معصومه قربانی

کئچن لرده فیتیله برنامه سینه اَل وئرن اعتراض لار سیراسیندا یولداش لارین بیرى یولداشجا پایلاشدیغیم بیر فیس بوک استاتوسوندا مندن بیر تنقید ائله دی! تنقید بوندان عیبارتى دی کى من فیس بوک دا چالیشیرام قالار یا جدى مطلب لر پایلاشام، نده ن پس ایندى دویغولانیب و دویغوسال بیر یازى یا استاتوس پایلاشمیشام؟ البته حورمتلى یولداشیم آچیقلامیشدى کى بو گونلر هامیمیز باسقى آلتیندا دویغولانیب و بویله بیر شى لر نورمال دیر، اما اوزوموزه حاکیم اولوب و دویغولانماماغیمیزى توصیه ائتمیشدى! اصلینده من دوستلارین تنقیدلرین ائشیدیب و بو تنقیدلرین اساسیندا اوز رفتارلاریمى ایصلاح ائله میشم. بو تنقیدده بیر عزیز یولداش دان گلدیغى ایچون ده من داها شبهه ده یاشادیم و بو قونو اوستونده گونلر بویو دوشوندوم.

یازار و دویغونون نه ایلیشگیسى اولا بیلر؟ بیر یازار نه قدر اوز دویغولارین یازیلاریندا دیخالت وئره بیلر؟ بو سؤالا نه جور جواب وئرمَکده البته چتینلیک چکه بیله ریک. اما بیر یازار باخمیاراق کى سیاسى یا کولتورل ساحه سینده یازیر اما او هر شى دن اول بیر اینسان دیر. ایندى بیر اینسان دویغولارینان نه ایش گورمه لیدیر؟ بلکه بیزیم آتا کار یا مردسالارى سنت ده بیر اینسان موحکم دایانمالى دیر و هئچ زامان دویغوسال اولمامالیدیر. بو بیزیم سنت و کیچمیشدیر، او اینسان لارى سئومیشیک کى اونلار هر زامان موحکم و إیراده لى اولوبلار. مثلاً بیزیم سنت ده کیشى دویغولانیب آغلاسا اوزامان اونا دئیلر کى فلان کیشى اوچ میثقال دا آروادان اسکیک دیر. آغلاماق و دویغولانماق قادینلارین رفتارى و حیله سى اولاراق تثبیت اولونور و توپلوم دا دویغوسال اینسانلارى سئویرسه ک ده اما اونلارى گوجسوز بیریسىى بیلیب و اولگو توتماریق و زامان زامان بلکه آرخادا اونلارى مسخره یه قویوب گولریک. بو بیزیم کوتلوى پیسخولوژیمیزدیر کى کئچمیش تاریخدن بیزه میراث قالیب. مثلاً باخساق کئچمیش قهرمان لاریمیزا کى اونلارى رسم ائله مک دن دیریلدیرمگه چالیشیریخ. اونلارى بیغلى، ساققالى و هیبت لى تصویره چکیریخ کى دویغولارینا هر زامان ظفر قازانیب لار و یا اونلار دویغولارین قوربانلیق وئرمک له قهرمانلیخ مقامینا نائل اولوبلار. او حالدا کى بیر آیرى باخیمنان اونلار دویغولارى جوشدوق لارى ایچون چئویره لریندن تمایز قازانیب و فرقلى یاشام طرزى یاشاماق دان قهرمانلیق مقامینا نائل اولوب لار. بلکه بو فاکت اولاراق بیر درین آراشدیرمایا احتیاجى وار و من بوگون اوز دوشوندوکلریمى و دویغودان ائتکیله نن تجربه مى پایلاشماق ایستیرم. اولسون کى بو بارده تجربه و علمى اولان یولداشلار داها کَسَر یازى یازارلار.

اما من اوز تنهالیغیم دا دوشونورم کى من نه بیر قادین یا بیر ائرکک، بلکه اوندان اوستون بیر اینسان اولاراق دویغولانا بیلرم؟ و یا بو دویغولارى یازدیغیم یازى دا دیخالت وئره بیلرم؟ دوشونورم کى نه اولاردى منیم قَلمیمده او قدر گوج اولاردى کى بیر آخشام بیر آتا مجبور یوخسولوق دان ائوه اَلى بوش دوندوغونده، گوزو کوچوک اوشاقینا ساتاشیب و اوشاق اونان شیرین دیلی له سوراندا: آتا بو آخشام منه نه آلیبسان؟ من دوشونورم او آنى تصویره چکه بیلم، او لحظه کى بیر آتا اولادى قارشى سیندا اوزون چاره سیز حیس ائلیر! او زامان او آتانین نه دویغو یاشادیغین قلم نن تصویره چکمک ایستیرم، او آنى شعره چئویرمک ایستیرم. او آن و او لحظه و او نئچه ثانیه دیر کى اونون اوستونده، مین صحفه یازى و اون ایل دایانماق ایستیرم! اورگیم دولور و گوزلریمدن بیر قطره یاش گلیر و ایچریدن اوز گوجسوزلویومه بیر آه چکیب و آیاغا قالخیب قدم آتاراق تکرار دوشونورم کى نجور یازیم بیر آتا و آنانین دویغوسون او زامان کى اونلارین اولادلارى آغیر خسته لنیب و اونلارین پولو یوخدور کى اونو حکیم لر دئدیغى تداوى یه باشلاسینلار، او آنى و او لحضه نى یازماق ایستیرم کى اوشاق اونلارین گوزلرینین قاباغیندا شمع گیبى اَریریر و اونلار غرور لارین سیندیراراق هر کسه آغیز آچیرلار اولادلارینین تداوى سى ایچون و هر کس باشین آشاغى یا سالیر و یوخ جوابى وئیر! او آتا و آنانین دویغوسون و احساسین یازماق لازیم، او زامان کى اونلار هر کس دن اومیدلرین کسیرلر، اوزامان کى اوزلرین اونومدولموش حیس ائدیرلر، او زامان کى اینانیرلار اینسان اینسانین قوردودور، او زامان کى اونلار اوزلریندن اوتانیرلار، او زامان کى اوشاغین گوزونه باخماقا جرات و جسارت ائلیه میرلر! او زامان کى حتى صاباح یوخودان قارخیدیقلاریندا اَل- اوزلرین یویاندا آیینه باخامیرلار. بو ثانیه لردن ترژادى تصویره چکمک لازیم، اینسان لارین عجزلریندن و آغری لاریندان. دوستلار بو گونلر من بیراز باشاریرسیزام، بونا دا کلمه تاپامیرام، بونودا باشارمیرام. اورگیم توتولسا دا گوزلریمدن یاش گلمیر ساده جه اوتوروب گئجه نین تنهالیغیندا اولدوزلارا جومورام. تکرار دوشونورم بیر اینسانى، مثلاً بیر تورک اینسانى ایراندا! او زامان کى اونو ایش یئرینده، کیلاسدا یا دوستلار جمعینده هر گون مسخره یه قویوب گولورلر! او زامان کى اونو هر گون اینکار ائلیرلر، او زامان کى او مسخره و کوچولمک قورخوسوندان هر زامان ییغینتى دان و جمع دن قاچیر! او زامان کى او اوزون اینسان حساب ائده بیلمیر، او زامان کى اوتاندیغیندان اوزوده اوزونه گولور، او زامان کى بونو باشدان کئچیرمک ایچون اوزوده اوزونو اینکار ائلیر. او کوچولدوغو لحظه لر منه اونملى دیر! اینسان اینسان اولدوغونا گوره کوچولمک ایسته مز، اما او اینسانى کوچولدوغو نده، اونون سیندیغى آنین یازماق ایستیرم. او سیناندا نه دوشونور؟ او سینان دا قورو آغاج کیمى سینیر یا شیشه گیبى؟ اصلاً او سینان سونرا اونون سینیخ پارچالارین بیر-بیرینه یاپیشدیرماق اولارمى؟ بو احساس و دویغولارى یازماق ایچون دویغولانماق گرکدیر! یا مثلاً بیر خانیم تجاوزا معروض قالادیغى زامان، او زامان کى هر شى و هر کس دن گیزلنمک ایستیر، او زامان کى حتى اوزوده گیزلى بیر سیرهَ چئوریلمک ایستیر و حتى خاطیره لردن محو اولماق ایستیر! او آنى یازماق لازیم دیر! او آن کى بیر ائرکک ایکینجى سئوگیلى یا خانیم لا ائوله نیر! او زامان او قادینین دویغوسون یازماق گره ک دیر، بیر اینسان نجور اولور کى اوزونده ن اوتانیر! مثلا اوزگه سیندن اوتاناندا اونلاردان گیزله نیرسن یا اوزاقلارا کوچورسن! اما اینسان اوزونده ن اوتاناندا نه ایش گورَر؟ منیم ایلگیمى چکن بیران و ثانیه لیخ دویغولارى تصویره چکمک دیر، هر زامان دوشونورم کى بیر ائرکک، حیات یولداشینین باشقا سئوگیلى توتدوغوندان خبردار اولاندا نه دویغو یاشییر؟ اصلا بیر غرورسوز بیر اینسان نه دوشونور؟ نجور یاتیر؟ یوخودا نه لر گورور؟ و صاباح لارى یوخودان آییىلدیغیندا نه آرزو ائلئیر؟ یا اؤلومه محکوم اولان بیر محبوس، دار آغاجینین آلتیندا حوکمونون اوخوندوغو ایکى دقیقه ده نجور اینتظار چکیر؟ او ایکى دقیقه ده گوزلرین یومور و دوشونور کئچمیشینى و سئودیخلرینى و یا گوزلرین آچیر اولدوزلارا دویونجاخ باخماق ایستیر و اگر گوزلرین آچیرسا و جلادا باخماق ایستیرسه او سون آن اونون دویغوسون تصویره چکمک گره ک دیر!

هر اَزیلن- هر اینکار اولونان- هر تحقیر اولونان- هر آج و هر بیر سیتم کش اینسان دویغویا و احساسا مالیک دیر. اونون گئنل حالدا اوزل اولاراق کوتلوى بیر توپلوما عائد اولسادا اما اوزل حالدا هر اینسان اوزل بیر دویغویا مالیک دیر. او دویغولارى، او آن لارى و او ثانیه لرى یازماق گره ک دیر! حتى اوتانماماق گره ک دیر، او عزیز جانلارین دویغولارین درک ائتمک گره ک دیر! حیاتیمیز گونو گوندن ماشین لاشیر. عاجللار، تحقیر اولونان لار، اینکار اولونان لار و ازیلن لر، نت و تلویزیون گوجوله او قدر تیکرارلاشیر کى سونوندا بو فلاکتلر گوزلریمیزه نورمال گورونور. اما هر بیر تک جانین دویغوسون دویماخ لازیم. هر کس فرقلى بیر دویغویا مالیک دیر، دویغوسوز بیر توپلوم اؤلموش و بیر پارچا داشا چونموش بیر کوتلوى توپلوم دور کى او بیتکیسل( نباتى) بیر حیات یاشاییر! دویغوسوزدوخ بیر توپلوم دا یایقین اولورسا یا کوتلوى اولاراخ اینتحار ائلرلر و یا کوتلوى اولاراق جینایت ائلرلر!

دویغولو اولماق هاساد دئیل دوستلار! دویغولو اولماق گوردوغون گونده لیک آغرى و کدرلرى اِحساس ائلییب آغلاماق و گونده لیک موتلولوق لاردان موتلو اولماق دیر، دویغولو اولماق اینسان اولماق دیر! اوز کیملیغیندن اوتانماماق دیر، معروض قالدیغین ظولوم و حاقسیزلیق لارا عصیان ائله مک دیر! درد و کدرین پایلاشامیان بیر اینسان یا توپولوم عاصى اولا بیلمز، آزاد اولماق ایچون دویغولارى پایلاشماق گره ک دیر! دویغولانماق هر آن آزادلیغى خیال دا دا اولسا تصوور ائلمک دیر و خیالدا دا اولسا اونان نشه دویماق دیر! دویغولو اولماق قیفیلاندیغین زنجیرلرى قیرماق ایستمک دیر.

حیات و یاشام دویغودا خولاصه اولور دوستلار و قالان هامیسى حیکایه! دوستلار من شاعیر، یازار و یا رسّام اولسایدیم نه فقط سئوگى و آیریلیق، کى اونان اوسته دویغو یازارى و یا رسامى اولماق ایستردیم! بو دویغولو آنلارى تصویره چکه بیلمه دیغیم ایچون اؤزگونم، اما اومارام کى بیلیرسیز بعضى بیر شى لرى تصویره چکمک چتین دیر، اومارام کى منیم گوجسوزلوغومو بو قونودا باغیشلایاسیز. اما بیلیرم کى آنلاییرسیز نه دئمک ایسته دیغیمى!