعالیتی که مبتنی بر تخریب محیط زیست شود ممنوع است.

وی تأکید کرد: اهمیت بهینه سازمان حمایت از محیط زیست به نوع نگاه دولتمردان بستگی دارد اگر آن‌ها به مسائل محیط زیست توجه داشته باشند می‌توان خیلی از مشکلات را حل کرد.

 

مناظره کنندگان در پاسخ به پرسش‌‌های مردمی که در برنامه مناظره که در خصوص بررسی وضعیت دریاچه ارومیه درحال برگزاری است مطرح کردند.

 

محمد درویش، عضو هیئت علمی مؤسسه تحقیقات جنگل‌هاو مراتع کشور در پاسخ به پرسش مردمی مبنی بر اینکه چرا با آنکه مشکل دریاچه ارومیه از دهه هفتاد شروع شده است ولی تاکنون اقدامی نشده گفت: یکی از دردهای ما این است که ظرفیت‌سازی در محیط زیست انجام نشده است.

 

وی ادامه داد: اگر از تنوع محیط زیست حمایت می‌کنیم یعنی اینکه به دنبال آن هستیم که کیفیت زندگی مردم بیشتر شود.

 

ناصر قاضی‌پور نماینده مردم ارومیه در مجلس شورای اسلامی در پاسخ به پرسش مردمی مبنی بر اینکه چرا خانم ابتکار را در خصوص دریاچه ارومیه متهم می‌کنید؛ وی در 8 سال گذشته در سازمان محیط زیست نبوده است؟ گفت: در مدیریت خانم ابتکار پروژه‌های متعددی احداث شد که به مشکل فعلی دریاچه ارومیه کم لطمه نزد.

 

قاضی‌پور با اشاره به بیانات محمد درویش خاطرنشان کرد: یک مشکل زیست محیطی را نباید امنیتی کنیم افرادی به واسطه محیط زیست هنوز در زندان هستند.

منصور حقیقت پور نماینده مردم اردبیل در مجلس شورای اسلامی در پاسخ به پرسش مردمی مبنی بر اینکه چرا نمایندگان برای احداث سد به دولت فشار می‌آورند گفت: مطالبات منطبق بر آمایش سرزمینی است و طرحی را به حوزه‌ای تحمیل نمی‌کنیم.

وی ادامه داد: شاهد آن هستیم که بعضی از گرایش‌های سیاسی و قومی در پروژه‌ها دخیلی هستند.

علیرضا دائمی سرپرست معاونت آب و آبفای وزارت نیرو در پاسخ به پرسش مردمی مبنی بر اینکه قبل از احداث سد چرا مطالعه نمی‌کنید و چرا آثار زیست محیطی آن را در نظر نمی‌گیرد گفت: 24 مؤلفه برای احداث سد در نظر گرفته‌ می‌شود در کشور ما یک دوره شتابزده در احداث سد داشتیم و عقب‌ماندگی در حوزه توسعه را انجام می‌دادیم.

وی تأکید کرد: در حوزه دریاچه ارومیه سدهای اصلی قبل از انقلاب ساخته شده است.

وی بیان داشت: فشارهایی برای احداث‌ سدها داشته‌ایم و تاکنون 130 طرح سدسازی بدون تایید و تثبیت ساخته شده است.

در ادامه این مناظره احمد کیخا معاون محیط طبیعی سازمان حفاظت از محیط زیست در پاسخ به پرسشی مبنی بر اینکه آیا سازمان باید بعد از فاجعه وارد اقدام شود؟ آیا نمی‌توان قبل از وقوع اتفاق جلوی آن را گرفت گفت: در گذشته هشداری زیادی مبنی بر دریاچه ارومیه داده‌ایم.

کیخا افزود: در قانون اساسی هر گونه فعالیتی که مبتنی بر تخریب محیط زیست شود ممنوع است.

وی تأکید کرد: اهمیت بهینه سازمان حمایت از محیط زیست به نوع نگاه دولتمردان بستگی دارد اگر آن‌ها به مسائل محیط زیست توجه داشته باشند می‌توان خیلی از مشکلات را حل کرد.

در بخش دیگری از مناظره بررسی وضعیت دریاچه ارومیه مژگان جمشیدی مدیرمسئول پایگاه خبری سبز‌پرس از دائمی پرسید: اشاره کرده‌اید ذخایر پشت سد‌ها 1.9 میلیارد متر مکعب است. می‌خواهم بدانم اگر لازم باشد آیا وزارت نیرو حاضر است آب بخشی از سدهایی که روی سه رودخانه اصلی دریاچه ارومیه یعنی آجی‌چای، سیمین رود و زرینه رود احداث شده را حداقل به مدت 5 سال و 50 درصد این آب‌ها را رها‌سازی کند؟ این چه جور‌ مقایسه‌ای است که 1.9 میلیارد متر مکعب آب پشت سدها است و از آن طرف دیگران می گویند دریاچه ارومیه 15 میلیارد متر مکعب کمبود آب دارد. فکر می‌کنم همه می دانند اتفاقی که افتاده نتیجه دو سه دهه سوء مدیریت بوده؟

دائمی در پاسخ به این سؤال گفت: مجموعه مخازن سدهای ما 1.9 میلیارد متر مکعب است اما آب موجود در سد‌ها کمتر از این رقم است و همین الان در همین فصل آب موجود پشت سد‌ها کمتر از 600 میلیون متر مکعب است.

وی افزود: درست گفتید سه رودخانه اصلی را هم درست گفتید بیشتر آورده ما از رودخانه زرینه رود است بعد سمینه رود و آجی‌چای. بارها اعلام کرده‌ایم مادامی که مجموعه آن منطقه و به نوعی مردم حمایت کنند مخزن آب را به سمت دریاچه تخلیه می‌کنیم ولی این امر به دو پیش اقدام نیاز دارد. اولین اینکه باید مطمئن شویم آب به دریاچه می‌رسد چرا که الان زرینه رود 30 کیلومتر نسبت به دریاچه عقب‌نشینی دارد و عملا اگر آبی را رها کنیم در یک پهنه گسترده تبخیر می‌شود و به دریاچه نمی‌رسد.

وی ادامه داد: حتما باید مجراها باز باشد و شرایطی فراهم شود و اگر آب شیرین ارزشمندی پشت سدها به دریاچه برسد و مؤثر باشد چرا که مؤثر بودن مهمتر از خود اقدام است. ما اکنون در مخزن دریاچه ارومیه 16 متر مکعب کمبود داریم که این مسئله با مخازن‌ سدهای ما به تنهایی قابل اجرا نیست باید با یک برنامه همه جانبه و پیوسته این امر را دنبال کنیم چرا که اگر 200 میلیون متر مکعب آب را هم رها کنیم تنها 1 سانت عمق دریاچه ارومیه افزایش می‌یابد.

در بخش دیگری از این مناظره کریمی خبرنگار خبرآنلاین از حقیقت‌پور پرسید: راهکار شما این بود که 30 هزار حلقه چاه را تخته کنند و آب هم به مردم ندهید که در این صورت کشاورزی دو استان آذربایجان شرقی و غربی فلج می‌شود پس مردم چه کار کنند نه آب می‌دهید نه چاه داشته باشد؟

حقیقت‌پور در پاسخ گفت: طراحی توسعه منطقه باعث شده دریاچه به این وضعیت برسد. شاید اگر آذربایجان غربی به سمت تجارت، خدمات گردشگری و کارهای تولیدی می‌بردیم و کمتر به کشاورزی فشار می‌آوردیم الان این معضل را نداشتیم پیشنهادم این است که اگر راندمان را اصلاح کنیم از همین راه 200 میلیون متر مکعب آب را ذخیره می‌کنیم.

وی افزود: بیشترین تأکید من این است که مختصری بودجه را در اختیار استان قرار دهیم تا سیستم آبیاری را به سمت نوین تغییر دهیم.

رشیدی دانشجوی رشته مدیریت محیط از دانشگاه علوم تحقیقات پرسید: زمانی که شورای عالی سازمان محیط زیست منحل شد موضع دوستان چه بود و چه اقداماتی انجام دادند؟

قاضی‌پور نماینده مردم ارومیه در مجلس گفت: کل مصوبات هیئت دولت را رد کردیم و یکی از تنش‌هایی که بین دولت و مجلس بود خودسری‌های دولت قدیم بود. در مجلس فراکسیون محیط زیست داریم که بنده عضو آن هستم و مخالفت خود را در آنجا اعلام کردم.

فاطمه نوری شکری دانشجوی رشته ارتباطات خطاب به جلال‌زاده استاندار آذربایجان شرقی گفت: با توجه به اینکه دو سال از آغاز برنامه 5 ساله نجات دریاچه ارومیه می‌گذرد اما شاهدیم که هنوز پاکسازی دریاچه به عنوان مرحله اول اتفاق نیفتاده، لندی‌‌کرافت هنوز در دریاچه است، نخاله‌های پل میان‌گذر و زباله‌های دیگر وجود دارد و باید پرسید برای جلبک‌زدایی چه طرحی دارید.

وی نمونه‌ای از نمک دریاچه مربوط به دو سال پیش با رنگ سفید و نمونه نمک مربوط به دو هفته پیش با رنگ سرخ را خطاب به جلال‌زاده نشان داد و گفت« اکنون نمک دریاچه بیمار است چه فکری برای آن کرده‌اید».

جلال‌زاده گفت: البته براساس تفاهم‌نامه‌ها و برنامه نجاتی که تهیه شده بود اقداماتی انجام شده است و چیزی حدود 200 میلیارد تومان برای انتقال بین حوزه‌ای و کارهای عمرانی توسط وزارت نیرو هزینه شده است. عرض کردم در دو سال گذشته اراضی کشاورزی که مدرن شده و از غرق‌آبی به آبیاری قطره‌ای تغییر کرده به 25 هزار هکتار رسانده‌ایم. در سال 91 و 92 به دلیل کمبود اعتبارات افت داشتیم اما در باروری ابر‌ها وزارت نیرو و سازمان محیط زیست مدیریت کردند که عدد و رقم دست خودشان است.

حیدری در ادامه گفت: امیدوارم دریاچه ارومیه همچنان نفس بکشد و آنقدر دیر نرسیم که دیگر دریاچه ارومیه وجود نداشته باشد.

نادر قاضی پور در برنامه مناظره درباره اثرات مثبت رونق کشاورزی در استان آذربایجان غربی گفت:  استان ما در منطقه ای واقع شده که با عراق همسایه است، کشوری که سال ها است دولت مرکزی ندارد و ناامن است. مناطق کردنشین ترکیه هم که همسایه ما هستند،‌ وضعیت مشابهی دارند. بنابراین ما در سال های گذشته برای رونق کشاورزی خود امنیت کافی نداشتیم که البته با زحمات برادران نیروی انتظامی، وضعیت الان خیلی بهتر شده است.

وی ادامه داد: مردم آذربایجان قبلا در زمستان ها برای کار به جنوب کشور یا کویت می رفتند، ‌اما الحمدلله در خود کشور کار می کنند و نتیجه زحمتشان عاید وطنشان می شود.

قاضی پور افزود: در سال های 77، 78 و 79، برای سه سال متوالی ورودی آب دریاچه ارومیه کاهش یافت و خشکسالی اثرات ناگوار بسیاری داشت، به طوری که 5/4 میلیارد متر مکعب آب دریاچه کاهش یافت. مسئولان زیست محیطی آن زمان کجا بودند؟ مسئولان استان عملکرد بسیار بدی در سال 90 داشتند و مشکلات زیادی به استان و دریاچه وارد کردند.

محمد درویش در پاسخ درباره سهم مردم در رفع بحران های زیست محیطی گفت: شما با تالاب کانی برازان آشنا هستید که تالاب اقماری است و چند سال پیش داشت خشک می شد. همین بچه های محیط زیست رفتند با مردم منطقه حرف زدند و گفتند اگر به جای شلیک با اسلحه به پرندگان، بخشی از حقابه خود را به تالاب بدهید و باعث نجات آن و بازگشت پرندگان مهاجر شوید، هم سبب تقویت منطقه و هم نجات تالاب می شوید.

وی افزود: با تعامل محیط زیست و همکاری مردم این اتفاق افتاد و مردم کانی برازان الان می گویند این تالاب خون ماست. اگر این ظرفیت سازی در حوزه جاده شهید کلانتری دریاچه ارومیه هم می شد و مردم را محرم می دانستیم و نگاه امنیتی را از تشکل های مردم نهاد برمی داشتیم،‌ مردم بهترین ابزار و مولفه برای نجات دریاچه بودند تا برای یک مدت 5 تا 10 ساله فعالیت کشاورزی خود را به نفع دریاچه ارومیه کاهش دهند.

درویش اضافه کرد: ما فکر می کنیم اگر آب شیرین به دریاچه شور برود،‌ حرام می شود. در سال 74 همایشی در تبریز برگزار و پیشنهاد شد آب از دریاچه ارومیه به ارس انتقال یابد تا از شر این غده سرطانی خلاص شویم. اما مدیریت حوزه چشم خود را بست و اجازه افزایش مساحت اراضی کشاورزی شد.

نادر قاضی پور در برنامه مناظره گفت: به جز جلسات فرمالیته صدا و سیما،‌ هیچگاه معاونان وزارت نیرو، محیط زیست،‌ وزارت کشور و مسکن و شهرسازی و سایر دستگاه های مسئول در ارومیه جلسه تشکیل نداده اند تا کارهایی که انجام نداده اند،‌ مثل لایروبی سیمینه رود و زرینه رود و …. بررسی شود.

محمد درویش در پاسخ گفت: من حرفتان را می پذیرم که سازمان حفاظت محیط زیست هرگز نتوانسته به وظایف خود طبق اصل 50 قانون اساسی عمل کند. این اصل می گوید محیط زیست لازمه حیات مردم است. سازمان محیط زیست به عنوان نهادی فراتر از وزارتخانه ها باید بر وزارت نیرو نظارت می کرد و هشدار می داد و اگر وزیر به وظایف خود عمل نمی کرد، موضوع را به مجلس ارجاع می داد.

وی افزود: خود نمایندگان هم وظیفه نظارتی دارند و به جای اعتراض به اینکه چرا سدها در فلان استان است و در استان ما نیست، باید بر روند احداث سدها نظارت می کردند.

قاضی پور در دفاع از عملکرد نمایندگان مجلس گفت: هر کاری هم که تا کنون برای نجات دریاچه ارومیه انجام شده، توسط نمایندگان مجلس بوده،‌ اما به دلیل عدم همکاری دولت این طرح های نمایندگان مجلس عقیم مانده است. ما با انتقال آب شرب مخالف نیستیم،‌ اما با انتقال آب شور به نیروگاه ها و بخش صنعتی مخالفیم. چرا شما محیط زیستی ها با این کار مخالفت نکردید؟

درویش پاسخ داد: شما مرتب به انتقال آب شور به بخش صنعت اعتراض دارید، در حالی که طبق آمارها تا 90 درصد آب دریاچه ارومیه دارد به کشاورزی اختصاص می یابد و صنعت تنها 4 درصد تخصیص آب دارد. این در حالی است که کشاورزی ما با بضاعت فعلی مثل یک کودک نابالغ است که دارد منابع را می بلعد و بازدهی کافی ندارد.

قاضی پور با اعتراض گفت: ما حق توهین به کشاورزان را نداریم. این عزیزان برای حفظ حیات خود در گرما و سرما به زحمت کشیدن مشغولند.

درویش پاسخ داد: من توهین نکردم. من راجع به بخش کشاورزی گفتم که به نسبت منابعی که به آن تخصیص یافته است، راندمان کافی ندارد. در عهدنامه باری مقرر شد 8/1 میلیارد متر مکعب از آب دریاچه ارومیه را آذربایجان غربی، 300 میلیون متر مکعب را آذربایجان شرقی و 800 میلیون متر مکعب را کردستان تامین کند. آیا استان شما به تعهدات خود طبق این عهدنامه عمل کرده است؟

قاضی پور پاسخ داد: استان آذربایجان غربی به تعهد خود عمل کرد، اما وزارت نیرو به وظایف خود عمل نکرد. کردستان هم 585 میلیون متر مکعب آب برداشت می کند که این یعنی به جز آب زرینه رود هیچ آب دیگری برای دریاچه نمی ماند.

نادر قاضی‌پور و محمد درویش در ادامه مناظره دو نفره که هم‌اکنون از شبکه یک سیما در حال پخش است به مباحث مربوط به تأمین آب دریاچه ارومیه پرداختند.

 

درویش با طرح این سؤال که چرا باید راندمان آب کشاورزی در آذربایجان غربی 35 درصد باشد اظهار داشت: 1.8 دهم میلیارد از مجموع 3.1 میلیارد مترمکعب حقابه دریاچه ارومیه باید توسط آذربایجان غربی تأمین می‌شد و همچنین به ترتیب 300 و 800 میلیون مترمکعب آب باید توسط آذربایجان شرقی و کردستان تأمین می‌شد  این در حالی است که مسئولان آذربایجان غربی در تأمین آب دریاچه ارومیه دبه کردند.

 

قاضی‌پور در واکنش به صحبت‌های ابراز داشت: آذربایجان غربی و شرقی هر کدام باید به نوبه خود حقابه دریاچه ارومیه را تأمین می‌کردند اما همیشه این آذربایجان غربی بوده که در این زمینه اهتمام ورزیده است.

 

درویش ادامه داد: دریاچه و کوه‌های چهل چشمه زمانی سرسبز بودند اما هم‌اکنون تبدیل به کشت آبی شدند و به واسطه استفاده از موتور پمپ آب را می‌مکند.

 

عضو هیئت علمی مؤسسه تحقیقات جنگل‌ها و مراتع کشور ادامه داد: متاسفانه هم‌اکنون رابطه درست بین مردم و مسئولان ایجاد نشده است و اگر کسی بخواهد تشکل مردم نهاد تشکیل دهد دست کم باید دو سال به وزارت کشور برود.

 

در ادامه نماینده مردم ارومیه اظهار داشت: مجلس شورای اسلامی به مؤسسات و جلسات مردم نهاد اهمیت می‌دهد چرا که هم‌اکنون در بحث شهرسازی هم شاهد وجود چنین تشکل‌هایی هستیم.

 

درویش در واکنش به صحبت‌های قاضی‌پور گفت: هم‌اکنون 500 تا 600 تشکل مردم نهاد در محیط زیست وجود دارد این در حالی است که پیش از این شاهد وجود 2 هزار تشکل مردم نهاد در این حوزه بودیم.

 

وی متذکر شد مجموعه حاکمیت سبب شده است کسی نتواند دل به دریا بزند و بخشی از زندگی خود را برای ارتقای کیفیت نسل آینده مصرف کند.

 

قاضی‌پور همچنین خطاب به درویش ابراز داشت: شما که طی سال‌های گذشته سنگ تأمین آب ارس را به سینه می‌زدید در ایران زندگی می‌کند و باید از حقآبه ایران دفاع کنید چرا مازاد آب ارس را به دریاچه ارومیه انتقال نمی‌دهید و چرا اجازه می‌دهید تمام پول‌ها و اعتبارات وزارت نیرو در طرح‌های پیمانکاری صرف شود.

 

درویش در ادامه در پاسخ به سوالات نماینده مردم ارومیه بیان داشت: ماجرای غرب کشور (بین‌النهرین) به این دلیل بوجود آمد که دولت ترکیه از ضعف دولت عراق سوء استفاده کرد و حقآبه دجله و فرات را کاهش داد و همین مسئله باعث شد تا چشمه‌های گرد و خاک از 6 مورد به 24 مورد افزایش یابد.

 

وی متذکر شد: وزیر ترکیه متوجه نیست که آب کالای زیستی است در حالیکه نفت کالای اقتصادی است.

 

عضو هیئت علمی مؤسسه تحقیقات جنگل‌ها و مراتع کشور با تأکید بر اینکه باید به مردم پایین دست احترام بگذاریم گفت: به همین دلیل است که با طرح بارورسازی ابرها مخالف هستم.

 

در ادامه این مناظره قاضی‌پور با بیان اینکه دریاچه ارومیه بیمار و در حال مرگ است یادآور شد: چرا اجازه نمی‌دهید موقتا و به صورت مسکن آب وارد این حوزه آبخیز شود.

 

درویش در پاسخ به سخنان قاضی‌پور بیان داشت: بهترین آب در حوزه آبخیز آذربایجان غربی است که معادل 4 هزار و 700 مترمکعب آب دارد و اگر صبر کنید که طرح انتقال آب ارس به دریاچه ارومیه اجرایی شود دیگر آبی باقی نمی‌ماند.

 

نماینده مردم ارومیه در مجلس شورای اسلامی با بیان اینکه هم‌اکنون سونامی نمک آغاز شده است بیان داشت: در این میان آذربایجان شرقی بیش از آذربایجان غربی آسیب می‌بیند.

 

درویش در ادامه با انتقاد از روند رو به رشد ایجاد سد در حوزه آبخیز دریاچه ارومیه ابراز داشت: هم‌اکنون 72 سد در این حوزه ایجاد شده است چرا باید اجازه داد این روند ادامه یابد.

 

نماینده مردم ارومیه در مجلس شورای اسلامی با بیان اینکه نظام جمهوری اسلامی قادر است تمام تالاب‌ها و دریاچه‌های کشور را آباد کند بیان داشت: چرا در این باب مخالفت می‌شود که آب از شمال و جنوب به زمین‌ها بیاید.

 

درویش خطاب به قاضی‌پور خاطرنشان کرد: انتظار ما این بود که وقتی طرحی شکاف آور با این عنوان در مجلس به تصویب رسید که تمامی چاههایی که تا سال 65 در مناطق حفر شده بودند مجوز دریافت کنند شما با عنوان نماینده مردم در صحن علنی بهارستان فریاد برآورید و بگویید که ما حاضر نیستیم چنین ننگی به نام مجلس زده شود.

 

قاضی‌پور در پاسخ به این سخن بیان داشت: روزانه در شهرستان‌ها چندین چاه پلمب می‌شود و 2.5 میلیارد آب دریاچه ارومیه به سایر بخش‌‌ها انتقال داده می‌شود.

 

درویش خاطرنشان کرد: سیبی را که در آذربایجان غربی صادر می‌شود 6 برابر سیب تاکستان آب مصرف می‌کند در واقع صادر کردن سیب همان صادر کردن آب است.