دویچه وله ی فارسی , مصاحبه ای با مهری جعفری و مهدی نعیمی  درباره روز اول مهر و بازگشایی مدارس در ایران انجام داده است. 

دویچه وله: حسن روحانی تضمین کرد اگر رئیس جمهور شود، تحصیل اقلیت‌های قومی در ایران به زبان‌های مادری خود را ممکن می‌کند. دو کارشناس امور اقوام زمینه​های اجرایی این وعده رئیس جمهور را در سال تحصیلی جدید بررسی می​کنند.

علی اصغر فانی، وزیر آموزش و پرورش ۱۱ مهر ۱۳۹۲ اعلام کرد که تدریس زبان قومیت‌ها در مدارس در اولویت برنامه​های او قرار دارد. فانی از طرح خود برای عملی کردن وعده رئیس جمهور صحبت کرد اما طرح او با موجی از مخالفت​ها در بدنه حاکمیت روبرو و نهایتا به فراموشی سپرده شد. بنابراین سال تحصیلی جدید امسال نیز برای میلیون​ها کودک ایرانی در مناطق قومی بدون تدریس زبان مادری در مدارس کشور آغاز می​شود.

اما ناگفته نماند که در آستانه آغاز سال تحصیلی جدید اتفاقات مهمی از منظر اقوام روی داد. روحانی در سفر به استان‌های آذربایجان شرقی در ۳۰ اردیبهشت (۲۰ مه) و کردستان در ۴ مرداد (۲۶ ژوئیه) برای نخستین بار از وعده​های خود به اقوام یاد کرد. تاسیس بنیاد فرهنگی در تبریز، افتتاح دو واحد آموزش زبان کردی در دانشگاه‌های‌کردستان و مژده تاسیس بخش کردی خبرگزاری دولتی ایرنا از جمله این رویدادهاست.

از همه مهم​تر خبرگزاری ایرنا (۲۷ مرداد / ۱۸ اوت) گزارش داد تالیف محتوای کتب درسی دانش آموزان به زبان کردی در دست اقدام است. به نوشته ایرنا در صورت آماده شدن محتوای این کتب، تدریس آن از امسال آغاز می​شود در غیر این صورت از سال آینده این امر اجرایی خواهد شد.

در همین راستا خبرگزاری مهر نیز (۲۲ شهریور/ ۱۳ سپتامبر) گزارش داد که مقدمات راه اندازی سرویس زبان کردی این خبرگزاری انجام شده و این بخش آماده رونمایی است.

روحانی در سفر تبریز

به رغم این گام​های مثبت در آستانه سال تحصیلی جدید هنوز از تدریس زبان مادری اقلیت​های قومی در مدارس کشورخبری نیست. اما این وضعیت در دانشگاه​های کشور رو به تغییر است. بر اساس دفترچه راهنمای انتخاب رشته کنکور سراسری ۱۳۹۴ سازمان سنجش آموزش کشور برای مهرماه سال ۹۴ نخستین بار در دوره روزانه ۴۰ دانشجو در مقطع کارشناسی زبان و ادبیات کردی پذیرش خواهند شد.

به گزارش ایرنا فرهنگستان زبان و ادب فارسی نیز با موافقت کرده است. پیش​تر این فرهنگستان با اتخاذ مواضعی تند و منفی از تدریس زبان اقلیت​های قومی در مدارس انتقاد کرده بود.

قانون اساسی و تدریس زبان مادری در مدارس

مهری جعفری، وکیل پایه یک دادگستری می​گوید: «یکی از اصول روشنی که در قانون اساسی قید شده و هیچ کس پس از تصویب این قانون، آن را نه دیده و نه به لزوم عملی شدن آن فکر کرده همین اصل ۱۵ قانون اساسی است که می‌گوید: «استفاده از زبان‌های محلی و قومی در مطبوعات و رسانه‌های گروهی و تدریس ادبیات آن‌ها در مدارس در کنار زبان فارسی آزاد است.»

خانم جعفری که با مسئله اقوام در ایران آشنائی دارد، در گفت و گو با دویچه وله تاکید می​کند که مسئله وعده دادن با مسئله طرح و برنامه ریزی و زمان​بندی گره می​خورد. ارائه ندادن یک برنامه که زمان و امکانات و چگونگی انجام وعده را نشان دهد، می​تواند طرح و برنامه​های مهم سیاسی و اجتماعی یک کشور را در حد حرف​های بی​پایه و اساس و فاقد مفهوم تنزل دهد.

 

این کارشناس همچنین تاکید می​کند: «برای اجرا کردن وعده​ها، روحانی نیاز به بودجه، کارشناس، زمان و چانه زنی‌های سیاسی و غربال​های زمان​بر اطلاعاتی و امنیتی خواهد داشت که به طور واقع​بینانه ظاهر موضوع و باطن آن با آن چه که ایشان به زعم خود با کلیدی در دست برای باز کردن قفل​ها وعده داده​اند، متفاوت می​نماید. اما امیدوار هستیم روزی در همین آینده نزدیک عملی شود.»

تدریس زبان مادری از مدارس آغاز شود

مهدی نعیمی اردبیلی، مدرس سابق زبان ترکی آذربایجانی دردانشگا​ه​های کشور به دویچه وله می​گوید: در ماه​های اخیر، این مقوله (مسئله زبان مادری) در مورد زبان کردی تا حدودی جدی‌تر شد و رشته زبان و ادبیات کردی در دانشگاه کردستان ایجاد شد. حتی علاوه بر آن در دانشگاه​های دیگر استان کردستان بصورت دو واحد درسی نیز قابل ارائه گشت. همچنین خبرگزاری​های معتبر جمهوری اسلامی ایران نیز بخش کردی خود را تأسیس می‌کنند. همه این دستاوردها امر مبارکی است ولی کافی نیست؛ چراکه اولا آموزش به زبان مادری باید جزو برنامه‌های مهدهای کودک و مدارس بوده و در دانشگاه امتداد یابد نه اینکه نقطه صفر آن در دانشگاه باشد، ثانیا محدود به زبان​های فارسی و کردی نباشد.

به نظر آقای نعیمی اردبیلی وعده انتخاباتی آقای روحانی مبنی بر تاسیس فرهنگستان زبان ترکی به ایجاد بنیاد فرهنگ، هنر و ادب آذربایجان تقلیل یافت که موسسین اصلی آن وزیر ارشاد، استاندار و نماینده ولی فقیه هستند و حتی در اساسنامه بنیاد مزبور به زبان ترکی آذربایجانی اشاره​ای نمی​شود.

این مدرس سابق زبان ترکی در دانشگاه​های ایران نتیجه می​گیرد: به نظر می‌رسد ترویج وسیع زبان​های غیر فارسی، حاکمیت زبان رسمی فعلی را برعرصه مملکت متاثر و تهدید کرده، نهایتا منجر به ایجاد پلی برای تفویض قدرت به آنها نیز می‌شود. در حالیکه تدریس آنها در دانشگاه‌ها به دلیل فرمت بندی اذهان دانشجویان با زبان فارسی در دوران مدرسه و همچنین تعداد بسیار معدود و کنترل‌شده زبان‌آموزان در سطح دانشگاه، آنچنان موجب تراشیدن رقیب اساسی نمی‌شود.

هر دو کارشناسی که با دویچه وله صحبت کردند بر این باورند که تدریس زبان​های مادری اقلیت​های قومی نه از دانشگاه، بلکه از مدارس کشور باید آغاز شود. مهری جعفری، وکیل پایه یک دادگستری تاکید می​کند انتظار این است که آقای روحانی برنامه دقیق عملی شدن آزادی تدریس زبان مادری را از امسال تا سال آینده ارائه دهند.