«انسان حیوان باورمند است وهمواره نیاز دارد چیزی را

 باورکند ، درنبود چیزهای خوب ومنطقی برای باور کردن،

خودش رابا باور کردن به چیزهای بد راضی می کند» .

«برتراند راسل»

توطئه باوری عمومی درزمان ما;

 دوران ما دوران گلوبالیزاسیون غیر قابل کنترل ،انقلاب انفورماتیک و گردش آزاد اطلاعات است . دورانی که وقایع پیش بینی نشده و باور نکردنی پشت سر هم درنقاط مختلف جهان وقوع می یابند ونوعی ترس توام با شک وتردیدوعدم اطمینان ازآینده ایجاد می کنند توگوئی نیروئی مرموز و ناشناخته ای پشت این وقایع قرار دارد که« مسلط برامور جهان است» وبصورت «حکومت جهانی» عمل می کند و«ارباب جهان» پشت سر حکومتهای بظاهرمستقل ایستاده است. بدینسان فراموش کاری روزانه، ساده اندیشی عامیانه وزود باوری ناشیانه از ویژگی های دوران ما شده اند زیرااین ویژگی ها بما اجازه می دهند از شرایط بی ثبات، وحشتناک واحمقانه ای که وقایع باور نکردنی راممکن می سازد فرار بکنیم . باین ترتیب دیو درونی خودمانرا فراموش  می کنیم و غیرمسئولانه مثلا می گوئیم که« داعش ساخته آمریکاست».

البته این نوع تئوری ها دلایل عامه پسند نیزارائه می دهند ولی این دلایل اصل مساله یعنی عقب ماندگی تاریخی جوامع اسلامی و بحران هویتی مسلمانان را توضیح نمی دهند .

دوران ما همچنین شاهد دگرگون شدن همه معیارهای ارزشی است مانند دوره انقلاب فرانسه و انقلاب اکتبر روسیه ونظایر آنها.دورانی که جنگ وصلح درهم می آمیزند ومرزهارا ازبین می برند وتشخیص دوست ازدشمن رامشکل می سازند. دورانی که در مناسبات سیاسی واقتصادی بین المللی ریا ودروغ رواج کامل داردبدون اینکه با مقاومت ومخالفتی جدی مواجه شود وهمه اینها جوروانی خاصی بوجود می آورند تا انسان ها برای احساس امنیت زود باور بشوند و« توطئه باوری» عمومی گردد و در باره هر واقعه مهم چندین « تئوری توطئه» رایج شود.سخن گفتن از توطئه بسیار آسان است زیرا هوادار آن را از سختی تجزیه و تحلیل و شجاعت انتقاد از خود و تحمل بار مسئولیت معاف می‌کند.

امروزه تئوری توطئه بعنوان یک وسیله قدرتمند سیاسی جهت ایجاد انحراف درافکار عمومی بکار می رود حکومتها برای تصفیه های درونی و همچنین بی اعتبار کردن مخالفان خوداز تئوری توطئه استفاده می کنند ومخالفان حکومت نیز برای از بین بردن مشروعیت حکام به تئوری توطئه متوصل می شوند  .

بعنوان مثال اگر دیدید که رهبر یک حکومت غیر دموکراتیک تمامی مشکلات را ناشی از توطئه دشمنان خارجی و عوامل داخلی آنان می داند خیال نکنید که نامبرده دچار روان پریشی شده و هذیان می گوید . این نوع فرافکنی و خاک در چشم مردم ریختن یک تاکتیک حساب شده سیاسی است وهدفش سرپوش گذاشتن بر نا کارآمدی دولت وعدم شایستگی مسئولین حکومتی در اداره امورکشور است. حکومتهای اوتوریتر فرهنگ وایدئولوژی خود را به جامعه تزریق می کنند و اغلب مردم نیز تحت تاثیر تبلیغات، بتدریج تئوری بافی آنان را باور می کنند.البته این تاکتیک تاثیرات منفی خودرانیز دارد و در دراز مدت بی اعتمادی نسبت به رژیم حاکم بوجود می آورد وداستان چوپان دروغگو تکرارمی شود، مردم حرفهای درست را نیز باور نمی کنند وآن زمانی است که دیگرکارازکار گذشته است.

 توطئه همواره در تاریخ ملت ها وجود داشته و وجود خواهد داشت از جمله قدیمی ترین آنها می توان کشته شدن سزار امپراطور روم بدست پسرش بروتوس راذکر کرد که با توطئه تعدادی از سناتورهای روم ،دویست سال قبل از میلاد مسیح انجام گرفته است.

تعریف توطئه

توطئه عبارت است از تصمیم جمعی عده ای علیه یک فرد ویا یک جمع حاکم برای کسب منفعت ویا گرفتن قدرت .

زمانی که اکثریت مردم بیسواد بودند ووسایل ارتباط جمعی وجود نداشت ،اظهار نظرعوام درباره وقایع مهم اغلب بصورت شایعات و خواب نماشدن وتفسیرهای کلثوم ننه ای با فال گیری واستخاره رایج می شد ولی درحال حاضر با از بین رفتن بیسوادی  وتکثروسایل ارتباط جمعی اظهارنظرها بصورت تئوری توطئه وبا چاشنی فاکت های شبه علمی بیان می شوند و توسط اینتر نت پخش می گردند.

هر تئوری توطئه فرد یا جریانی را نشانه گیری می کند و هدف اصلی طراحان آن تئوری متهم کردن یک فرد یا یک جریان مشخص است.طرف مقابل نیز بیکارنمی نشیند واتهام زنی متقابل آنها درعرصه سیاست به جنگ روانی تبدیل می شود. تئوری توطئه با تاثیرگذاری برروانشناسی اجتماعی مردم به بی عملی وانفعال سیاسی افراد منجرمی شود ونخبگان سیاسی جامعه را بی اعتبار می کند بهمین جهت نظام های دیکتاتوری بیشترین سود را از تئوری توطئه می برند.

تئوری توطئه درایران

درکشورهائی که سابقا مستعمره یا نیمه مستعمره بوده اند تئوری توطئه پذیرش عام دارد . دراین کشورها آنقدر توطئه واقعی عملی شده و سرنوشت ملتها را بر اساس منافع استعمارگران تغییر داده که مردم عادی پشت هر واقعه ای دست نیروی استعمار گررا می بیند . همه چیز را توطئه دیدن فقط به مردم کوچه وبازار محدود نمی شود بلکه روشنفکران وروزنامه نگاران و سیاستمداران نیز همه وقایع را با تئوری توطئه توضیح می دهند . مارگزیده از ریسمان سیا و سفید می ترسد بهمین جهت مللی که توطئه های واقعی خارجی تاریخ آنها را شکل داده توطئه باور می شوند. در این جوامع رفتار حکام نسبت به مردم و همچنین رفتار مردم نسبت بهمدیگر بسیارخشن وبیرحمانه است در عوض همین رفتار ها در مقابل خارجیان بیش از اندازه حقیرانه وذلیلانه می باشد.

در دهه آخر سلطنت محمد رضا شاه پیدایش کرم ساقه خوار برنج در گیلان و کرم پنبه خوار دردشت گرگان که از پی آمد های استفاده از بذرهای وارداتی بود با تئوری توطئه توضیح داده شد .در دهه هفتاد میلادی درایران جریانات چپ بسیار فعال بودند و جوعمومی ضد امپریالیستی و ضد آمریکائی بود پیدایش این آفت های کشاورزی نیز به آمریکائی ها نسبت داده شد و حتی کسانی ادعا کردند که با چشم خود دیده اند که یک آمریکائی ماشین خود را کنار مزرعه برنج نگاهداشته و یک قوطی پراز تخم کرم ساقه خوار برنج را در شالیزار ریخته وگریخته است. پیداشدن قوطی های خالی کنسروآمریکائی در کناردریامدرک این عمل خرابکارانه معرفی می شد.این داستان چنان رونق گرفت که بعد ازانقلاب یک فیلم سینمائی هم برپایه آن ساخته شد.

همچنین بیاد داریم که در روزهای انقلاب، شاه ودرباریانش بخش فارسی رادیو لندن را عامل اصلی تحریک مردم به انقلاب و ترتیب دهنده تظاهرات می دانستند و سفیر شاه در لندن مرتب دراین باره از وزارتخارجه انگلستان می خواست که جلوی تحریکات رادیو لندن را بگیرند.

راست وچپ درایران دچارتوهم توطئه هستند مثال ها فراوانند از جمله بعد از انقلاب سال ۱۳۵۷  نورالدین کیانوری رهبر حزب توده ایران هرهفته یک جزوه پرسش وپاسخ منتشر می کرد و توطئه های آمریکا علیه انقلاب ایران را افشاء می کرد وی چندین مورد از توطئه های امپریالیسم را باصطلاح افشاء کرده بود که خود ویارانش توسط سپاه پاسداران دستگیر شدند واین دستگیری نیز توطئه دیگرامپریالیسم علیه انقلاب ایران معرفی شد .در میان ایرانیان پر مدعا  توسل به تئوری توطئه ناشی ازجهل می باشد تا آنجا که بعضی از صاحبنظران توطئه باوری ایرانیان را نوعی « بیماری ملی » می نامند.

توطئه های واقعی درتاریخ معاصرایران

در تاریخ معاصر توطئه های واقعی که روانشناسی اجتماعی ایرانیان را تحت تاثیرخود قرار داده اند فراوانند بعضی از عمده ترین آنان بقرار زیر می باشند:

۱ – قرار داد سن پترزبورگ بین انگلستان و روسیه در سال ۱۹۰۷ که طبق آن بدون اطلاع ایرانیان ،خاک ایران را بین خود تقسیم کردند ،بخش جنوبی حوزه نفوذ انگلستان و بخش شمالی حوزه نفوذ روسیه شد.

۲ – در جنگ اول جهانی با اینکه ایران بفرمان احمدشاه قاجار بیطرفی در جنگ اختیار کرده بود اما بدون اطلاع دولت ایران نیروهای روسیه تزاری و امپراطوری انگلستان از شمال وجنوب وارد ایران شدند و ایران را به میدان جنگ تبدیل کردند . نیمی از جمعیت ایران در اثر جنگ ، قحطی ناشی از جنگ و بیماریهای مسری زمان جنگ مردند از جمله جمعیت ارومیه در آغاز جنگ سیصد هزار نفر بود ولی در پایان جنگ به صد هزار نفر کاهش یافته بود.

۳  – در سال ۱۹۱۹ انگلیسی ها با پرداخت رشوه به وثوق الدوله و وزرای کابینه اش قرار داد محرمانه ای راامضا کردند که ایران را تحت قیومیت کامل انگلستان قرار می داد .شیخ محمد خیابانی در آذربایجان علیه این قرار داد قیام کردو با ایجاد آزادیستان ، اجازه نداد سیاست های حکومت مرکزی درآذربایجان اجرا شود.

۴ – در جنگ دوم جهانی انگلیسی ها رضا شاه را از سلطنت بر کنار و پسرش محمد رضا را شاه ایران کردند و بدون نظر خواهی از ایرانیان ،انگلستان ، آمریکا و اتحادشوروی در سال ۱۹۴۱ نیروهای نظامی خودرا وارد ایران کردندو تمام خاک ایران را اشغال نمودند تا نفت ایران در اختیار متفقین بماند وآلمان هیتلری به نفت ایران دسترسی پیدا نکند .

۵ – درسال ۱۹۵۳ سازمان اطلاعات مرکزی آمریکا سیا با همکاری انگلستان عملیات محرمانه «آژاکس» را در ایران انجام داد و محمد مصدق نخست وزیر قانونی ایران را با یک کودتای نظامی از قدرت برکنار و محمد رضا شاه را که به ایتالیا فرار کرده بود دوباره بر تخت سلطنت ایران باز گرداند.

۶ – در سال ۱۹۷۸ هفت کشور صنتعی بزرگ در کنفرانس گوادلوپ به پیشنهاد آمریکا تصمیم گرفتند دیگر ازمحمد رضا شاه حمایت نکنند و آلترناتیوی را روی کار بیاورند که بتواند مانع نفوذ بیشترشوروی درایران بشود.

۷ – انقلاب ایران آنطور که آمریکا می خواست پیش نرفت و طرفداران خمینی با اشغال سفارت آمریکا و گروگان گرفتن دیپلمات های آمریکائی به دشمنی با آمریکا پرداختند . در سال ۱۹۸۱ آمریکا عملیات نظامی محرمانه نجات گروگانها را طراحی کرد ولی هلیکوپتر های امریکائی در صحرای طبس دچار توفان شن شدند و با هم تصادم کردند و عملیات شکست خورد.

این هفت مورد توطئه واقعی که در قرن بیستم ودرلحظات حساس تاریخی توسط قدرتهای بزرگ چون انگلستان ،روسیه و آمریکادرایران انجام گرفته اند وبگونه ای سرنوشت ملت ایران راتغییر داده اند چنان در ضمیر ناخود آگاه ایرانیان اثر گذاشته اند که بسیاری ازایرانیان نا خواسته به بدل ایرانی دن کیشوت یعنی «دائی جان ناپلئون» تبدیل شده اند وهراتفاق سیاسی رابه توطئه های بیگانگان نسبت می دهند. ایرانیان چون نتوانسته اند جلوی دخالت های انگلستان را بگیرند سعی کرده اند با بزرگ نمائی اقدامات کوچک ضد انگلیسی بر ضعف و ناتوانی خود وخیانت های حکامشان سر پوش بگذارندمثلااز مبارزه تنگستانی ها که بیشترعلیه هم ولایتی های خودشان   بودکه با انگلستان همکاری می کردند ، حماسه ملی بسازند و درباره ضربات آنان به نیروهای انگلیسی اغراق بکنند.

همه چیز را توطئه دیدن به سیاست گریزی جمعی منجر می شود که حاصل آن ضعیف شدن احزاب سیاسی و خالی گردیدن میدان مبارزه است .

آخوندها ،انقلاب اسلامی را معجزه معرفی می کنند ولی مخالفان جمهوری اسلامی ، آنرا توطئه قدرتهای خارجی علیه ایرانیان می دانند و تئوری های بیشماری در این مورد وجود دارد اغلب تئوری های توطئه درباره انقلاب اسلامی درایران توسط مخالفان جمهوری اسلامی ساخته شده است . دراین تئوری ها طراحان وتصمیم گیرندگان اصلی خارجی  هاهستند واز خود ایرانیان کسانی چون آیت اله موسوی اردبیلی که با سفارت آمریکا در تهران در رابطه بود ،آیت اله محمد بهشتی که با سازمان سیا از طریق آلمان مرتبط بود، حجت الاسلام محمد خوئینی هاکه با روسها رابطه داشت ،ابراهیم یزدی که مسئول انجمن دانشجویان مسلمان و نماینده نهضت آزادی درآمریکا بود ،صادق قطب زاده که با دولت فرانسه در رابطه بود وخمینی رابه پاریس آورد و کسانی از این دست، عوامل ایرانی انقلاب اسلامی در خدمت قدرتهای بزرگ معرفی می شوند.مردم عادی هم بطور سنتی آخوند هارادست پرورده انگلیس می دانند .

بعد ازسقوط سلسله قاجار نیز انگلیس متهم اصلی بود که با کودتای سیاه سید ضیاء الدین طباطبائی و بقدرت رساندن رضا خان میرپنج،حکومت ترکان قاجار را سا قط کرده بود وبد بینی نسبت به انگلستان بقدری زیاد بود که یکی از شاهزادگان قاجار گفته است :

 «امروز اگر کودکی شاخه درختی را می شکند باید دست انگلیس را در کار دید زیرا اگر توطئه های انگلیس نبود ایرانیان پیشرفت می کردند ومدارس برای کودکان تاسیس می کردندوآن کودک بیسواد نمی ماند تا شاخه درخت را بشکند.»

بعلت سرکوب شدن احزاب سیاسی و عدم وجود آلترناتیو معتبر در جامعه ایران نه تنها مردم عادی بلکه آگاهترین افراد و نخبگان نیز دچار یاس و ناتوانی می گردند وچون روزنه امیدی برای تغییر وضع از داخل نمی بینند لذا عامل تغییر را در خارج جستجو می کنند . شعر معروف مهدی اخوان ثالث(م.امید)که درزندان شاه سروده شده و می گوید :

« نادری پیدا نخواهد شد امید ، باش تا اسکندری پیدا شود»

معرف این روحیه می باشد . ضعف وناتوانی سیاسی عامل اصلی توسل نخبگان جامعه به تئوری توطئه است. در ایران قدرت خارجی از دوقرن پیش، روسیه ، بعدا انگلیس و از جنگ دوم جهانی به بعد هم ایالات متحده آمریکا بوده است.

جمله معروف «کارکارانگلیسی هاست» نشان می دهد تا چه اندازه بد بینی درروانشناسی اجتماعی ایرانیان نسبت به انگلیس وجود دارد . از زمانی که انگلستان ، هندوستان را مستعمره نمود همواره برای حفظ منافع خود درهندوستان توجه ویژه ای نسبت به ایران داشت و می خواست ایران تحت کنترل او وکشوری حایل بین هندوستان و امپراطوری های روس و عثمانی باشد .میرزا ملکم خان که اولین لژ فراماسونری را در ایران بنام « فراموشخانه» تاسیس کرده ، فرستاده حکومت قاجار به لندن بوده. ایده تجدد عمدتا توسط فراماسون ها که به لژهای انگلیسی وابسته بودند به ایران آمده بهمین جهت سنت گرایان هم خود تجدد وهم مبشران آن درایران ر

« عامل انگلیس» معرفی کرده اند وتمام بدیها را به آنان منتسب نموده اند .سیاستمداران شکست خورده هم که اهداف ایده آلیستی شان تحقق پیدا نکرده بود،چون نمی توانستند کاری انجام بدهند و رقبای داخلی خودرا از سر راه بردارند همواره به تئوری توطئه متوسل می شدند وغیراز خودشان، بقیه را عامل انگلیس وبعد ازکودتای ۲۸ مرداد ۱۳۳۲ عامل آمریکا معرفی می کردند.

اما چگونه می توان یک توطئه واقعی را از تئوری توطئه که تفسیر وارونه ودگرگون شده یک حادثه ازحقیقت وقوع آن و یا از اعلان رسمی آن است تشخیص داد؟

اصطلاح «تئوری توطئه» اکنون در زبان های زنده دنیا جا افتاده ولی قابل نقد است زیرا معمولا یک شایعه بی اساس ویا بیان دستکاری شده یک واقعه مهم براحتی عنوان تئوری توطئه بخود می گیرد اما هرتوهم توطئه ای را نیز نمی توان در قالب تئوری توطئه بیان کرد. « کونسپیراسی تئوری» یا تئوری توطئه ، عموما به نظریه مخالف نظریه رسمی که حکومت ارائه می دهد و عموم آنرا می پذیرند گفته می شود.فاجعه محیط زیستی ،مرگ عده ای براثر تصادف ،رواج یک بیماری مسری ، بحران اقتصادی ، انقلابات خونین ، قتل های سیاسی وعملیات تروریستی از سوژه های عمده «تئوری توطئه» می باشند .

قرن بیستم شاهد پیدایش دومتهم بزرگ نیزبود که تمام بدی های جهان بحساب آن دونیرو نوشته می شد . مبنای یکی از آنها  جزوه معروف « پروتکل عقلای یهود» می باشد که در سال ۱۹۰۰ توسط پلیس امنیتی روسیه تزاری منتشرشده و دیگری تئوری لنینی «امپریالیسم بمثابه آخرین مرحله سرمایه داری » است، امپریالیسمی  که استثمار می کند وقتل عام می نماید تا تسط کامل خود را بر جهان اعمال کند. یهودی ها وامپریالیستها همچنان عامل اصلی تمام جنگها ومشکلات اقتصادی واجتماعی  جهان معرفی می شوند.

درقرن گذشته ،مبلغین مسیحی ،فراماسون ها ،حکام فاسد،« یهودی – فراماسونها» ،«یهودی – کاپیتالیستها» و «یهودی– بلشویکها» عوامل توطئه درسطح جهان معرفی می شدند واکنون« بانکداران جهانی» «امپریالیستها» ،« کاپیتالیستها» ،« نئولیبرالها»، «اربابان تازه دنیا»،« یهودی–صلیبی ها»و«آمریکائی – صهیونیستها» عامل تمام جنایات وویرانی ها درسراسر جهان نامیده می شوند.

کارل پوپردرسال ۱۹۴۵ دراثرمعروف خود « جامعه بازودشمنانش»اهمیت سیاسی – ایدئولوژیک تئوری توطئه و یا « تئوری توطئه علیه جامعه» رابیان کرده است . او می گوید عده ای برای رسیدن به اهداف نامشروع اقتصادی وسیاسی خودشان علیه کل جامعه توطئه می کنند به بیان دیگر تئوری توطئه همان « تئوری سود» است.یعنی پشت هر توطئه ای منافع اقتصادی عده مشخصی قرار دارد. بعضی ازتئوری های توطئه ، تئوری های انحرافی هستند تا توطئه گران واقعی پشت آنها پنهان شوند و بتوانند توطئه های واقعی خود را بمرحله اجرا درآورند.

تئوری توطئه چگونه بوجود می آید؟

تئوری های توطئه برپایه پنج پرنسیپ شکل می گیرند تا وقایع را بصورت مستدل وباورکردنی بیان نمایند.

۱ – هیچ اتفاقی تصادفی رخ نمی دهد

ابه باروئل کشیش فرانسوی درسال ۱۷۸۹ در تحلیل انقلاب فرانسه اساس تئوری توطئه را فرمول بندی کرده است . طبق این فرمول هیچ چیز تصادفی و خود بخودی و بدون هدف نبوده است . همه چیز قبلا پیش بینی شده ، تمرین شده ، بدنبال هم تنظیم گشته و قانون مند گردیده و تدارک دیده شده است و توسط کسانی که سال ها در انجمن های سری تربیت شده بودند به اجرا گذاشته شده است .

باین ترتیب آثارتصادف از تاریخ حذف شده و همه وقایع توسط جریان های سری هدایت می شوند یعنی کسانی که توانائی ایجاد تغییر درامور جهان را دارند.

روان شناسان عتقاد دارند که طبیعت انسان گرایش به پذیرش نظم دارد حتی اگر این نظم تخیلی باشد وتئوری توطئه به این نیاز جواب می دهد یعنی که پشت هرواقعه ای هدایت کننده ای وجود دارد.

۲ – هر واقعه ای نتیجه یک خواست وتصمیم محرمانه است.

این تصمیم از آنجهت محرمانه است که جنایتکارانه وبدخواهانه می باشد توطئه اندیشان به وقایع بد وفاجعه آمیز نظر خاص دارند مانند بحرانهای بزرگ،انقلابات ،تغییرات دگرگون ساز ،فجایع جهانی،عملیات تروریستی ،قتل های سیاسی ونظایر آنها  زیرا وقایع خوب برای طرفداران تئوری توطئه جالب نیستند.در اینجا با روانشناسی منافع روبرو هستیم چنانکه کارل پوپر می گوید: هر اتفاقی که رخ می دهد خواست کسانی است که منافعی در آن اتفاق دارند. مثلا، چون انقلاب فرانسه یهودی هارا با غیر یهودی ها برابرحقوق کرده لذا انقلاب بنفع آنان بوده و به خواست آنها انجام گرفته و محرمانه بوسیله آنان رهبری شده است .

۳ – هیچ چیز همان نیست که بظاهر نشان داده می شود.

همه چیز پشت پرده یا در زیر زمین تاریخ رخ می دهد. ظاهر قضایا همواره گمراه کنند ه هستند زیراصحنه سازی شده اند. حقایق تاریخی درنیمه پنهان تاریخ قرار دارند. از نظر توطئه باوران تاریخ رسمی ضد تاریخ است . یک کارشناس تشخیص دهنده وقایع ناپیداباید در باره جنبه پنهان وقایع افشاگری کند.تاریخ رسمی فقط برای انحراف افکار است ، تاریخ واقعی تاریخ محرمانه است.

۴ – همه وقایع بهمدیگر ربط داده شده انداما بطورمحرمانه.

نظریه توطئه اندیش می گوید که همه وقایع همدیگر را تائید و ثابت می کنند . پشت سر هر واقعه ناخواسته یک راز اعتراف نکردنی نهفته است . بهمین جهت نوعی اتحاد نامقدس و یک سیستم محرمانه وحشتناک احساس می شود .نیروهائی که بظاهر ضد هم هستند می توانند در رابطه با هم و مکمل هم و شریک جرم باشند.دشمن یکی است آنهم چهره نشان نمی دهد فقط علایم آن دیده می شود بدینجهت دائما باید درجستجوی شناختن آن بود.

۵ – هرآنچه که رسما اعلام می شود دروغ است وباید بطورریشه ای مورد نقد وبررسی قرار گیرد.

ادعا های رسمی را باید دروغ محض فرض کرد تا دروغ بودن آنها با تحقیقات ثابت شود.این قاعده کلی است که هر ادعای رسمی باید همه جانبه نقد شودتا حقیقت آشکار بشود.ابر نقد باعث می گردد تا ادعای دروغ رد شود و سری بودن ادعا ها آشکار گردد.« تئوری توطئه »بیان آلترناتیو اعلان رسمی وقایع است و تفکر انتقادی پایه  اصلی تئوری توطئه می باشد.

دو جنبه یک تئوری

مطالعات تجربی نشان می دهد که تئوری های توطئه از دودیدگاه متضاد اما با پرنسیپ های مشابه ساخته می شوند . قرن بیستم دوران تسلط گروههای مافیائی وجنایتکار به مراکز قدرت و راس حکومتهابوده . بسیاری از توطئه های واقعی توسط دستگاههای امنیتی دولتها که در کنترل جنایتکاران است صورت می گیرد بهمین جهت افکار عمومی تمایل دارد تاهر حادثه بد یافاجعه اقتصادی و اجتماعی را به دولتها نسبت دهد . همین دولتها نیز که پایگاه واقعی در جامعه ندارند شکست سیاست هایشان را به توطئه بیگانگان یاعوامل بیگانگان در داخل نسبت می دهند . می توان گفت که دیدگاههای چپ همیشه «بالا» یعنی حکام را مقصر معرفی می کنند زیرا از نظر آنان «پائین»یعنی توده مردم قربانی هستندو تقصیری ندارند در مقابل دیدگاههای راست همیشه غیر خودی ها جمعیت های مخفی و بیگانه ها را عامل فجایع و وقایع بد می دانند . در هر دو مورد تئوری ساخته شده جنبه غیر عقلانی داردو هدف آن متهم کردن وبی اعتبار کردن فرد، گروه یا حکومت معینی است.

قبل از پیدایش سیستم جمهوری درعصر مدنیته،حکومتها عموماموروثی یا قبیله ای بودند و نوعی مشروعیت طبیعی داشتند اما درسیستم جمهوری با توجه به آلترنانس وتناوب در راس حکومت ، مشروعیت حکام موقتی است و گروههائی که قصد تصرف قدرت را دارند اغلب برای گرفتن قدرت به تقلب وتوطئه متوسل می شوند بدینجهت روشنفکران اکثرا نظر منفی نسبت به حکام دارند وفکر می کنند که آنان حاکمیت را غصب کرده اند.

افراط گرائی سیاسی تمایل بیشتری برای پذیرش تئوری توطئه ایجا می کند .بعد از کشتاری که در دفتر مجله شارلی هبدو در هفتم ژانویه ۲۰۱۵ در پاریس صورت گرفت ،نظر خواهی ها نشان داد که تئوری های توطئه ساخته شده در باره این حادثه پذیرش بیشتری در میان افراد طرفدار احزاب چپ افراطی وراست افراطی دارد. همچنین پذیرش تئوری توطئه در بین جوانان بسیار بیشترازافراد سالمند است .

قبل از پیدایش اینترنت اکثر تئوری های توطئه برپایه اظهارات صاحبان قدرت و مورخین و محققین ساخته می شد اما اکنون اینترنت و شبکه های اجتماعی منبع اصلی رواج تئوری توطئه هستند زیرا مطالب منتشر شده در اینترنت ، راست ، دروغ و مشکوک را با هم مخلوط می کند وامکان راست آزمائی مطلب گفته شده یا نوشته شده و جود ندارد .تعداد زیادی سایت های اینترنتی بزبان های اروپائی وجود دارد که تمام وقایع جهانی را با تئوری توطئه توضیح می دهند ورواج دهنده اصلی تئوری های توطئه دردنیا می باشند.درموتورجستجوگرگوگل کار برد کلمه توطئه بین سال های ۲۰۰۱ تا ۲۰۱۰ هشت برابر شد ه است .

جهانی بودن تئوری توطئه

بسیاری از تئوری های توطئه جهانی هستند مثلا هنوز بعد از نیم قرن تئوری پردازان پیاده شدن انسان در ماه را قبول ندارند ومی گویند آمریکا این داستان را ساخته تاخود را قدرتمند تراز رقیب خود یعنی شوروی آنروز معرفی کند واستدلال می کنند که در کره ماه هوا وجود ندارد ولی پرچم آمریکا در کره ماه در حال تکان خوردن نشان داه می شودو یا سایه آرمسترانگ فضا نورد آمریکائی با خود اوتناسب ندارد.

ترورجان اف کندی رئیس جمهورآمریکا هم ابتدابه کمونیست ها ، به عوامل کوبا درآمریکا ونهایتا به اف بی آی نسبت داده می شود و ادعا می گردد که کندی متوجه حکومت مخفی جهانی شده بود وقصد افشای آنرا داشت اما آنان پیش دستی کرده با ترورکردن او را خاموش نمودند. ترور شدن اسوالد قاتل کندی نیز بازار تئوری های توطئه را رونق داد.

در آفریقا تئوری توطئه در رابطه با بیماری ایدز پذیرش عام دارد و گفته می شود که سفید پوستان برای از بین بردن نژاد سیاه بیماری ایدز رادرآفریقا رواج داده اند وهمچنین ایدز قابل معالجه است ولی استعمار گران و کمپانی های داروئی نمیگذارند واکسن این بیماری تولید شود.

در پایان این مقاله پنج تئوری توطئه بسیار رایج که در رابطه با حادثه یازده سپتامبر۲۰۰۱ و حمله تروریستی به برج های دوقلو درنیویورک ساخته شده اند وهمدیگر را نفی می کنند رامی آورم تا جمله معروف ، ج.ک . چسترتون ثابت شود که گفته:

«از زمانی که انسان دیگرخدارا باور ندارد بمعنی آن نیست که هیچ چیز را باور ندارد بلکه بمعنی آنست که آمادگی باورکردن هرچیزی را دارد».

حادثه ۱۱سپتامبر ۲۰۰۱

۱ – دوهواپیمائی که با برج های مرکز تجارت جهانی تصادم کردند توسط دزدان هوائی هدایت نمی شدند بلکه توسط ارتش آمریکا از راه دور هدایت می شدند.

دن پل نویسنده آمریکائی درکتاب «چهره دولت فاشیست ما» درسال ۲۰۰۲ برای اولین بارازاین تئوری دفاع کرده.

۲ – هیچ هواپیمائی به برج های دوقلو اصابت نکرده است وآنچه که نشان داده شده تصاویر سه بعدی هستند.

 این تئوری توسط سایت «دروغگوئی را بس کنید» از قول جان لیر یکی از برجسته ترین خلبانان ارتش آمریکامطرح شده است.

۳ – دزدان هوائی ، هواپیماهارا ربوده اند ولی آنان به القاعده وصل نبودند بلکه به سازمانهای اطلاعاتی غربی

وصل می شوند که می خواستند با این عملیات مردم را علیه تروریسم که خواست نئوکنسرواتورهای واشنگتن بود، بسیج کنند.

یورگن الساسرروزنامه نگارآلمانی ادعا کرده است که اغلب تروریستها درارتباط با سازمان های اطلاعاتی سیای آمریکا،ام آی ۶ انگلیس و بی ان دی آلمان بودند یا قبلا با آنها رابطه داشتند.

۴ – هواپیما ربایان واقعا به القاعده وصل بودند وسازمانهای اطلاعاتی آمریکا در جریان پروژه خرابکاری آنان قرار داشتند ولی  پیشگیری نکردند وگذاشتند آنان کارشان را بکنند.اصطلاح «بگذار هرچه می خواهد بشود» در زبان انگلیسی خیلی متداول است واین تئوری بیشترین طرفدار را در خود آمریکا دارد.

۵ – دزدان هوائی ماموران موساد ،سازمان امنیت اسرائیل بودند. آنان این کار را کردند تا کشورهای عرب را متهم به تروریسم بکنند وحمله به افغانستان وعراق را توجیه نمایند . آلن سابورسکی پروفسور سابق دانشگاه  جنگ ارتش آمریکا نیزوقایع یازده سپتامبررا« عملیات کلاسیک سازماندهی شده توسط موساد» می داند .

 ماشااله رزمی  نوامبر ۲۰۱۵ – پاریس

منابع:

Diplomatie *

Affaires strategiques et relations internationales

Mars – Avril 2015

Le monde diplomatique –juin 2015 *

Joel levy *

Comprendre les 50 plus grandes conspirations