عملیات‌های نیروهای مسلح ترکیه بر علیه پ‌ک‌ک در برخی از شهرهای جنوب‌شرقی این کشور از ۱۴ دسامبر ۲۰۱۵ آغاز می‌شود و در حالی که همگان انتظار درگیری‌هایی نه چندان طولانی را داشتند، درگیری‌ها به شکل عجیبی طولانی می‌شود. در طول دو ماه گذشته نیروهای مسلح ترکیه با اینکه تلفات زیادی داده‌اند، صدها عضو پ‌ک‌ک را نیز طی این عملیاتها کشته‌اند. در حالی که بمباران قندیل نیز از سوی ترکیه در حال تداوم است، برخی از شهرها از جمله جیزره که روز گذشته (۱۱ فوریه) “پاکسازی” نیروهای پ‌ک‌ک از آن اعلام شد، طی این مدت پاکسازی شده‌اند اما شهرهای دیگری چون سور همچنان محل تنش است. موضوعی که جلب توجه میکند، دشوار شدن این عملیات‌ها برای نیروهای تُرک هست و به عنوان مثال پاکسازی شهر جیزره به تنهایی نزدیک به دو ماه طول کشیده است و شهر سور همچنان پاکسازی نشده است. در این نوشته قصد بر آن است که دلایل دشوار شدن مبارزه با پ‌ک‌ک به شکل مختصر و مفیدی شرح داده شود که در ادامه مطلب بدان میپردازیم.

جنگ در شهر و مشکلات موجود

تغییر استراتژی پ‌ک‌ک و ورود به شهرها و مناطق مسکونی یکی از دلایل اصلی دشوار شدن مبارزه نیروهای ترک با این گروه تروریستی است. مبارزه با تروریسم در مناطق کوهستانی و به‌طور کلی مناطق غیرمسکونی قابل مقایسه با مبارزه در مناطق شهری و مسکونی نیست زیرا استفاده از تمامی تجهیزات و قوای نظامی در مناطق مسکونی غیرممکن است. ارتش‌های منظم و مجهز همواره در مناطق غیرمسکونی برتری قابل ملاحظه‌ای بر گروه‌های تروریستی دارند و ارتش ترکیه نیز به عنوان یکی از قدرت‌های منطقه‌ای در مبارزه با پ‌ک‌ک در کوه‌ها و مناطق کوهستانی و کلا در مناطق غیرمسکونی تاکنون به مشکل خاصی برخورد نکرده است.

انتقال تجربه جنگ شهری “کوبانی”

بمب‌های دست‌ساز، مین‌ها، خندق‌های کنده‌شده در کوچه پس کوچه‌های باریک شهرها در حالی برای نیروهای مسلح ترک دردسرساز و خطرناک شده‌اند که بسیاری از نیروهای پ‌ک‌ک قبل از شروع این تنش‌ها، در کوبانی به مبارزه شهری پرداخته‌اند و تجارب این درگیریها را به شهرهای جنوب‌شرقی ترکیه منتقل کرده‌اند. تک تیراندازهایی که بصورت حرفه‌ای و بدون دیده شدن با سوء استفاده از وضعیت شهر به سمت پلیس و نیروهای ارتش شلیک میکنند، تجربه درگیری‌های شهری را در میان نیروهای پ‌ک‌ک مشخص میکند. برخی گزارشات منابع ترکیه تایید میکنند که نیروهای پ‌ک‌ک پیشتر تجربه جنگ شهری را داشته‌اند؛ به گونه‌ای که در استفاده از کوچه‌ها و خانه‌های تخریب شده مهارت قابل توجهی دارند. هر قدم نیروهای امنیتی میتواند بر روی بمب‌های دست‌ساز و مین‌های کارگذاشته شده در کوچه پس کوچه‌ها باشد و یا بمب‌گذاری تروریست‌ها در خانه‌های خالی حتی تا زیر فرش و داخل عروسک‌های کودکان نیز پیش میرود.

سوء استفاده از حضور غیرنظامیان

بدون مبالغه میتوان گفت که اگر حضور غیرنظامیان نبود، پاکسازی نیروهای گروه تروریستی پ‌ک‌ک از شهرهای جنوب‌شرقی ترکیه حتی یک هفته هم طول نمیکشید و بزرگترین دلیل حضور پ‌ک‌ک در شهرها نیز سوء استفاده از حضور غیرنظامیان است. نیروهای مسلح ترکیه با تیزنگری و دقت فراوانی به عملیات میپردازند تا غیرنظامیان در عملیات‌ها دچار آسیب نشوند و این مسئله فرصت را برای سوء استفاده پ‌ک‌ک فراهم‌ میکند. به راحتی میتوان پیش بینی کرد که پ‌ک‌ک حداقل در زمان‌های دشوار پرجمعیت‌ترین مناطق شهر را نیز برای کشاندن تنش‌ها انتخاب میکند تا آسیب‌پذیری خود را به دلیل کاسته شدن قدرت مانور نیروهای امنیتی به سبب حضور مردم کمتر کند. در کل میتوان گفت که پ‌ک‌ک تلاش کرده است، مردم را سپری برای رسیدن به اهداف خود کند. لازم به ذکر است که ارتش در این مناطق به دلیل حضور مردم توان استفاده از تمامی تجهیزات را ندارد و شلیک‌های سنگین از جمله با تانک‌ها نیز تنها با تعداد بسیار محدود در محلاتی که خالی از غیرنظامیان هستند، صورت گرفته است و مشهود است که جان غیرنظامیان کُرد اگر برای پ‌ک‌ک نیز بی‌اهمیت باشد، برای دولت ترکیه دارای اهمیت بسیاری‌ست.

سوء استفاده از دموکراسی

دموکراسی تُرکی که بدون شک بزرگترین دموکراسی منطقه است، فضای سیاسی ترکیه را برای سوء استفاده طرفداران پ‌ک‌ک باز گذاشته است و امروز حتی حامیان پ‌ک‌ک در مجلس ترکیه نیز حضور مشهود دارند. فضای باز سیاسی باعث ایجاد فشارهای طرفداران پ‌ک‌ک بر روی دولت برای جلوگیری از مبارزه متوالی با تروریسم شده است. اعضای حزب دموکراتیک خلق‌ها به رهبری آقای دمیرتاش و خانم فیگن یوکسکداغ بارها دولت ترکیه را به دلیل مبارزه با پ‌ک‌ک شدیدا مورد انتقاد قرار داده‌اند و اتهامات سنگینی را نیز به دولت زده‌اند. فضای سیاسی ترکیه به قدری باز است که مبارزه مشروع دولت بر علیه تروریسم نیز با حملات شدید سیاسی روبرو میشود که این مسئله را شاید در کمتر کشوری بتوان شاهد بود. این فضای باز سیاسی در تردد دولت برای مبارزه قاطع با تروریسم نیز نقش زیادی بازی میکند و عدم وجود نقطه افتراق میان گروه‌های مختلف سیاسی کُرد با پ‌ک‌ک نیز موضوع را پیچیده‌تر میکند. میتوان گفت که مهمترین گروه‌های سیاسی کُرد(از جمله حزب دموکراتیک خلق‌ها) در حالی که توان حضور در صحنه سیاسی ترکیه با تمامی مطالبات خود را دارند، به جای پرداختن به این امر، به سوء استفاده از دموکراسی حاکم به نفع گروه تروریستی پ‌ک‌ک میپردازند.

حسین محمودی – فعال مدنی آزربایجان

ترکیه – ۱۲ فوریه ۲۰۱۶