زبان مادری، هویت انسان را شکل می‌دهد

در اصل پانزدهم قانون اساسی نه جمهوری و نه اسلامی ایران هم بر حق تحصیل به زبان مادری در کنار زبان فارسی در مدارس تاکید دارد و می گوید: ((زبان و خط رسمی و مشترک مردم ایران، فارسی است. اسناد و مکاتبات و متون رسمی و کتب درسی باید با این زبان و خط باشد. ولی استفاده از زبان های محلی و قومی در مطبوعات و رسانه های گروهی و تدریس ادبیات آنها در مدارس، در کنار زبان فارسی آزاد است)) و اجرای دقیق و کامل اصل ۱۵ قانون اساسی گامی مهم و بنیادین در مسایل مربوط به قومیت هاست. با این وجود اجراشدن این اصل تاکنون با چالش های بسیاری همراه بوده است و تا کنون اجرا نشده است.

البته نکته قابل تامل در این اصل عدم استفاده از واژه ”ملت” برای غیر فارس زبانها میباشد.

 زبان مادری چقدر مهم است در اندیشه ورزیه یک انسان؟
زبان به ما این امکان را می‌دهد که بتوانیم اندیشه‌ها و مفاهبم پبچبده را منتقل کنیم. ما بوسیله زبان می توانیم درباره غیرممکن ها حرف بزنیم که ممکن است هرگز اتفاق نیفتاده باشند و هرگز هم اتفاق نیافتند. زبان، پیشرفت‌های بشر را ممکن ساخته است. بشریت با اتکا به زبان و بخصوص زبان مادر توانسته، گام بزرگی برای پیشرفت‌ بردارد و او را برای همیشه از سایر گونه‌های حیوانی متمایز کرده و او را به عنوان اشرف مخلوقات مطرح کرده است. امروزه در قرن بیست ویکم  ما این را فهمیده ایم که این زبان مادری است که اساس انسانیت است و ما را « انسان » می‌سازد چون هویت نسل مان را نشان میدهد.

چرا باید به زبان مادری اهمیت داد؟ و حقیقت تنوع زبانی چیست؟
تنوع زبانی امری طبیعی در زندگی انسان است.  مساله اصلی، به رسمیت شناختن، فهمیدن و البته ارج نهادن به این تنوع زبانی به عنوان یک نظم طبیعی در جهان است. در اینجا تاکید بر روی زبان مادری است چون این زبان، نخستین زبانی است که یک نوزاد وقتی از مادر خود شیر می خورد و می شنود و با یادگیری ان زبان هویت پیدا میکند که دقیقا به همین، دلیل عنوان زبان مادری به خود گرفته است. این زبان، زبانی است که ما در نخستین دوران زندگی خود فرامی گیریم. این زبان، هویت ما را شکل می‌دهد و حامل فرهنگ ما به آینده است..

زبان مادری چگونه پیوندی با هویت آدمی دارد؟
زبان مادری، تنها زبانی است که انسان ها هویت اجتماعی و روان‌شناختی خود را با آن به دست می‌آورند. این زبان، زبانی است که آنها را به ریشه‌های خانوادگی و فرهنگی‌شان متصل می‌کند.

چرا در ایران نژادپرست‌ها و ناسیونالیست‌های افراطی که خود را والا تر از ملت های دیگر یک سرزمین میدانند در طول تاریخ  تلاش زیادی برای از بین بردن زبان مادری اقوام دیگر داشته‌اند.
سیاست‌گذاری‌های دولتی و آموزشی، زبان گروه سلطه را مسلط می‌کند و دیگر زبان‌های مورد استفاده در جامعه را غیرقانونی می‌کند. باید به این نکته توجه کرد که اگر شما آموزش و ترویج یک زبان را قدغن و غیرقانونی کنید، در نهایت، آن زبان را حذف می کنید و با از بین بردن آن زبان، فرهنگ آن گروه زبانی را نیز نابود می کنید و در نهایت، خود آن مردم را حذف از بین می برید. ممکن است که آنها بصورت فیزیکی از بین نروند اما آنها دیگر خودشان نیستند بلکه تبدیل به دیگرانی شده اند که به زبان و فرهنگ دیگری تعلق دارند. آنها دیگر موجودیت ندارند. مخالفت با آموزش زبان مادری به عنوان یک ابزار می‌تواند باعث شود هزاران کودک که زبان مادری آنها غیر از زبان رسمی کشور است، از آموختن به زبان خود محروم شوند.این مساله باعث می شود این کودکان بی سواد و فاقد مهارت های لازم بار بیایند  و نتوانند با خود را با بایسته های جهانی قرن بیست و یک وفق دهند. این افراد همیشه در نزدگی در معرض فقر و نابرابری های اجتماعی قرار می گیرند و این یک جنایتی بیش نیست. یک جامعه دموکراتیک فقط میتواند قوانینی وضع کند که از چنین جنایتی علیه یک ملت وکودکان ان جلوگیری کند که متاسفانه برای دولت ایران دموکراسی معنایی ندارد.

برخی ها، آموزش زبان مادری را با مخاطرات امنیت ملی و مرزی، پیوند می دهند، آیا واقعا آموزش به زبان مادری، توسط گروه‌های قومی در درون یک کشور، امنیت کشورها را به خطر می اندازد؟
این عقیده که حرف زدن و آموزش گروه های قومی به زبان خود می تواند، امنیت ملی را به خطر بیاندازند،به نظر بنده واقعا مسخره است. تنوع زبانی یک سرمایه است نه یک بدهی و یک فرصت است نه تهدید. تنوع زبانی مساله ای است که در واقعیت وجود دارد یک بخش کاملا طبیعی در زندگی انسان است. هدف و تلاش ما باید این باشد که کلیه گروه های قومی که در یک کشور زندگی میکنند بتوانند با زبان خود صحبت کنند و به آن بنویسند و با وجود اصل های ۱۵ و ۱۹ قانون اساسی ایران همچنان زبان ملل ازجمله زبان ترکی در ایران ممنوع هست و امسال نیز همچون سالهای قبل شاهد شروع مدارس دراول مهر ماه شدیم که با وجود خواسته های فراوان ملل در ایران برای حق تحصیل به زبان مادری باز هم شاهد ممنوعیت زبانهای غیر فارسی در ایران هستیم .    و روز دوم اسفند، برابر با ۲۱ فوریه از طرف یونسکو به عنوان “روز جهانی زبان مادری” نامگذاری شده است که این نامگذاری در کنفرانس یونسکو به منظور کمک به تنوع زبانی و فرهنگی انجام شده و مجمع عمومی سازمان ملل متحد، سال ۲۰۰۸ را سال جهانی زبان ها نامگذاری کرد. هر ساله در سراسر دنیا به مناسب این روز، همایش ها و برنامه متنوعی برای ارج نهادن به زبان مادری و تقویت هویت بومی برگزار می شود .