واکنش رسانه‌های ایران به نتیجه انتخابات ترکیه
رسانه‌های ایران از زوایای مختلف، اما با نگاه منفی به انتخابات پارلمانی ترکیه و پیروزی حزب عدالت و توسعه پرداخته‌اند.
به گزارش آراز نیوز و به نقل ازاؤیرنجی سسی، خبرگزاری آناتولی ترکیه نوشته؛ روزنامه‌ها و سایت‌های رسمی ایران، امروز به‌صورت گسترده و از زوایای مختلفی در مورد پیروزی حزب عدالت و توسعه در انتخابات پارلمانی ترکیه مطلب نوشته‌اند؛ برخی دلیل این پیروزی را وجود “ناامنی” در ترکیه و برخی نیز “نبود احزاب قوی برای رقابت با آک پارتی” دانسته‌اند.
بسیاری از رسانه‌های ایران؛ مانند خبرگزاری «فارس»، خبرگزاری «ایسنا» نزدیک به دولت و روزنامه «شرق» اصلاح‌طلب “ایجاد ترس و ناامنی در ترکیه” از سوی دولت را عامل پیروزی حزب عدالت و توسعه دانسته‌اند.
ایسنا مقاله‌ای از نیویورک تایمز آمریکا را تیتر اول خود کرده و در آن آورده: “رئیس‌جمهوری ترکیه به صورت مستقیم مسئول جو ناامن به وجود آمده در کشورش از زمان انتخاب در ژوئن ۲۰۱۵ است. اردوغان “به رای‌دهندگان گوش فرادهد و از رویای ریاست‌جمهوری مادام‌العمری دست‌بردارد و به حزب حاکم اجازه دهد تا دولتی را با اپوزیسیون تشکیل دهد”.
ایسنا همچنین داووداوغلو، نخست‌وزیر ترکیه را متهم کرده که پس از پیروزی “ساز قانون اساسی جدید را کوک” کرده است و از قول دولت باغچلی، رئیس حزب حرکت ملی نوشته “هر رأیی که برای حزب عدالت و توسعه به صندوق انداخته شده باشد به جای ایجاد ثبات در کشور، منجر به فاجعه‌های بیشتر برای ترکیه خواهد شد”. یا به نقل از فیگن یوکسکداغ، یکی دیگر از رهبران حزب دموکراتیک خلق “مبارزات انتخاباتی” ترکیه را “کاملا نابرابر، ناعادلانه و غیرعادی” دانسته است.
علاوه بر این، در گزارشی دیگر رئیس‌جمهور ترکیه را “سلطان” توصیف کرده و نوشته او “به سمت نابودی دموکراسی سکولار ترکیه متمایل شده و ارزش‌های اسلامی محافظه‌کارانه خود را بر جامعه تحمیل می‌کند و در همین حال رقبا و رسانه‌های منتقدش را خاموش می‌کند”.
فارس همین شیوه در پیش گرفته و از قول گاردین بریتانیایی نوشته “سیاست رئیس‌جمهور ترکیه در ایجاد ترس در جامعه تُرک و ناامن کردن آن، علت پیروزی حزب عدالت و توسعه در انتخابات پارلمانی اخیر” است.
این خبرگزاری در ادامه آورده “اردوغان اکثریت را به دست آورد، ولی ترکیه از این مسئله متضرر شد، زیرا نهادهای مستقل خود را از دست داد، اصول قانون اساسی اهمال و روابط تُرک‌ها با کُردها متشنج شد”.
واحد مرکزی خبر متعلق به تلویزیون رسمی ایران و سایت خبرآنلاین وابسته به علی لاریجانی، رئیس مجلس نیز همین شیوه را برای اظهارنظر در مورد انتخابات ترکیه انتخاب کرده و از قول کارشناس فرانس۲۴ نوشته‌اند “ترس از ناامنی، مردم ترکیه را مجبور به رأی دادن به حزب اردوغان کرد”.
روزنامه شرق از فارس و ایسنا هم فراتر رفته و دولت ترکیه را به برخورد با کردها، حمایت از داعش و بستن فضای سیاسی در کشور و همچنین سهل‌انگاری عمدی در دو حادثه تروریستی آنکارا و سوروچ متهم کرده است و تیتر زده که این “برد” را با “هزار ترفند” به دست آورده است.
دیگر روزنامه اصلاح‌طلب یعنی «قانونَ» نیز همین نگاه منفی به انتخابات ترکیه داشته و تیتر زده “اعتراض کردها به نتایج اعلام شده/ آشوب انتخاباتی در ترکیه”. قانون نوشته: “شهروندان کُرد ترکیه با توجه به نتایج آرا، ضمن رد ماحصل کارزار انتخاباتی، معتقدند که حزب حاکم دست به تقلب‌های سازمان‌یافته و گسترد‌‌ه‌ای زده است”.
وبسایت «فرارو» نزدیک به محمدباقر قالیباف، شهردار تهران از قول “مخالفان و منتقدان آقای اردوغان” بدون ذکر نام آنها نوشته “پیروزی حزب عدالت و توسعه باعث تقویت گرایشات اقتدارگرایانه او می‌شود”. این سایت همچنین رئیس‌جمهور ترکیه را به “تجدید خشونت‌ها” برای “مهار حزب ه.د.پ”، شاخه سیاسی گروه تروریستی پ.ک.ک متهم کرده است.
خبرگزاری ایرنا وابسته به دولت روحانی اما رویه آرام‌تری در پیش گرفته و از قول علی بایرام اوغلو، روزنامه‌نگار ترک نوشته “مردم در انتخابات امروز نشان دادند که مایل نیستند با تشکیل دولت ائتلافی، شاهد بی‌ثباتی سیاسی در کشور شوند، لذا دوباره قدرت را به حزب آک پارتی امانت دادند”.
ایرنا از قول خانم اصلی آیدن تاشباش، دیگر روزنامه‌نگار ترک، دلیل پیروزی آک پارتی را “ضعف و حتی نبود یک جبهه مخالف” دانسته است. همچنین به نقل از پروفسور احمد اینسل، حضور ۴ حزب سیاسی در مجلس را از نظر حفظ معادلات سیاسی دمکراتیک در مجلس حایز اهمیت دانسته و افزوده “اگر حزب دمکراتیک خلق‌ها بیرون از مجلس می‌ماند می‌توانست نتیجه نامطلوبی از نظر رویکرد اقتدارگرایانه در ترکیه داشته باشد”.
روزنامه محافظه‌کار خراسان از قول مراد یتکین ترک اقدامات دولت در زمینه “اجرای سیاست‌های امنیتی، مقابله با پ.ک.ک” و “افزایش حقوق بازنشستگان و کارگران” را دلیل پیروزی حزب عدالت و توسعه قلمداد کرده است، اما در ادامه آورده که “مخالفان آقای اردوغان معتقدند پیروزی مطلق حزب عدالت و توسعه باعث تقویت گرایشات اقتدارگرایانه او می‌شود”.
روزنامه راستگرای قدس رئیس‌جمهور ترکیه را به “قدرت‌طلبی”، “نپذیرفتن نتیجه انتخابات سابق” و “سرباززدن از تشکیل دولت ائتلافی” توصیف کرده و گفته که او با “تحریک و تشدید برخی مناقشات و تنش‌های سیاسی و قومی در ترکیه و تحریک احساسات ضد کردی از یک سو، و دامن زدن به تفکرات پان ترکیسم با چاشنی اسلامگرایی” (از سوی دیگر) توانست “یک بار دیگر قدرت مطلقه را به حزب عدالت و توسعه بازگرداند” و در ادامه آورده ” این نگرانی وجود دارد که مبادا آزادی مطبوعات و بیان از این هم بیشتر در کشور محدود شود”.
مشرق، دیگر روزنامه نزدیک به سپاه، اما با متانت بیشتری به این قضیه پرداخته و در یک گزارش مفصل و تحلیلی دلایل “پیروزی حزب عدالت و توسعه در انتخابات پارلمانی ترکیه” را؛ “تغییر راهبرد پراکندگی کاندیداهای انتخاباتی به ویژه در شرق و جنوب شرقی ترکیه”، “کاستن از توجه به نظام ریاستی”، “تلاش برای برقراری رابطه با احزاب دیگر”، افزایش “آرای خارج کشور”، جلب “آرای محافظه‌کاران”، “کاهش حمایت غیرکُردها از حزب دموکراتیک خلق” و جلب “آرای رای‌دهندگانی که در انتخابات گذشته شرکت نداشتند” ذکر کرده است.
دو روز پس از برگزاری بیست و ششمین دوره انتخابات پارلمانی در ترکیه، خبرگزاری‌ها، روزنامه‌ها و سایت‌های رسمی ایران به انتشار دیدگاه‌های خود در این زمینه ادامه می‌دهند؛ بسیاری از آنها سعی کرده پیروزی قاطع حزب عدالت و توسعه را زیر سوال برده و برخی نیز به تبعات مثبت و منفی این پیروزی در آینده ترکیه پرداخته‌اند.
خبرگزاری آناتولی ترکیه دیروز طی گزارشی، مطالب رسانه‌هایی؛ مانند فارس، ایرنا، ایسنا، شرق، قدس، قانون، صداوسیما، خراسان، خبرآنلاین، فرارو و مشرق را بررسی کرد و امروز نیز به ارائه دیدگاه‌های منتشرشده در تسنیم، ایران، جهان صنعت، حمایت، تجارت، رسالت، جمهوری اسلامی، آفتاب، جوان، تعادل، و وبسایت دیپلماسی ایرانی می‌پردازد.
روزنامه ایران وابسته به دولت روحانی در شماره امروز خود پس از اشاره به جشن پیروزی طرفداران حزب عدالت و توسعه در قونیه و آنکارا در حضور احمد داووداوغلو، این انتخابات را “رقابت نابرابر” دانسته است. این روزنامه همچنین با استفاده از لفظ “مدعی شد” نسبت به سخنان رئیس‌جمهور ترکیه که گفته بود “پیروزی این حزب نشان‌دهنده حمایت مردم از آرامش و ثبات در فضای سیاسی است” ابراز تردید کرده است. ایران در ادامه ضمن انتخاب تیتر فرعی “پیش‌بینی فجایع”، از قول دولت باغچه‌لی، رهبر حزب حرکت ملی نوشته “پیروزی عدالت و توسعه ثبات به همراه ندارد” و دوره “۱۳ ساله حزب عدالت و توسعه” را دوره “فساد و انحراف” توصیف کرده است.
روزنامه رسالت وابسته به جناح راست سنتی نوشته “پیروزی اردوغان با چاشنی تهدید و ناامنی” به دست آمده است.
روزنامه دنیای اقتصاد نگاه نسبتا مثبتی به این انتخابات داشته است، به‌عنوان مثال نوشته برخلاف دیدگاه “بیشتر ناظران” احمد داووداوغلو “نشان داد که می‌تواند با همکاری اردوغان حزب عدالت و توسعه را نجات دهد”. یا می‌گوید حزب حرکت ملی “می‌توانست ترکیه را وارد یک گردش تاریخی کند، اما با «نه» گفتن به حزب عدالت و توسعه برای تشکیل دولت ائتلافی، مسیر را برای انتخابات اول نوامبر فراهم کرد”.
این روزنامه همچنین حزب “اپوزیسیون عمده” جمهوری خلق به رهبری قلیچداراوغلو را “سوسیالیست‌های راکد”ی خطاب کرده که هرگز نتوانسته “خطری جدی برای حزب عدالت و توسعه تلقی شود” و نیاز به نیرو و فکر جوان‌تری دارد”. اما از سوی دیگر، جهان صنعت در مورد کردها ادعا کرده که دولت ترکیه شرایط را برای آنها “ناعادلانه و نابرابر” کرده و از این هم فراتر رفته از قول “برخی‌ها” نوشته “بمب‌گذاری‌های شهر سوروچ و آنکارا دو توطئه از سوی حزب عدالت و توسعه بوده است تا از این طریق حزب دموکراتیک خلق ها را بتواند تحت فشار قرار دهد”.
روزنامه حمایت وابسته به قوه قضاییه ایران دلیل پیروزی حزب عدالت و توسعه “حرکت به سوی جنگ با گروه تروریستی داعش از یک‌سو و محدودکردن فعالیت‌های گروه‌های کرد و تشدید درگیری‌های نظامی با پ.ک.ک و ایجاد فضایی دو قطبی در کشور با نام دفاع از امنیت ملی” دانسته است. این روزنامه، دولت ترکیه را متهم کرده که “تخم بحران را کاشته”، “به خشونت متوسل شده”، “منتقدان را ساکت کرده” و “بار دیگر در انتخابات پیروز شده است” و نتیجه‌گیری کرده که “نمی‌توان از آن با عنوان دموکراسی یاد کرد، بلکه این پیروزی تنها آرامش پیش از توفان خواهد بود”.
روزنامه سنتی جمهوری اسلامی در تیتر خود آورده “اجرای سیاست‌های ترس و ناامنی در ترکیه به پیروزی حزب اردوغان منجر شد”. دلیل دیگر این پیروزی از دیدگاه این روزنامه “بازگشت آرایی است که در انتخابات قبلی در مناطق کردنشین به حزب دمکراتیک خلق‌ها” داده شده بود.
جمهوری اسلامی همچنین خرده گرفته که گروه‌های مسلح مخالف رژیم اسد، پیروزی حزب عدالت و توسعه را تبریک گفته‌اند و از آنها با عنوان “گروه‌های وابسته به شبکه تروریستی القاعده” یاد کرده است، درحالی‌که هیچکدام از این گروه‌ها ارتباطی با القاعده ندارند و برخی از رسانه‌های ایران در چند وقت اخیر واژه کاربردی خود در مورد آنها را تغییر داده و آنها را مخالفین سوری خطاب می‌کنند. به عنوان مثال جیش‌الاسلام از زیرمجموعه‌های ارتش آزاد است که متحد ایران در سوریه یعنی روسیه خواهان همکاری با آنها شده یا احرارالشام که ایران بارها با آنها در مورد شهر الزبدانی پای میز مذاکره نشسته است.
خبرگزاری تسنیم وابسته به سپاه قدس پیروزی حزب عدالت و توسعه را “نتیجه نامنتظره” و “برخلاف نزدیک‌ترین نظرسنجی‌های قبل از انتخابات” دانسته و در مورد دلایل آن نوشته “وضعیت مبهم سیاسی ترکیه و افزایش ناامنی‌ها به ویژه وقوع انفجارهای انتحاری در آنکارا، در کنار شاخص‌های رو به کاهش اقتصادی از قبیل کاهش قابل نرخ برابری لیر در برابر دلار، کاهش شمار گردشگران، کاهش سرمایه‌گذاری خارجی در ترکیه و فرار سرمایه، کاهش تولید صنعتی و در یک کلام خطر از دست رفتن همه دستاوردهای ۱۳ سال اخیر دولت حزب عدالت و توسعه باعث شد تا بخش قابل توجهی از جامعه ترکیه به این جمع‌بندی برسند که برای جلوگیری از تشدید وخامت اوضاع، بهتر است همان حزبی که تاکنون زمام قدرت را در دست داشته، کماکان آن را حفظ کند”.
روزنامه جوان وابسته به سپاه نیز دلیل پیروزی حزب عدالت و توسعه را “ایجاد ترس و ناامنی” از سوی دولت دانسته و گفته با این پیروزی “فشارها علیه مخالفان و به خصوص مطبوعات” افزایش خواهد یافت. این روزنامه همچنین نوشته “مخالفان حزب حاکم ترکیه این حزب را به تلاش برای انحصارطلبی در قدرت و تحویل این کشور به نوعی پادشاهی متهم می‌کنند”.
وبسایت دیپلماسی ایران متعلق به صادق خرازی، معاون اسبق وزیر خارجه و سفیر سابق ایران در فرانسه، دلیل پیروزی حزب عدالت و توسعه را حمایت اسلامگرایان کرد از این حزب و رویگردانی آنها از ه.د.پ، که به عنوان “یکی از نهادهای اقماری پ.ک.ک” از آن یاد کرده و همچنین رضایت ملی‌گرایان ترکیه از عملیات هوایی ارتش این کشور در داخل و خارج مرزها علیه مواضع تروریست‌های پ.ک.ک دانسته و پیش‌بینی کرده که “دولت داووداوغلو ترجیح خواهد داد به جای کردهای هوادار پ.ک.ک با کردهای اسلامگرای محافظه‌کار وارد بازی شود و به تدریج نهادهای سیاسی و مدنی بیشتری را بین آنها به وجود آورد که در دوره‌های بعدی انتخابات بتواند آرای آنها را به دست آورد”.
به اعتقاد این رسانه “نشانه‌هایی از قدرت‌یافتن احتمالی” سه حزب اپوزیسیون “در آینده وجود ندارد و گفتمان اردوغان و داووداوغلو در سالیان آتی هم ترکیه را اداره خواهد کرد”. اما در مورد روابط ایران و ترکیه نیز معتقد است “پس از این انتخابات هم سردی و انجماد خود را خواهد داشت زیرا اردوغان و داووداوغلو از مواضع خود نسبت به بشار اسد کوتاه نخواهند آمد”.
دیگر روزنامه متعلق به دولت یعنی «تعادل» نیز “بی‌ثباتی” ترکیه را عامل پیروزی حزب عدالت و توسعه دانسته و به نقل از روزنامه «جمهوریت» ترکیه نوشته “ترس و وحشت” پیروز شد. این روزنامه برای ترکیه در چهار سال آینده “ثبات سیاسی” و “اقتصاد آرام” اما “جامعه دودسته” پیش‌بینی کرده است.
روزنامه ابتکار ادعا کرده که دولت ترکیه پس از عدم موفقیت در دور قبل “با اعمال سیاست سرکوب، پیمان صلح خود و حزب کارگران کردستان را نادیده” گرفته و با “تانک‌ها و هلیکوپتر” به “شهرهای کردستان ترکیه حمله کرده” است. این روزنامه اما “اهمیت نتیجه انتخابات ترکیه برای منطقه و اتحادیه اروپا” را “انکار نشدنی” دانسته است.
روزنامه اصلاح‌طلب آفتاب یزد در تحلیلی نوشته احتمالا اردوغان و داوداوغلو با نتیجه به دست آمده خواهند گفت “سیاست‌های قبلی درست و مورد تایید مردم بوده‌اند”، در حالی‌که “این ساده‌ترین نوع برداشت غیرحرفه‌ای از انتخاباتی است که بیش از نتیجه، باید شرایط آن را مورد توجه و ارزیابی قرار داد. آنگاه که از یک سو، دولت متهم به دریافت بین ۳ تا ۵ میلیارد دلار پول برای مدیریت انتخابات از عربستان است و یا از جنبه اجتماعی و امنیتی متهم به بهره‌برداری سیاسی از بحران سوریه و موضوع ۲ میلیون پناهنده جنگ است”. این روزنامه در ادامه گفته “حزب عدالت و توسعه و دولت آقای داووداوغلو به آرامی و ممتد کشور را به سوی یک بحران عمیق سیاسی،اجتماعی و امنیتی پیش می برند”.
روزنامه تجارت با اشاره به افزایش ۵ درصدی ارزش لیره بلافاصله پس از انتخابات نوشته “نتیجه انتخابات ترکیه رشد قابل‌توجهی را برای اقتصاد این کشور به دنبال خواهد داشت”. این روزنامه همچنین از احمد داووداوغلو، نخست وزیر ترکیه نقل کرده که در پایان روز یکشنبه در جمع هوادارانش در شهر آنکارا گفته: “سیستم کنونی پاسخگوی نیازهای ترکیه نیست. واضح است که این پیراهن برای این کشور خیلی تنگ شده است. اجازه دهید از قانون اساسی که طرفدار کودتا است، فاصله بگیریم و با همدیگر برای یک قانون اساسی مدنی و لیبرال کار کنیم”.
